Οι εκλογές της 14ης Μαΐου αποκάλυψαν για άλλη μια φορά ότι οι δυτικοί δεν έχουν καμιά επαφή με τα όσα συμβαίνουν πέραν της Δύσης.
Κρίνοντας με δυτικά πρότυπα και νοοτροπίες προσπαθούν να καταλάβουν γιατί κέρδισε ο Ερντογάν και έχασε ο Κιλιτσντάρογλου, ενώ όλες οι αναλύσεις των ευρέως αναγνωρίσιμων διεθνών μέσων ενημέρωσης, που είναι σημαίες στην ανεξάρτητη και έγκυρη πληροφόρηση και στα εγχώρια ΜΜΕ, δεν προέβλεψαν τίποτα σωστά.
Στα μαθηματικά λένε ότι για να λύσεις ένα πρόβλημα πρέπει πρώτα να το καταλάβεις. Στην ιατρική πάλι πρέπει να γίνουν εξετάσεις για να ανακαλυφθεί η ασθένεια και μετά να καταλήξουν στην θεραπεία.
Στις «αναλύσεις» των δημοσιογράφων αλλά και των «ειδικών» των τηλεπαραθύρων, ξέρουν από πριν το αποτέλεσμα και μετά προσπαθούν να το τεκμηριώσουν, άκριτα ή προφανώς εντεταλμένα.
Ακόμα και οι κοινωνιολογικές έρευνες σε χώρες εκτός δύσης, γίνονται από δυτικούς ή δυτικο-αναθρεμμένους ντόπιους, που τις παραδόσεις και τις αξίες, οι οποίες κυριαρχούν στις χώρες καταγωγής τους, δεν μπορούν να τις αναγνωρίσουν πίσω από τα δυτικά τους γυαλιά.
Οι τάξεις που «εμείς» στη Δύση έχουμε θεσπίσει, με οικονομικά συνήθως κριτήρια, δεν έχουν σχεδόν καμιά σχέση με τις κάστες στην Ινδία, τις φυλές στο Πακιστάν ή το Αφγανιστάν, τους σιίτες ή τους σουνίτες.
Αυτές συνδέονται με την καταγωγή εξ αίματος, με τη θρησκεία, τον εθνικισμό, τις αιρέσεις, την παράδοση. Ακατανόητα για τους περισσότερους στη Δύση, όμως κυρίαρχες πολιτισμικές αξίες για αυτούς.
Η διαφοροποίηση αυτή μεταξύ της ταξικής συνείδησης και της πολιτισμικής «ταυτότητας» έγινε ξεκάθαρο και στην Τουρκία με τις πολιτισμικές αξίες να αναδεικνύονται ισχυρότερες από τις ταξικές και εν μέρη και τις ιδεολογικές.
Ο νικητής του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών και της πλειοψηφίας του Κοινοβουλίου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, υπερασπίστηκε τις συντηρητικές αξίες και πήρε το 49,5% των ψήφων, σ’ ένα μείγμα εθνικισμού και ισλαμισμού για τα δυτικά πρότυπα.
Ο πιο ενωτικός και συμφιλιωτικός, φαινομενικά θα πρόσθετα, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος πήρε το 45% των ψήφων, παρόλο που υποστηρίχτηκε από το σύνολο της αντιπολίτευσης, από την άκρα αριστερά μέχρι την άκρα δεξιά και το μεγαλύτερο μέρος των Κούρδων μαζί του δεν κατάφερε να κερδίσει.
Η έρευνα της Συνομοσπονδίας Επαναστατικών Συνδικάτων της Τουρκίας (DISK) αποκαλύπτει ότι από το 2022, το 71,6% της απασχόλησης στη χώρα, δηλαδή το ενεργό εργατικό δυναμικό, αποτελείται από άτομα που ζουν από μισθούς και ημερομίσθια.
Όπως είναι λογικό, οι μισθωτοί μπορούν να αξιολογήσουν καλύτερα τις συνθήκες διαβίωσης και την οικονομική τους κατάσταση. Σύμφωνα με την έρευνα του DISK με τίτλο «τι έχασαν οι εργαζόμενοι στην περίοδο του ΑΚΡ και του προεδρικού συστήματος» που καλύπτει τα έτη 2002 – 2023 αποκαλύπτει ότι το μερίδιο της εργασίας στο εθνικό εισόδημα ήταν 35,3% πριν από το προεδρικό καθεστώς, έχει μειωθεί στο 25,2% σήμερα. Το μερίδιο του κεφαλαίου, από την άλλη πλευρά, αυξήθηκε από 48% σε 56,7%.
Είναι εμφανές ότι οι μισθωτοί έχουν φτωχοποιηθεί σοβαρά, το κόστος ζωής έχει εκτοξευθεί στα ύψη και η εισοδηματική αδικία έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις, όπερ σημαίνει ότι ο Ερντογάν δεν θα έπρεπε να λάβει σχεδόν το 50% των ψήφων.
Παρ’ όλες αυτές τις συνθήκες, η ικανότητα του Ερντογάν να διατηρήσει το 49,5% των ψήφων κατά τη διάρκεια των 21 χρόνων που βρίσκεται στην εξουσία μπορεί να εξηγηθεί όχι μόνο από οικονομικούς παράγοντες αλλά και από πολιτισμικές αξίες.
Το συμπέρασμα που βγαίνει είναι ότι οι εργαζόμενοι ενεργούν με βάση πολιτιστικούς και παραδοσιακούς κώδικες, όπως η θρησκεία, η αίρεση, ο εθνικισμός και η εθνική καταγωγή και όχι τα ταξικά τους χαρακτηριστικά.
Για παράδειγμα, στις προεδρικές εκλογές της 14ης Μαΐου, στην Κωνσταντινούπολη, όπου βρίσκεται κυρίως η εργατική τάξη, ο Ερντογάν έλαβε το 47% των ψήφων, ενώ ο Κιλιτσντάρογλου έλαβε το 48,5%. Πρόκειται για μια μικρή διαφορά της τάξης του 1,5 τοις εκατό. Στο Κοτσάελι, μια άλλη βιομηχανική πόλη, ο Ερντογάν έλαβε 54,3% των ψήφων, μια σημαντική διαφορά από τον Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος έλαβε 38,7%.
Στην έρευνα με τίτλο «Οι προοπτικές της τουρκικής εργατικής τάξης» που διεξήχθη από το DISK το 2021, οι απαντήσεις που έδωσαν οι εργαζόμενοι στην ανοιχτή ερώτηση «Σε ποια κοινωνική τάξη αισθάνεστε ότι ανήκετε;» ήταν οι εξής:
Το 61,3% των εργαζομένων δήλωσε ότι δεν αισθάνεται ότι ανήκει σε καμία κοινωνική τάξη, ενώ το 13,4% δήλωσε ότι δεν έχει άποψη. Το 10,7% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι αισθάνεται ως εργατική τάξη, το 5,7% ως μεσαία τάξη και το 3,2% ως κατώτερη τάξη. Το ποσοστό εκείνων που αισθάνονται ανώτερη τάξη είναι 3%.
Στην ίδια έρευνα, το 45,7% των εργαζομένων απάντησε ως εργατική τάξη, ενώ οι υπόλοιποι απάντησαν ως μεσαία τάξη, κατώτερη τάξη, ανώτερη τάξη, και δεν έχω ιδέα στην ερώτηση «Λοιπόν, αν έπρεπε να επιλέξετε ανάμεσα σε αυτά που θα διαβάσω, σε ποια κοινωνική τάξη θα λέγατε ότι ανήκετε;».
Σε αυτή την έρευνα του 2021, μόνο το 44,5% των εργαζομένων βρήκε το προεδρικό σύστημα αρνητικό, ενώ το 26,9% το βρήκε θετικό και οι υπόλοιποι δεν έκαναν θετική ή αρνητική αξιολόγηση.
Παρόμοια αποτελέσματα προέκυψαν στην ίδια έρευνα που διεξήγαγε η DISK το 2019. Σε αυτή την έρευνα, έγινε η ακόλουθη αξιολόγηση:
«Η κατάσταση αυτή δείχνει ότι η εργατική τάξη έχει χαμηλή ταξική ένταξη και συνείδηση. Η αδυναμία της ταξικής ταυτότητας μπορεί επίσης να οφείλεται στην επικράτηση άλλων ταυτοτήτων που αποκτήθηκαν κατά τη γέννηση».
Τέλος, στην έρευνα μελών που διεξήχθη από την Ενωμένη Ένωση Μετάλλου-İş που πρόσκειται στην DİSK το 2017, στην ερώτηση «με ποια ταυτότητα ταυτίζεστε;» το 47% των εργαζομένων δήλωσε τη θρησκεία, το 19% την εθνικότητα, το 15% την περιοχή, το 14% την κοινωνική τάξη και το υπόλοιπο 5% άλλες ταυτότητες.
Αυτή η γενική τάση φαίνεται ότι δεν μπορεί να αλλάξει εύκολα και το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι ούτε το σοσιαλιστικό CHP ούτε η Αριστερά κατάφεραν να εργαστούν ώστε να αποκτήσει η εργατική τάξη, ταξική συνείδηση.ω
Τουρκία: Οι πολιτιστικές αξίες είναι πιο κυρίαρχες από τις ταξικές αξίες
Οι εκλογές της 14ης Μαΐου αποκάλυψαν για άλλη μια φορά ότι οι δυτικοί δεν έχουν καμιά επαφή με τα όσα συμβαίνουν πέραν της Δύσης.
Κρίνοντας με δυτικά πρότυπα και νοοτροπίες προσπαθούν να καταλάβουν γιατί κέρδισε ο Ερντογάν και έχασε ο Κιλιτσντάρογλου, ενώ όλες οι αναλύσεις των ευρέως αναγνωρίσιμων διεθνών μέσων ενημέρωσης, που είναι σημαίες στην ανεξάρτητη και έγκυρη πληροφόρηση και στα εγχώρια ΜΜΕ, δεν προέβλεψαν τίποτα σωστά.
Στα μαθηματικά λένε ότι για να λύσεις ένα πρόβλημα πρέπει πρώτα να το καταλάβεις. Στην ιατρική πάλι πρέπει να γίνουν εξετάσεις για να ανακαλυφθεί η ασθένεια και μετά να καταλήξουν στην θεραπεία.
Στις «αναλύσεις» των δημοσιογράφων αλλά και των «ειδικών» των τηλεπαραθύρων, ξέρουν από πριν το αποτέλεσμα και μετά προσπαθούν να το τεκμηριώσουν, άκριτα ή προφανώς εντεταλμένα.
Ακόμα και οι κοινωνιολογικές έρευνες σε χώρες εκτός δύσης, γίνονται από δυτικούς ή δυτικο-αναθρεμμένους ντόπιους, που τις παραδόσεις και τις αξίες, οι οποίες κυριαρχούν στις χώρες καταγωγής τους, δεν μπορούν να τις αναγνωρίσουν πίσω από τα δυτικά τους γυαλιά.
Οι τάξεις που «εμείς» στη Δύση έχουμε θεσπίσει, με οικονομικά συνήθως κριτήρια, δεν έχουν σχεδόν καμιά σχέση με τις κάστες στην Ινδία, τις φυλές στο Πακιστάν ή το Αφγανιστάν, τους σιίτες ή τους σουνίτες.
Αυτές συνδέονται με την καταγωγή εξ αίματος, με τη θρησκεία, τον εθνικισμό, τις αιρέσεις, την παράδοση. Ακατανόητα για τους περισσότερους στη Δύση, όμως κυρίαρχες πολιτισμικές αξίες για αυτούς.
Η διαφοροποίηση αυτή μεταξύ της ταξικής συνείδησης και της πολιτισμικής «ταυτότητας» έγινε ξεκάθαρο και στην Τουρκία με τις πολιτισμικές αξίες να αναδεικνύονται ισχυρότερες από τις ταξικές και εν μέρη και τις ιδεολογικές.
Ο νικητής του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών και της πλειοψηφίας του Κοινοβουλίου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, υπερασπίστηκε τις συντηρητικές αξίες και πήρε το 49,5% των ψήφων, σ’ ένα μείγμα εθνικισμού και ισλαμισμού για τα δυτικά πρότυπα.
Ο πιο ενωτικός και συμφιλιωτικός, φαινομενικά θα πρόσθετα, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος πήρε το 45% των ψήφων, παρόλο που υποστηρίχτηκε από το σύνολο της αντιπολίτευσης, από την άκρα αριστερά μέχρι την άκρα δεξιά και το μεγαλύτερο μέρος των Κούρδων μαζί του δεν κατάφερε να κερδίσει.
Η έρευνα της Συνομοσπονδίας Επαναστατικών Συνδικάτων της Τουρκίας (DISK) αποκαλύπτει ότι από το 2022, το 71,6% της απασχόλησης στη χώρα, δηλαδή το ενεργό εργατικό δυναμικό, αποτελείται από άτομα που ζουν από μισθούς και ημερομίσθια.
Όπως είναι λογικό, οι μισθωτοί μπορούν να αξιολογήσουν καλύτερα τις συνθήκες διαβίωσης και την οικονομική τους κατάσταση. Σύμφωνα με την έρευνα του DISK με τίτλο «τι έχασαν οι εργαζόμενοι στην περίοδο του ΑΚΡ και του προεδρικού συστήματος» που καλύπτει τα έτη 2002 – 2023 αποκαλύπτει ότι το μερίδιο της εργασίας στο εθνικό εισόδημα ήταν 35,3% πριν από το προεδρικό καθεστώς, έχει μειωθεί στο 25,2% σήμερα. Το μερίδιο του κεφαλαίου, από την άλλη πλευρά, αυξήθηκε από 48% σε 56,7%.
Είναι εμφανές ότι οι μισθωτοί έχουν φτωχοποιηθεί σοβαρά, το κόστος ζωής έχει εκτοξευθεί στα ύψη και η εισοδηματική αδικία έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις, όπερ σημαίνει ότι ο Ερντογάν δεν θα έπρεπε να λάβει σχεδόν το 50% των ψήφων.
Παρ’ όλες αυτές τις συνθήκες, η ικανότητα του Ερντογάν να διατηρήσει το 49,5% των ψήφων κατά τη διάρκεια των 21 χρόνων που βρίσκεται στην εξουσία μπορεί να εξηγηθεί όχι μόνο από οικονομικούς παράγοντες αλλά και από πολιτισμικές αξίες.
Το συμπέρασμα που βγαίνει είναι ότι οι εργαζόμενοι ενεργούν με βάση πολιτιστικούς και παραδοσιακούς κώδικες, όπως η θρησκεία, η αίρεση, ο εθνικισμός και η εθνική καταγωγή και όχι τα ταξικά τους χαρακτηριστικά.
Για παράδειγμα, στις προεδρικές εκλογές της 14ης Μαΐου, στην Κωνσταντινούπολη, όπου βρίσκεται κυρίως η εργατική τάξη, ο Ερντογάν έλαβε το 47% των ψήφων, ενώ ο Κιλιτσντάρογλου έλαβε το 48,5%. Πρόκειται για μια μικρή διαφορά της τάξης του 1,5 τοις εκατό. Στο Κοτσάελι, μια άλλη βιομηχανική πόλη, ο Ερντογάν έλαβε 54,3% των ψήφων, μια σημαντική διαφορά από τον Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος έλαβε 38,7%.
Στην έρευνα με τίτλο «Οι προοπτικές της τουρκικής εργατικής τάξης» που διεξήχθη από το DISK το 2021, οι απαντήσεις που έδωσαν οι εργαζόμενοι στην ανοιχτή ερώτηση «Σε ποια κοινωνική τάξη αισθάνεστε ότι ανήκετε;» ήταν οι εξής:
Το 61,3% των εργαζομένων δήλωσε ότι δεν αισθάνεται ότι ανήκει σε καμία κοινωνική τάξη, ενώ το 13,4% δήλωσε ότι δεν έχει άποψη. Το 10,7% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι αισθάνεται ως εργατική τάξη, το 5,7% ως μεσαία τάξη και το 3,2% ως κατώτερη τάξη. Το ποσοστό εκείνων που αισθάνονται ανώτερη τάξη είναι 3%.
Στην ίδια έρευνα, το 45,7% των εργαζομένων απάντησε ως εργατική τάξη, ενώ οι υπόλοιποι απάντησαν ως μεσαία τάξη, κατώτερη τάξη, ανώτερη τάξη, και δεν έχω ιδέα στην ερώτηση «Λοιπόν, αν έπρεπε να επιλέξετε ανάμεσα σε αυτά που θα διαβάσω, σε ποια κοινωνική τάξη θα λέγατε ότι ανήκετε;».
Σε αυτή την έρευνα του 2021, μόνο το 44,5% των εργαζομένων βρήκε το προεδρικό σύστημα αρνητικό, ενώ το 26,9% το βρήκε θετικό και οι υπόλοιποι δεν έκαναν θετική ή αρνητική αξιολόγηση.
Παρόμοια αποτελέσματα προέκυψαν στην ίδια έρευνα που διεξήγαγε η DISK το 2019. Σε αυτή την έρευνα, έγινε η ακόλουθη αξιολόγηση:
«Η κατάσταση αυτή δείχνει ότι η εργατική τάξη έχει χαμηλή ταξική ένταξη και συνείδηση. Η αδυναμία της ταξικής ταυτότητας μπορεί επίσης να οφείλεται στην επικράτηση άλλων ταυτοτήτων που αποκτήθηκαν κατά τη γέννηση».
Τέλος, στην έρευνα μελών που διεξήχθη από την Ενωμένη Ένωση Μετάλλου-İş που πρόσκειται στην DİSK το 2017, στην ερώτηση «με ποια ταυτότητα ταυτίζεστε;» το 47% των εργαζομένων δήλωσε τη θρησκεία, το 19% την εθνικότητα, το 15% την περιοχή, το 14% την κοινωνική τάξη και το υπόλοιπο 5% άλλες ταυτότητες.
Αυτή η γενική τάση φαίνεται ότι δεν μπορεί να αλλάξει εύκολα και το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι ούτε το σοσιαλιστικό CHP ούτε η Αριστερά κατάφεραν να εργαστούν ώστε να αποκτήσει η εργατική τάξη, ταξική συνείδηση.
(Ο Σπύρος Σιδέρης είναι δημοσιογράφος)
