Οι σχέσεις των κυβερνήσεων με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης παραδοσιακά είναι δύσκολη και όπως έχει δείξει το παρελθόν ορισμένες φορές μπορεί να μετατραπεί και σε ολέθρια.
Καταρχάς δεν νοείται στενή σχέση, η διάκριση εξουσιών είναι συστατικό στοιχείο της δημοκρατίας, έστω και αν ο Τύπος κατέχει τον μη θεσμοθετημένο, αλλά κατοχυρωμένο στην πράξη, τίτλο της τέταρτης εξουσίας.
Ωστόσο έχουμε δει κατ' επανάληψη την προσπάθεια κυβερνήσεων να ελέγξουν ή και να χειραγωγήσουν την πληροφόρηση και όταν δεν τα καταφέρνουν να καταγγέλλουν τα μέσα ενημέρωσης ως διαπλεκόμενα.
Η εύκολη στοχοποίηση των media δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Είδαμε τις πρακτικές του Τραμπ κατά των μεγάλων ειδησεογραφικών οργανισμών των ΗΠΑ, έχουμε την περίπτωση Όρμπαν στην Ευρώπη, υπάρχουν αρκετά παραδείγματα και στη χώρα μας για την προσπάθεια συγκέντρωσης των media ή κατασκευής “καναλαρχών” ακόμη και με δημόσιο χρήμα.
Άλλο παράδειγμα, ο τρόπος κατανομής του τηλεοπτικού χρόνου μεταξύ κυβερνήσεων και κομμάτων της αντιπολίτευσης, όπου διαχρονικά η ανισομέρεια είναι ο κανόνας όπως επίσης και οι διαμαρτυρίες που ξεχνιούνται όταν οι αντιπολιτευόμενοι πάρουν θέση στη συμπολίτευση.
Οι καταγγελίες για τα media ορισμένες φορές γίνονται για να καλυφθεί έλλειμμα πολιτικών θέσεων ή ακόμη χειρότερα για να επιβληθεί μία “προληπτικού τύπου” λογοκρισία.
Ασφαλώς και ο κόσμος των media δεν είναι αγγελικά πλασμένος και οι προσπάθειες επηρεασμού τους διαρκείς, ωστόσο οι υπερβολές που ακούγονται για το ρόλο τους είναι αποτέλεσμα περισσότερο πολιτικής αμηχανίας παρά γεγονότων ιδίως όταν καθημερινώς κριτής είναι ο αναγνώστης, ο ακροατής ή χρήστης του διαδικτύου.
Τα μέσα ενημέρωσης έχουν το δικαίωμα να τοποθετούνται ή ακόμη και να προσδιορίζονται στο φάσμα της πολιτικής ωστόσο δεν παύουν να παράγουν ειδήσεις και αποκαλύψεις που ενοχλούν ή δημιουργούν θέματα μείζονος σημασίας. Το έχουμε δει στο παρελθόν, το βλέπουμε τώρα, θα εξακολουθεί να συμβαίνει και στο μέλλον. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη διάρκεια της πανδημίας ο βαθμός εμπιστοσύνης των πολιτών αυξήθηκε τόσο για τους ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς όσο και για τις εφημερίδες.
Αντί λοιπόν για κραυγές ή και για περιθώρια υπόγειων διαδρομών χρειάζεται μία καθαρή σχέση μεταξύ ΜΜΕ και πολιτικού συστήματος. Τα μέσα ενημέρωσης διέρχονται μία σοβαρή κρίση αλλά η δημοκρατία χρειάζεται τη δημοσιογραφία και τον πλουραλισμό της. Η ενίσχυση μπορεί να γίνει θεσμικά με την προστασία του περιεχομένου τους, τη φορολόγηση των μεγάλων πολυεθνικών του διαδικτύου που χρησιμοποιούν δωρεάν τη δημοσιογραφική ύλη, την παροχή κινήτρων για την προσέλκυση νέων αναγνωστών και την οριζόντια μείωση των φορολογικών βαρών στη διακίνηση του τύπου.
Σε κάθε περίπτωση οι σχέσεις μεταξύ πολιτικής και media παραμένουν σύνθετες ιδίως όταν στην “εξίσωση” της ενημέρωσης έχουν εισέλθει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με τη δική τους ατζέντα και απροσδιόριστους ακόμη κανόνες. Το βέβαιο είναι ότι κάθε ανοικτή κοινωνία προϋποθέτει την ύπαρξη “ανοικτών μέσων” σε ιδέες, θέσεις και αντιπαραθέσεις με διακριτούς ρόλους και αποστάσεις ασφαλείας από τους αρμούς της εξουσίας.
Ο Πάνος Αμυράς είναι δημοσιογράφος, διευθυντής του Ελεύθερου Τύπου και συγγραφέας
