Χαμένοι σε μια μόνιμη εσωστρέφεια στην Ελλάδα, ο κόσμος συνεχίζει να γυρίζει διαμορφώνοντας ένα νέο γεωπολιτικό πλαίσιο, με πρωταγωνιστές την Ρωσία, την Κίνα αλλά και τις χώρες του Αραβικού Κόσμου.
Έχοντας αναλάβει την εξουσία μια νέα γενιά ηγετών στις χώρες του Κόλπου, η εξωτερική πολιτική γίνεται πιο τολμηρή, αποκλίνοντας από τον συντηρητισμό των πατεράδων τους και επανεξετάζοντας το νέο γεωπολιτικό περιβάλλον.
Έτσι διαμορφώνεται μια νέα διεθνής εξίσωση, όπου οι εύρωστα οικονομικές χώρες του Κόλπου θέτουν τους δικούς τους όρους στην ανάπτυξη των συνεργασιών με τις άλλες χώρες.
Η διπλωματική κίνηση στην περιοχή τις τελευταίες εβδομάδες μπορεί να εκληφθεί ως αξίωση μιας στρατηγικής αυτονομίας, μακριά από τις αποικιοκρατικές πολιτικές των δυτικών χωρών, που κατέστρεψαν την περιοχή μέσω των άμεσων ή πληρεξουσίων επεμβάσεων στο Αφγανιστάν, το Ιράκ, τη Συρία και την Υεμένη.
Οι δυτικές αξίες, που ήταν η προμετωπίδα των επεμβάσεων αυτών, κατέρρευσαν μαζί με την αποτυχία των παρεμβάσεων αυτών. Εξάλλου τα σχέδια για αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν και οι προσπάθειες διατήρησης της τάξης που κληρονομήθηκε από την παλιά αποικιοκρατική εποχή στο Λίβανο δεν έκαναν τίποτα άλλο από το να δημιουργήσουν εντάσεις. Όπως και η συμπεριφορά της Δύσης απέναντι στο Ισραήλ, σε ότι αφορά το Παλαιστινιακό.
Οι απέλπιδες προσπάθειες του Προέδρου Μπάιντεν να προσεγγίσει τον πρίγκιπα διάδοχο της Σαουδικής Αραβίας, όπως και τα ΗΑΕ, δεν έφεραν αποτέλεσμα. Ακκόμα και ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν, αφού απέτυχε να έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα από την προσπάθειά του να «ανανεώσει την εταιρική σχέση» με τους Άραβες εταίρους στο Ριάντ, πήγε στο Πεκίνο με ελαχιστοποιημένες προσδοκίες.
Για τις ΗΠΑ δεν φαίνεται να υπάρχει άλλη διέξοδος από το να συμβιβαστούν με το γεγονός ότι οι σχέσεις που έχουν αναπτύξει η Κίνα και η Ρωσία με τον Κόλπο δεν μπορούν να αντιστραφούν.
Εξάλλου, μετά την τριήμερη επίσκεψη του Μπλίνκεν στο Ριάντ, υπογράφηκαν 30 συμφωνίες συνεργασίας αξίας άνω των 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων με τους Κινέζους κατά τη διάρκεια της δέκατης Αραβο-κινεζικής επιχειρηματικής διάσκεψης που πραγματοποιήθηκε στην πόλη στις 11-12 Ιουνίου.
Η συμφωνία συνεπένδυσης του Υπουργείου Επενδύσεων της Σαουδικής Αραβίας ύψους 5,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων με την κινεζική εταιρεία κατασκευής ηλεκτρικών οχημάτων Human Horizons βρίσκεται στην κορυφή του καταλόγου. Ακόμα και το Κατάρ που φιλοξενεί 10.000 Αμερικανούς στρατιώτες, το εμπόριο της χώρας με την Κίνα το 2022 αυξήθηκε κατά 45% σε 26,3 δισεκατομμύρια δολάρια.
Κι ενώ η Ουάσινγκτον δεν μπορεί ακόμα να χωνέψει της εξομάλυνση των σχέσεων Ριάντ-Τεχεράνης με τη μεσολάβηση της Κίνας, η επιθετική και κυρωτική πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών έχει οδηγήσει το Ιράν στη Λατινική Αμερική. Μια περιοχή που έχει αποσταθεροποιηθεί από τα αμερικανοκίνητα πραξικοπήματα.
Την περασμένη εβδομάδα, η λατινική περιοδεία του Ιρανού προέδρου Εμπραχίμ Ραΐσι στη Βενεζουέλα, τη Νικαράγουα και την Κούβα έδειξε ότι υπάρχουν εναλλακτικές για το απομονωμένο Ιράν, αλλά και μια «οργάνωση» ενάντια στις ΗΠΑ και τη Δύση.
Κατά τη διάρκεια της περιοδείας του Ραΐσι στην Λατινική Αμμερική, το Ιράν υπέγραψε 28 συμφωνίες εταιρικής σχέσης με τις τρεις χώρες, με έμφαση στην οικονομία, το εμπόριο και την τεχνολογία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν και οι διαπραγματεύσεις Ιράν-Βενεζουέλας για την ενέργεια και την αμυντική συνεργασία.
Κοινώς, το Ιράν πετυχαίνει συνεργασίες στη γειτονιά των ΗΠΑ με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει.
Επίσης πριν από λίγες μέρες, ο Ραΐσι φιλοξένησε τον υπουργό Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας Φαϊσάλ μπιν Φαρχάν και έδωσε το μήνυμα ότι η σαουδαραβική-ιρανική εξομάλυνση βρίσκεται σε καλό δρόμο. Στην πρώτη επίσκεψη υψηλού επιπέδου μετά από επτά χρόνια, ο Ραΐσι έλαβε πρόσκληση από τον βασιλιά του Ριάντ. Αυτές είναι οι εξελίξεις που εξέπληξαν τις ΗΠΑ.
Άξιο αναφοράς είναι επίσης το ότι ο πρόεδρος της Αλγερίας Αμπντελματζίντ Τεμπούν ήταν προσκεκλημένος του Βλαντιμίρ Πούτιν στο παλάτι του Κρεμλίνου. Δεδομένης της μακροχρόνιας αμυντικής εταιρικής σχέσης της Αλγερίας με τη Ρωσία, οι αυξημένες επαφές μπορεί να μην αλλάζουν το παιχνίδι. Όμως η υπογραφή από τον Τεμπούν μιας «σε βάθος συμφωνίας στρατηγικής εταιρικής σχέσης» στη Μόσχα και στη συνέχεια η συνοδεία του Ρώσου ηγέτη στο Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης είναι μια τολμηρή κίνηση στη σκιά της Ουκρανίας.
Υπάρχει και μια άλλη συμβολική διάσταση εδώ, καθώς το άγαλμα του Εμίρη Αμπντελκαντέρ, του συμβόλου της ανεξαρτησίας της Αλγερίας από τον γαλλικό αποικισμό, έχει στηθεί στη Μόσχα.
«Το πρώτο μνημείο για έναν μουσουλμάνο και Άραβα ηγέτη στη Μόσχα», εγκαινίασε ο Τεμπούν, με τον Αλγερινό ηγέτη να δίνει χαρά στον Πούτιν με την απάντησή του σε ερώτηση κατά τη διάρκεια του φόρουμ σχετικά με την πίεση που δέχεται να απορρίψει τα ρωσικά όπλα, αφού είπε ότι «οι Αλγερινοί γεννήθηκαν ελεύθεροι και θα παραμείνουν ελεύθεροι».
Η Αλγερία, η οποία προμηθεύεται περισσότερα από τα μισά όπλα της από τη Ρωσία, είναι ο τρίτος μεγαλύτερος πελάτης της Ρωσίας μετά την Ινδία και την Κίνα.
Παρεμπιπτόντως, ο Πούτιν είχε επίσης καλεσμένους από την Αφρική οι οποίοι ανέλαβαν πρωτοβουλία για διαμεσολάβηση, για τη λήξη του πολέμου στην Ουκρανία.
Επιπλέον μια άλλη επίσκεψη στη Ρωσία προκάλεσε ενδιαφέρον αλλά και ανησυχία στη Δύση, κι αυτή ήταν η επίσκεψη του προέδρου των ΗΑΕ σεΐχη Μοχάμεντ μπιν Ζαγιέντ στην Αγία Πετρούπολη. Έτσι εκτός από τον Τεμπούν, ορκισμένο σύμμαχο της Ρωσίας, ο Ζαγιέντ ήταν το μοναδικό αστέρι του Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης, που λόγω του πολέμου δεν είχε τις αναμενόμενες διεθνείς παρουσίες.
Σύμφωνα με επίσημες δηλώσεις, ο Πούτιν και ο Ζαγιέντ συζήτησαν θέματα όπως η μείωση της ανθρωπιστικής διάστασης της ουκρανικής κρίσης και η ανταλλαγή κρατουμένων. Τα ΗΑΕ παρουσιάζουν τον διάλογο με τον Πούτιν ως απαραίτητο δίαυλο για την υπέρβαση της πόλωσης.
Αν συνυπολογιστεί και η επίσκεψη του Σαουδάραβα πρίγκιπα διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν στη Γαλλία και οι συναντήσεις του με τον Πρόεδρο Μακρόν, τότε μιλάμε για κοσμογονικές αλλαγές σε ότι αφορά τις ΗΠΑ και την Δύση.
Στην εξίσωση αυτή δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ρόλο αναζητά και η Τουρκία, που έχει πολλά συμφέροντα στην περιοχή, τόσο με την Συρία, όσο και το Ιράκ, μετά την εξομάλυνση των σχέσεων της με τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
(Ο Σπύρος Σιδέρης είναι δημοσιογράφος)