Σε λίγες μέρες θα ξέρουμε πώς κατατάσσουν οι πολίτες τα πολιτικά κόμματα. Αυτό που δεν θα ξέρουμε είναι ποιος θα σχηματίσει κυβέρνηση. Δεν θα έπρεπε να είναι έτσι! Ωραίες είναι οι εκλογές, δεν λέω. Και η απλή αναλογική εύηχα ακούγεται. Αν και η εμπειρία των Δήμων, το αντίθετο έδειξε. Κυρίως όμως, η ανάγκη σταθερότητας και αξιοποίησης των ευκαιριών που έχουμε μπροστά μας, έπρεπε να μας έχει κάνει σοφότερους.
Έχουμε μια δημοκρατία κομμάτων και όχι προσωπικοτήτων. Μπορεί ο σταυρός προτίμησης να έχει τη δική του σημασία και χρησιμότητα, αλλά το Κοινοβούλιο δουλεύει οργανωμένο σε κοινοβουλευτικές ομάδες και δεν είναι μια διαρκής (εθνο)συνέλευση. Άλλωστε, καθόλου τυχαία, ακόμη και επιδερμική γνώση της μεταπολεμικής ιστορίας δείχνει ότι η απλή αναλογική, για να φέρνει αποτέλεσμα, χρειάζεται διαφορετική κομματική κουλτούρα. Κυρίως σε ό,τι αφορά τις συνεργασίες, τη σύγκλιση στα μεγάλα και στα διηνεκή, τον ίδιο τον κρατικό μηχανισμό. Χρειάζεται επίσης κόμματα που αναζητούν κοινές, συναινετικές λύσεις και όχι την διαφοροποίηση ως αυτοσκοπό. Χρειάζεται τέλος λιγότερα προσωπικά «πάθη» και, τελικά, σεβασμό στην κοινή λογική.
Δείτε, για παράδειγμα, τη συζήτηση για τα νούμερα πίσω από τις προτάσεις των κομμάτων για νέες δαπάνες του κράτους. Ενώ ο υπολογισμός είναι εύκολος και, σε κάθε περίπτωση, γίνεται με τα στοιχεία που αντλούμε από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, η αξιωματική αντιπολίτευση δεν μπήκε στον κόπο να ζητήσει τη συνδρομή του. Δημιουργώντας με τον τρόπο αυτόν σοβαρό πρόβλημα στην εικόνα δημοσιονομικής σταθερότητας που τόσο πολύ έχουμε ανάγκη, όταν μάλιστα την έχουμε «πληρώσει» τόσο ακριβά. Κάτι ξέρει, τουλάχιστον από πολιτική άποψη, το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ, που υποχρεώθηκε να κάνει «ανάποδα» όταν κατάλαβε πως το τότε προεκλογικό του «πρόγραμμα» όχι μόνον δεν έβγαινε με τίποτε, αλλά οδηγούσε σε καταστροφή και όσων είχαμε, μέχρι εκείνη τη στιγμή, καταφέρει.
Είχα παλαιότερα, δημοσιογραφικά, διατυπώσει την πρόταση να επιλεγεί, με κοινή συμφωνία, ένα όργανο από αυτά που ήδη διαθέτουμε να κάνει μια αποτίμηση των δημοσιονομικών επιπτώσεων προτεινόμενων μέτρων. Θα μπορούσε να είναι το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο, που είναι ανεξάρτητη αρχή και ιδρύθηκε το 2015, μετά τη δεύτερη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ. Θα μπορούσε να είναι το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, που ιδρύθηκε το 2010. Άλλες χώρες χρησιμοποιούν το ένα, άλλες το άλλο, η δουλειά είναι η ίδια και βοηθά πολίτες και κόμματα να αντιμετωπίζουν με σοβαρότητα τα ζητήματα αυτά, ενώ επιτρέπει στη δημόσια συζήτηση να πάει παρακάτω και να μη βαλτώνει σε σκιαμαχίες για το ποιος «ρίχνει έξω το κράτος» ή ποιος είναι «αδιάφορος στις ανάγκες των ανθρώπων».
Δεν έγινε, πάμε παρακάτω. Την επόμενη φορά.
Τα στοιχεία όμως, στις σύγχρονες καμπάνιες έχουν ρόλο πρωταγωνιστικό. Δείτε το επεισόδιο με έναν βοηθητικό πίνακα που περιλαμβάνεται στην εκάστοτε ετήσια έκθεση του ΟΟΣΑ για τους φόρους, μέσω του οποίου επιχειρήθηκε να βγει το συμπέρασμα ότι οι αμοιβές υπέστησαν μείωση κατά 7,5%. Είχα πει ότι τα στοιχεία είναι λάθος. Ήρθε η έρευνα της Στατιστικής και το έδειξε. Διάβασε η Τράπεζα της Ελλάδος τα στοιχεία και έγραψε: «το ονομαστικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών αυξήθηκε κατά 7,4% το 2022 σε σχέση με το 2021, ενώ το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα μειώθηκε οριακά (-0,1%) λόγω του υψηλού πληθωρισμού». Αυτό επεδίωξε η αναπροσαρμογή κατώτατων αμοιβών και συντάξεων. Επιπλέον, δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι μέχρι και το 2021, συνεχιζόταν η στήριξη του κορωνοϊού, άρα υπολογισμοί και συμπεράσματα πρέπει να είναι προσεκτικότερα.
Όμοιο μπέρδεμα επιχειρήθηκε με τα υπερκέρδη στην ενέργεια. Γνωρίζουμε ότι ενώ προκύπτει μια και ενιαία τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, όσοι παράγουν πράσινη ενέργεια πληρώνονται σε κλειδωμένες τιμές κάτω των 100 ευρώ, ενώ μονάδες λιγνίτη και φυσικού αερίου καλύπτουν το κόστος τους ενώ, μετά από όλα αυτά, εφόσον προκύπτουν διαφορές, επιβλήθηκε σε αυτές ειδικός φόρος 90%. Με δύο λόγια, το σύστημα τέθηκε, πρακτικά, υπό αγορανομικό έλεγχο και επ’ αυτού το κράτος προσέθετε επιδοτήσεις ώστε η τιμή της κιλοβατώρας για το νοικοκυριό να παγώσει πολύ κοντά στα προ κρίσης επίπεδα. Το ίδιο έγινε και στα καύσιμα, όπου τα διυλιστήρια πλήρωσαν 30% έκτακτο φόρο επί ευκαιριακών κερδών, πέραν της πάγιας φορολόγησής τους, όπως θα προκύψει από την εκκαθάριση των ισολογισμών τους. Είναι προφανές ότι άλλα κέρδη, που προκύπτουν απ΄τις τεράστιες εξαγωγές που πραγματοποιούν οι ίδιες αυτές μονάδες δεν απασχολούν την ρύθμιση της εσωτερικής αγοράς.
Προτείνεται επίσης η μείωση στο κατώτερο επιτρεπόμενο επίπεδο φορολογίας καυσίμων, από τον ευρωπαϊκό νόμο, δηλαδή στα 36 λεπτά ανά λίτρο από τα σημερινά 70 λεπτά. Πέραν της σοβαρότατης απώλειας κρατικών εσόδων (γύρω στα 2 δις σε ετήσια βάση), που χρησιμοποιήθηκαν ολοσχερώς για την πληρωμή σειράς κοινωνικών επιδοτήσεων, προκύπτουν σοβαρά ερωτηματικά για την κοινωνική σκοπιμότητα παρόμοιου μέτρου. Σύμφωνα με τη Στατιστική, σε κάθε 100στάρικο τα «φτωχά» νοικοκυριά δαπανούν 18 ευρώ για τις μετακινήσεις τους, και μάλιστα προφανώς περισσότερο στα μέσα μαζικής μετακίνησης, ενώ τα «μη φτωχά» νοικοκυριά δαπανούν 119 ευρώ, εξίσου προφανώς σε καύσιμα αφού χρησιμοποιούν περισσότερο ΙΧ μέσα. Άρα, εκείνοι που ωφελούνται περισσότερο είναι οι πιο εύποροι. Σημειώνω ότι οι μεταφορές, που καταναλώνουν πετρέλαιο, έχουν έτσι κι αλλιώς χαμηλότερη φορολογία.
Παρόμοιες παρανοήσεις επιχειρήθηκαν με την επίπτωση ενδεχόμενης μείωσης του ΦΠΑ στα τρόφιμα. Προβλήθηκε αρχικώς το υπόδειγμα της Ισπανίας από την αρχή τρέχοντος έτους. Πλην όμως, επί τέσσερις μήνες, για τους οποίους έχουμε αναλυτικά στοιχεία, ο ισπανικός πληθωρισμός τροφίμων είναι υψηλότερος του ελληνικού, με αποτέλεσμα οι αναλυτές στην ιβηρική να κάνουν λόγο για «κερδοσκοπικό φιάσκο», ότι δηλαδή η εμπορία τροφίμων και όχι ο καταναλωτής ήσαν αυτοί που ωφελήθηκαν από τις διαφορές φόρου που προέκυψαν. Το ενδιαφέρον της αντιπολίτευσης μεταφέρθηκε στην Κύπρο, όπου επίσης μηδενίστηκε ο ΦΠΑ σε ψωμί, γάλα, αυγά, πάνες από αρχές Μαΐου και επομένως δεν έχουμε ακόμη αποτελέσματα, ενώ ο πληθωρισμός τροφίμων στη μεγαλόνησο ήταν ήδη χαμηλότερος των περισσοτέρων κρατών της ευρωζώνης. Σε κάθε περίπτωση, ο γενικός ελληνικός πληθωρισμός σημείωσε μεγάλη μείωση αφού τον Απρίλιο έτρεξε με 3% ενώ στην Ισπανία ήταν 4,1% και στην Κύπρο 3,7%.
Θα μπορούσα να συνεχίσω αλλά θα γίνω κουραστικός με τους αριθμούς. Άλλωστε, σε τελευταία ανάλυση, η οικονομία δεν είναι μόνον αριθμοί αλλά η γενικότερη πεποίθηση που έχουμε για την οικονομική κατάσταση του καθενός μας και των γύρω μας.
(Ο Μπάμπης Παπαδημητρίου είναι δημοσιογράφος και υποψήφιος βουλευτής με τη ΝΔ στο Νότιο Τομέα Β3 Αθηνών)
