Δεν κατάλαβα πώς, ακριβώς, μπλέχτηκε η Κεντρική ΄Ενωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) στην ατέρμονη συζήτηση που είχαν τα Υπουργεία Εσωτερικών, Υγείας και Παιδείας καθώς και καμία δεκαριά άλλοι φορείς σε σχέση με την παράδοση των μασκών στους μαθητές των σχολείων.
Αντιλαμβάνομαι ότι ο Πρόεδρος της ΚΕΔΕ ήθελε να κάνει μια «εξυπηρέτηση» στον ομοϊδεάτη του νεοδημοκράτη υπουργό των Εσωτερικών. Και, βεβαίως, επί των προσωπικών συμπαθειών και προτιμήσεων καθενός, ουδείς ψόγος.
Όμως, από που κι ως που η τοπική αυτοδιοίκηση κάνει θελήματα και χάρες; Η αυτοδιοίκηση έχει αρμοδιότητες, αποστολή και στόχους δράσης που είναι αυστηρά και σαφώς περιγεγραμμένα στο θεσμικό και οργανωτικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία της. Προφανώς, οι αρμοδιότητες, οι πόροι και οι υπηρεσίες που προσφέρει είναι λίγες και, πολύ συχνά, κουτσουρεμένες.
Σε κάθε περίπτωση βρισκόμαστε μακριά από το ιδεώδες των αυτοδιοικητικών ανθρώπων που πιστεύουν ότι χρειάζεται η αντιστροφή του συγκεντρωτικού μοντέλου διακυβέρνησης που ισχύει στην Ελλάδα.
Πολλές και ουσιώδεις αρμοδιότητες πρέπει να μεταφερθούν στην τοπική αυτοδιοίκηση. Μάλιστα, υποστηρίζεται από ολοένα και περισσότερους ότι πρέπει να μεταφερθούν στην αυτοδιοίκηση ολόκληρα πεδiα πολιτικής κι όχι μεμονωμένες αρμοδιότητες όπως γινόταν μέχρι τώρα. Ένα απ’ αυτά είναι και η πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Η αυτοδιοίκηση αναλαμβάνει, σ’ αυτή την περίπτωση, την συνολική ευθύνη της εφαρμογής της πολιτικής για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ενώ το υπουργείο Παιδείας θέτει τους κανόνες και αξιολογεί την εφαρμογή τους.
Εάν η κυβέρνηση είχε εφαρμόσει τις προεκλογικές της εξαγγελίες θα απέφευγε την γκάφα με τις μάσκες-αλεξίπτωτα που χρεώνεται εξ ολοκλήρου στο Υπουργείο Υγείας και, συγκεκριμένα, στην ηγεσία της Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Υγείας.
Βεβαίως, υπάρχουν πολύ πιο σημαντικά θέματα από την ανικανότητα των μελών της κυβέρνησης της ΝΔ η οποία αρχίζει και γίνεται παροιμιώδης.
Εάν την ευθύνη για την εφαρμογή της πολιτικής για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση είχε η αυτοδιοίκηση, τότε θα υπήρχε μεγάλη πιθανότητα να είχαν ληφθεί, σωστά, τα μέτρα προστασίας. Η αυτοδιοίκηση, οι Δήμαρχοι που ήξεραν, όπως, εξ άλλου, και η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων ότι τα σχολεία θα άνοιγαν, κάποια στιγμή τον Σεπτέμβριο, θα μπορούσαν να είχαν οργανώσει καλά τα προληπτικά μέτρα και να τα είχαν επικοινωνήσει επαρκώς τόσο με τους μαθητές όσο και με τους γονείς τους.
Προφανώς, η αυτοδιοίκηση εκτός των αρμοδιοτήτων και την αποφυγή των επικαλύψεων με άλλα επίπεδα διοίκησης, χρειάζεται και τους αντίστοιχους πόρους προκειμένου να μπορέσει να ανταποκριθεί. Πόροι, όπως αντιλαμβάνεται ο καθείς υπάρχουν και, μάλιστα, στην περίοδο της πανδημίας πολλοί περισσότεροι απ’ ότι συνήθως. Βούληση πολιτική δεν υπάρχει για την ενίσχυση της αυτοδιοίκησης.
Όσον, δε, αφορά την διάθεση των 6 εκατομμυρίων ευρώ μέσω της ΚΕΔΕ στην πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση, αυτό δεν συνιστά σίγουρα χρηστή διοίκηση.
Η κεντρική κυβέρνηση απέδειξε ότι δεν διαθέτει ικανά στελέχη να φέρουν εις πέρας ένα πρότζεκτ μεσαίας δυσκολίας. Μάλιστα, αποδεδειγμένα, τα κομματικά στελέχη της ΝΔ δεν διαθέτουν ούτε τσίπα. Εάν την διέθεταν, τότε οι χρυσοκάνθαροι κ. Πρεζεράκος (Γενικός Γραμματέας Δημόσιας Υγείας, και Βλάσσης (υπηρεσιακός γραμματέας) που αμείβονται με το διόλου ευκαταφρόνητο ποσό των 4631 ευρώ καθώς και η κουστωδία των μετακλητών τους, θα είχαν αναλάβει την ευθύνη για την φαρσοκωμωδία αυτή. Μια υπόθεση η οποία θα ήταν παράσταση για το δελφινάριο, εάν δεν ήταν τόσο σοβαρή για την υγεία όλων μας.
Έχω την πεποίθηση ότι οι αυτοδιοικητικοί στην συντριπτική τους πλειοψηφία, εκτός από την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα των παρεμβάσεών τους, μπορούν να αποκαταστήσουν και την χαμένη τιμή της κεντρικής πολιτικής σκηνής. Μπορούν, εν τέλει, να εγγυηθούν τη χρηστή διακυβέρνηση στη χώρα.
*Ο Παναγιώτης Καρκατσούλης είναι εμπειρογνώμονας δημόσιας διοίκησης, στέλεχος του Κινήματος Αλλαγής.