Η απόφαση μας να συγκροτήσουμε τον Όμιλο «ΜΕΤΑΒΑΣΗ Όμιλος για τη Βιώσιμη και Δίκαιη Ανάπτυξη» προέκυψε μέσα από τρεις διαπιστώσεις.
Διαπίστωση 1η: υπάρχει μεγάλη ανάγκη για παραγωγή τεκμηριωμένης πολιτικής στον χώρο εκείνο όπου διασταυρώνονται η δημοκρατία, η οικολογία, η ειρηνική διεθνής συνεργασία, η ευρύτερη Αριστερά και ο σοσιαλισμός.
Διαπίστωση 2η: είναι ανάγκη, να συζητήσουμε και να προβληματιστούμε πάνω σε κεντρικά ζητήματα της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας καθώς και σχετικά με τη θέση της χώρας στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο γίγνεσθαι. Στόχος μας είναι το εγχείρημα αυτό να συμβάλει δημιουργικά στη διαμόρφωση ενός ηγεμονικού λόγου ικανού να ωθήσει την χώρα στο αναγκαίο «αναπτυξιακό άλμα» από τα ερείπια τριών διαδοχικών κρίσεων προς μια βιώσιμη και αντάξια της πατρίδας μας προοπτική.
Στοχεύει στην επεξεργασία γενικών ιδεών, αλλά βεβαίως και συγκεκριμένων μέτρων και προτάσεων πολιτικής για ένα νέο παραγωγικό πρότυπο,το οποίο θα εξασφαλίζει την απασχόληση, τη δίκαιη κατανομή της ευημερίας, τη μείωση των κοινωνικών και γεωγραφικών ανισοτήτων, την ανθεκτικότητα της κοινωνίας και της χώρας ευρύτερα, στους δύσκολους διεθνώς καιρούς που διάγουμε.
Διαπίστωση 3η: είναι επιτακτική η ανάγκη κριτικής διαχρονικής ανασκόπησης της πορείας της πατρίδας μας, της τρέχουσας θέσης της και των προοπτικών της. Θέλουμε να αναδείξουμε προβλήματα και να προτείνουμε μέτρα υπέρβασής τους. Προβλήματα, όπως: η διαχρονική ανεπάρκεια του ελληνικού δημοσίου, η διαχρονική καθυστέρηση στην προσαρμογή σε κάθε νέο μακρό αναπτυξιακό κύκλο και τις ιδιαιτερότητές του, η διαχρονική αδυναμία άσκησης βιομηχανικών/αναπτυξιακών πολιτικών («industrialpolicies») και η αδυναμία του κρατικού σχεδιασμού/προγραμματισμού, Όλα αυτά, και πολλά άλλα που είναι ιδιαίτερα σημαντικά, δυστυχώς ελάχιστα απασχολούν τη δημόσια συζήτηση και έχουν τύχει πολύ περιορισμένης επεξεργασίας.
Ας σημειωθεί ότι με τον τρόπο που εδώ κατανοούμε την ανάπτυξη, δεν αναφερόμαστε περιοριστικά στα συνήθη στενά οικονομικά μεγέθη της (όπως ρυθμός μεγέθυνσης ΑΕΠ, ποσοστά ανεργίας, επενδύσεων κτλ.). Κατανοούμε την ανάπτυξη, με μια πολύ πιο διευρυμένη έννοια, περιλαμβάνοντας και θέματα που συνήθως θεωρούνται πολιτικά ή κοινωνικά (όπως οι ανισότητες, η ευζωία, η οικονομική δημοκρατία, η οικολογική βιωσιμότητα, η διεθνής συνεργασία κτλ.).
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η αλλαγή του παραγωγικού υποδείγματος είναι μια μακρόσυρτη διαδικασία και απαιτεί αλλαγές σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας (στην οικονομία αλλά και στην εκπαίδευση, στη λειτουργία του δημοσίου, στην αντιμετώπιση του δημογραφικού, κτλ.). Για να υλοποιηθεί λοιπόν χρειάζεται χρόνος, σταθερότητα στην πορεία προς το στόχο, που προϋποθέτουν την εξασφάλιση συνεργειών και συναινέσεων σε κοινωνικό, οικονομικό αλλά και πολιτικό επίπεδο.
Θέλουμε, λοιπόν, οι παρεμβάσεις του Ομίλου να στηρίζονται σε θεωρητικά πληροφορημένη εμπειρική έρευνα, που να καταλήγει σε παραγωγή τεκμηριωμένων κειμένων πολιτικής. Θα επιδιωχθεί να συνδυάζουν τη θεωρητική προσέγγιση με την ανάπτυξη και πρόταση δημόσιων πολιτικών που θα βασίζονται σε δεδομένα και τεκμηρίωση.Η παραγωγή ιδεών και πολιτικών για την οικονομία είναι ατελέσφορη αν δεν συνοδεύεται από μεταρρυθμίσεις και προτάσεις για τη δημόσια διοίκηση, τη δικαιοσύνη, την παιδεία και τους θεσμούς.
Όσες και όσοι ιδρύσαμε τον Όμιλο αναγνωρίζουμε τον αναγκαίο ρόλο της πράξης στην ανάπτυξη αυτού του προβληματισμού. Κανένας απομονωμένος όμιλος στοχασμού, οσοδήποτε καλά και αν στελεχώνεται και λειτουργεί, δεν μπορεί να παράγει πλήρη και ολοκληρωμένα αποτελέσματα αν δεν εμβαπτιστεί με το κριτήριο της πράξης.
Αυτό εξηγεί και τη σύνθεση των μελών του Ομίλου τόσο την επιστημονική (περιλαμβάνει στις τάξεις της οικονομολόγους αλλά και πολιτικούς επιστήμονες, κοινωνιολόγους, γεωγράφους κ.ά.) όσο και την επαγγελματική (περιλαμβάνει ακαδημαϊκούς, ερευνητές, εργαζόμενους σε εταιρείες συμβούλων και σε Ινστιτούτα επαγγελματικά κ.ά.).Επίσης, για τον σκοπό αυτό, θα φέρνουμε στο ίδιο τραπέζι ακαδημαϊκούς, εκπροσώπους τόσο της επιχειρηματικής κοινότητας όσο και του κόσμου της εργασίας, αλλά και πολιτικούς και αντιπροσωπευτικούς φορείς της κοινωνίας πολιτών.
Και δυο απαραίτητες διευκρινήσεις:
Διευκρίνιση 1η: Τα άτομα που έγιναν ήδη μέλη του Ομίλου εξέφρασαν τη διάθεσή τους να συμμετάσχουν ενεργά στο όλο εγχείρημα δηλ. να προτείνουν θεματολογία, να συγγράψουν, να σχολιάσουν συνεισφορές κτλ. Παράλληλα με αυτές/ούς, που τους αποκαλούμε «τακτικά μέλη», κατανοούμε πως υπάρχουν και άλλες/οι που θα προτιμήσουν μια πιο χαλαρή σχέση με το όλο εγχείρημα (που θα αποτελέσουν το «δίκτυο μελών μας»). Σας καλούμε λοιπόν να δηλώσετε το ενδιαφέρον σας.
Διευκρίνιση 2η: Ο Όμιλος δραστηριοποιείται στο πλαίσιο του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών (ΕΝΑ). Δεν είμαστε ούτε πολιτικό σχήμα σε εκτέλεση αποστολής ούτε μέρος κομματικών παιγνίων. Εδώ μας ενδιαφέρει ο επιστημονικός διάλογος για τον αναπτυξιακό σχεδιασμό της χώρας, που πιστεύουμε ότι αποτελεί ένα μεγάλο έλλειμμα.
Προσκαλούμε τους συνομιλητές ιδίως βάσει της επιστημονικής τους κατάρτισης και εμπειρογνωμοσύνης, λαμβάνοντας δευτερευόντως υπ΄όψιν την πολιτική τους ιδεολογία, που σε τελευταία ανάλυση δύσκολα διαχωρίζεται από την επιστημονική τους σκέψη, ενώ σε κάθε περίπτωση δεν ασχολούμαστε με την κομματική ταυτότητα κανενός.
Κλείνοντας, θα ήθελα να πω δυο λόγια εξηγώντας γιατί επιλέξαμε για τη σημερινή πρώτη μας εκδήλωση το θέμα της «εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία». Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ, όπως είπαμε ήδη, στοχεύει στην επιστημονική διερεύνηση των αναπτυξιακών προβλημάτων, σε μεσομακροχρόνια ιδίως βάση, επομένως η συγκυρία μας απασχολεί στο βαθμό που συνδέεται οργανικά με το μέλλον.
Ξεκινάμε λοιπόν με την Ουκρανική κρίση γιατί εκτιμούμε πως πρόκειται για ένα μείζον και οικουμενικής εμβέλειας τραγικό γεγονός, που θα προκαλέσει μια τεράστια παγκόσμια οικονομική κρίση. Παράλληλα, θα αποτελέσει τη θρυαλλίδα αλλαγών στη μορφή της παγκοσμιοποίησης, που εκτός των άλλων θα οδηγήσει σε περιορισμό των οικονομικών συναλλαγών στο εσωτερικό κάθε γεωπολιτικού πόλου.
Ο νέος γεωπολιτικός χάρτης, όποια μορφή και εάν πάρει, αναμένεται να οδηγήσει στο «κόντεμα» των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων, γιατί οι επιχειρήσεις θα αναπροσανατολιστούν προς συμμαχικές χώρες, ώστε η αξιοπιστία των προμηθευτών να μην τίθεται εν αμφιβόλω λόγω γεωπολιτικών αντιπαραθέσεων.
Σήμερα, λόγω των διεθνών εξελίξεων μετά την εισβολή στην Ουκρανία, η επινόηση ενός νέου και υποσχόμενου αναπτυξιακού μονοπατιού καθίσταται δυσχερέστερη. Εάν κάτι πρέπει να μας φοβίζει δεν είναι οι αλλαγές στη μορφή της παγκοσμιοποίησης και η κρίση που έρχεται, αλλά το να μην ασκούνται οι κατάλληλες πολιτικές.
Πιστεύουμε πως χωρίς τη μεγαλύτερη δυνατή ανάλυση και κατανόηση των προβλημάτων, χωρίς την ευρύτερη κοινωνική συναίνεση και υποστήριξη, το μεγάλο στοίχημα της αλλαγής του παραγωγικού προτύπου και της πραγματοποίησης του αναπτυξιακού άλματος της χώρας δεν μπορεί να κερδηθεί και σε αυτό θα προσπαθήσει ο Όμιλος να συμβάλει με όλες του τις δυνάμεις.
Για αυτό και είναι αναγκαία η συνέργεια και με γειτονικούς και όμορους χώρους όπου μπορεί να αναπτύσσεται μια πλούσια, θεωρητική αλλά και συγκεκριμένη, σκέψη για την προοδευτική πολιτική σήμερα.
(Ο Λόης Λαμπριανίδης είναι Οικονομικός Γεωγράφος Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, πρ. Γενικός Γραμματέας Ιδιωτικών Επενδύσεων, υπ. Οικονομίας & Ανάπτυξης)
