Εκτός κειμένου της Γερουσίας που αφορά τον αμερικανικό αμυντικό προυπολογισμό (NationalDefenseAuthorizationAct, NDAA) για το 2023, έμεινε η τροπολογία Μενέντεζ και παραπέμπεται σε συζήτηση της Βουλής των Αντιπροσώπων με την Γερουσία ώστε να καταλήξουν στην τελική απόφαση. Ο γερουσιαστής Μενέντεζ διατηρεί το δικαίωμα του βέτο σαν πρόεδρος της επιτροπής. Οι γνωρίζοντες λένε ότι η τελική απόφαση θα είναι κυβερνητική και η αμερικανική κυβέρνηση δεν θέλει όρους στις εξαγωγές όπλων σε άλλες χώρες, πλην πιθανόν ότι θα είναι προς το συμφέρον των ΗΠΑ.
Πριν ένα μήνα ο πρόεδρος της Τουρκίας Ερντογάν δήλωνε σε δημοσιογράφο ότι στη συζήτηση με τον πρόεδρο Μπάιντεν δεν του επέβαλε «ελληνικό όρο» για τα αναβαθμισμένα F-16 block 70 και επιπλέον του είπε ότι «θα καταβάλω κάθε δυνατή προσπάθεια». Τελικά, ο Ερντογάν έλεγε αλήθεια γιατί είχε τις διαβεβαιώσεις ή είχε καλή πληροφόρηση για τις αμερικανικές προθέσεις ή και τα δυο;
Ο Αμερικανός γερουσιαστής και πρόεδρος της επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας, Ρόμπερτ Μενέντεζ, ζητούσε μέσω τροπολογίας ότι :
1. «δεν θα χρησιμοποιηθούν από την Τουρκία για τις επαναλαμβανόμενες υπερπτήσεις πάνω από την Ελλάδα».
2. «ότι δεν θα χρησιμοποιηθούν για στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά του κουρδικού SDF (σ.σ. των κουρδικών δυνάμεων στη βόρεια Συρία που υποστηρίζονται από τους Αμερικανούς και μάχονται κατά του ISIS αλλά και των Τούρκων)».
3. «μια τέτοια πώληση θα είναι προς το συμφέρον των Ηνωμένων Πολιτειών».
4. «δεν πρέπει να γίνει εξαγωγή των αεροσκαφών προτού η Άγκυρα επικυρώσει την ένταξη της Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ».
Το αμερικανικό Κογκρέσο είχε αρχίσει τους περιορισμούς στις εξαγωγές όπλων στην Τουρκία από το 2018, λόγω της αγοράς των ρωσικών S-400. Αποκλείσθηκε η Τουρκία από το πρόγραμμα F-35 αν και μετείχε στη συμπαραγωγή και από τον Οκτώβριο του 2021 έχει κάνει αίτημα για την προμήθεια 40 νέων αεροσκαφών F-16/block 70/72 και τον εκσυγχρονισμό 80 παλαιότερων F-16 στην ίδια κλάση. Το συμβόλαιο είναι αξίας 6 δις. δολ. περίπου.
Η Τουρκία διαθέτει 238 F-16 και περίπου 30 F-4E 3ης γενιάς που σταδιακά αποσύρονται. Τα περισσότερα F-16 κλείνουν πάνω από 30 χρόνια ζωής. Υπάρχει η τουρκική επιδίωξη να αποκτήσει τουρκικό μαχητικό 5ης γενιάς σε 10-15 χρόνια και προσπαθεί να καλύψει το κενό μέχρι τότε. Φιλοδοξίες είχε και για σύγχρονο άρμα μάχης, που ποτέ δεν παρήχθη σε σημαντικό αριθμό και δεν ικανοποίησε τις επιχειρησιακές ανάγκες. Επόμενα, είναι αμφίβολο αν επιτευχθεί αυτό το μεγαλόπνοο σχέδιο.
Η Ελλάδα αναβαθμίζει 84 F-16 σε Block 72 Viper, με σύμβαση που υπογράφτηκε το 2017, σε πολύ δύσκολη για την χώρα οικονομική περίοδο και ήδη έχουν παραχθεί τρία. Το πρόγραμμα θα ολοκληρωθεί το 2027, οπότε η χώρα μας θα διαθέτει αυτά τα αεροσκάφη μαζί με τα 24 Rafale, μια ικανή αιχμή αεροσκαφών 4,5 γενιάς, μαζί με τα αναβαθμισμένα Mirage 2000-5 και τα παλαιότερα F-16, για να αντιμετωπίσει την τουρκική απειλή. Σε περίπτωση που παραληφθούν και F-35, το δυναμικό θα αυξηθεί σημαντικά σε ποιότητα και ποσότητα και θα δώσει υπεροχή έναντι της τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας. Γι αυτό η Τουρκία βιάζεται τώρα να καλύψει το μελλοντικό κενό.
Ο ειδικός σε θέματα αμυντικής βιομηχανίας της Τουρκίας ΑνίλΣαχίν, στο τουρκικό κανάλι TRT,αποκάλυπτε πριν κάποιους μήνες: «Τα F-16 block 70 θα προσφέρουν ένα σημαντικό πλεονέκτημα για την Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο…Στη Συρία και στο Ιράκ επαρκούν οι (παλαιότερες) πλατφόρμες F-16 Block 40 και 50/50+».
Το θέμα που εγείρεται είναι γιατί η Τουρκία, μια κατ΄εξοχήν χερσαία χώρα επιδιώκει να ενισχύσει την Αεροπορία και το Ναυτικό της, σε βάρος ακόμη και του Στρατού Ξηράς;
Το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» δηλαδή της διεκδίκησης θαλάσσιων περιοχών στο Αιγαίο και την Μεσόγειο απορρόφησε το κύριο βάρος των εξοπλισμών. Με ένα μακρόπνοο πρόγραμμα απέκτησε φρεγάτες, κορβέτες και τελειώνει η κατασκευή του ελικοπτεροφόρου Anadolu. Η επιλογή της να κινείται σε πολλά μέτωπα ταυτόχρονα, από την Συρία και το Ιράκ, στον Καύκασο, στη Μαύρη Θάλασσα, στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο, την υποχρεώνει να προμηθεύεται όπλα και μέσα που κινούνται σε μεγάλες αποστάσεις. Τα αεροσκάφη F-16/70 τα θέλει για να εγκλωβίζει από μακριά με το εξελιγμένο ραντάρ, στόχους στο Αιγαίο και την Ν.Α. Μεσόγειο, χωρίς να υποχρεώνεται σε κλειστές-κοντινές αερομαχίες. Αντίστοιχη πρακτική βέβαια εφαρμόζουν όλοι.
Το ελικοπτεροφόρο που μπορεί να γίνει μικρό αεροπλανοφόρο αν πάρει τα F-35Β (κάθετης απογείωσης/προσγείωσης) θα το αναπτύξει σε ανοιχτές θάλασσες στη περιοχή του τουρκολυβικού συμφώνου αν αποφασίσει να επιδιώξει γεωτρήσεις ή αντίστοιχα στη Ν.Α. Μεσόγειο. Τα σύγχρονα αεροσκάφη τα θέλει για να υποστηρίζει τα πλοία της και όλα αυτά για να υποστηρίζουν είτε τις γεωτρήσεις της είτε τις διεκδικήσεις της στο Αιγαίο. Μέχρι να πάρει τέτοια αεροσκάφη θα το χρησιμοποιεί με ελικόπτερα (επιθετικά και μεταφορικά) για να επεκτείνει τον τομέα δράσης της και να εφαρμόσει την πρακτική της «μακρινής μαγκούρας».
Η Αμερικανική πλευρά ήταν αναμενόμενο ότι θα υποχωρούσε στις τουρκικές αξιώσεις αφού τα συμφέροντά της δεν είναι απέναντι στην Τουρκία και δεν δεχόταν ισχυρή πίεση από την ελληνική πλευρά. Η Τουρκία αναβαθμίζεται γεωπολιτικά και φοβίζει τους συμμάχους της με κάποια βήματα προσέγγισης της Ρωσίας και της Κίνας. Ξέρει ότι μετά την τωρινή κρίση θα υπάρξει γεωπολιτικός ανασχεδιασμός και θέλει να είναι ανάμεσα σε όσους επωφεληθούν από την νέα αρχιτεκτονική. Οι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι σύμμαχοί της προσπαθούν να την κατευνάσουν. Και εδώ είναι ο κίνδυνος για τη χώρα μας. Οποιοσδήποτε σχεδιασμός να μην είναι σε βάρος μας.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν πληροφορήθηκε έγκαιρα για το τουρκολυβικό μνημόνιο του Νοεμβρίου 2019 ούτε για το τωρινό μνημόνιο και δεν εκτίμησε τους συσχετισμούς για την πιθανή προμήθεια των τουρκικών αναβαθμισμένων F-16. Το «επιτελικό κράτος» δεν φαίνεται ικανό να εξυπηρετήσει της εξωτερική πολιτική. Η παραχώρηση βάσεων στους Αμερικανούς και μάλιστα χωρίς χρονικό περιορισμό και χωρίς ανταλλάγματα δείχνει ότι οι «καλές πράξεις» δεν επαρκούν στην εξωτερική πολιτική.
Η ανάθεση της προστασίας της χώρας στις ΗΠΑ και τις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες και η παθητική εξωτερική πολιτική προκαλεί συνεχείς ήττες. Κανείς δεν είναι διατεθειμένος να μας προστατεύσει σε βάρος των δικών του συμφερόντων.
Η διασφάλιση της κυριαρχίας αλλά και των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων είναι υπόθεση κύρια δική μας. Οι συμμαχίες είναι αναγκαίες αλλά με την προϋπόθεση ότι στηρίζονται σε αμοιβαίο συμφέρον.
Η άμυνα της χώρας πρέπει να διασφαλίζεται όχι μόνο με συνεχείς εξοπλισμούς αλλά και κατάλληλη αξιοποίησή τους, με σωστές τακτικές, φροντίδα για το προσωπικό και τόλμη.
Ο σχεδιασμός της άμυνάς μας πρέπει να γίνεται με βάση την απειλή και τις δυνατότητες του αντιπάλου κι όχι με την παθητική αντίληψη ότι θα έρθουν κάποιοι να μας σώσουν. Ούτε με «καλοσύνες» σε άλλες χώρες που κινδυνεύουν (βλέπε τεθωρακισμένα οχήματα από τα
νησιά στην Ουκρανία), για να γίνουμε αρεστοί στους μεγάλους.
Θα μας σώσουν τα χέρια μας, τα μυαλά μας και οι δυνατότητές μας. Και είναι αρκετές και επαρκείς. Αρκεί να τα χρησιμοποιούμε.
Ο Νίκος Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.