Η μεταφορά των δασικών Υπηρεσιών στο ΥΠΕΝ ήταν ίσως η μόνη ενέργεια (και όχι μόνο διοικητική), η οποία αποφασίστηκε εν μέσω πυρκαγιών και έχει στοιχεία απόδοσης ευθυνών, παρά τα όσα δηλώθηκαν, πως η αποτίμηση και η απόδοση ευθυνών δεν θα γίνει εν θερμώ.
Ήταν δε τόσο επείγουσα η ανάγκη μεταφοράς ως φαίνεται, καθώς κάτι τέτοιο αποφασίστηκε να γίνει με ΠΝΠ. Είναι βέβαια γνωστό πως δομικές μεταβολές στην οργάνωση της Δημόσιας Διοίκησης δεν γίνονται με ΠΝΠ.
1. Σύμφωνα με το άρθρο 44 παρ. 1 του Συντάγματος προβλέπεται, ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί, ύστερα από πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου, να εκδίδει πράξεις νομοθετικού περιεχομένου σε έκτακτες περιπτώσεις εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης. Δηλαδή ο λόγος για τον οποίο προβλέπεται το «δίκαιο» αυτό «της ανάγκης», συνίσταται στην άμεση αντιμετώπιση μιας έκτακτης περίπτωσης εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης (Όπως χαρακτηριστικά αναφερόταν ο Αρ. Μάνεσης στην αντίστοιχη πρόβλεψη του άρθρου 35 του Συντάγματος του 1952. Βλ. in «Συνταγματικό Δίκαιο 1», σελ. 182, 198). Προφανώς, με τον τρόπο αυτό μπορούν να διευθετηθούν ζητήματα που δε θα μπορούσαν εξ αντικειμένου να έχουν προβλεφθεί από τη Βουλή, ώστε ν’ αντιμετωπισθούν εγκαίρως και αποτελεσματικά με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία . Στο πλαίσιο αυτό η μεταφορά των Δασικών Υπηρεσιών από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις στο Υπουργείο Περιβάλλοντος &Ενέργειας δε συνιστά τέτοιο ζήτημα και ειδικότερα ανάγεται σε ευρύτερο, αυτό της διοικητικής μεταρρύθμισης της χώρας.
Ένα λογικό επιχείρημα το οποίο επιστρατεύτηκε για να ερμηνεύσει την κίνηση αυτή, είναι ότι οι δασικές Υπηρεσίες ανήκαν στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, που ανήκουν στο ΥΠΕΣ.
2. Ωστόσο, είναι γνωστό πως οι Α.Δ. είναι φορείς της Κεντρικής Κυβέρνησης και της Κεντρικής Διοίκησης. Δεν είναι εποπτευόμενοι φορείς του Υπουργείου Εσωτερικών (Γν. Ολ.ΝΣΚ 56/2017), όπως και κανενός άλλου Υπουργείου. Δεν ανήκουν σε αυτό/ά. Οι οργανικές μονάδες τους, όπως αναγράφεται και στα Προεδρικά διατάγματα σύστασής τους, «βρίσκονται σε συνεχή συνεργασία με τα καθ’ ύλην αρμόδια Υπουργεία για την καλύτερη αντιμετώπιση προβλημάτων και υποθέσεων αρμοδιότητάς τους και ακολουθούν τις οδηγίες τους». Είναι δε χαρακτηριστικό πως οι αποφάσεις των πρώην Γενικών Γραμματέων και ήδη Συντονιστών των Α.Δ., υπόκεινται σε ιεραρχικές προσφυγές στους αρμόδιους με την υπόθεση Υπουργούς και όχι στον Υπουργό Εσωτερικών (Ε. Σπηλιωτόπουλος Εγχ. Διοικητικού Δικαίου Εκδ. 14η τομ. Ι παρ. 277, ΣτΕ 2866/07, 1655/04). Το Υπουργείο Εσωτερικών άλλωστε, αφορά σε ένα πολύ μικρό μέρος των αρμοδιοτήτων των Α.Δ..
Η επαναφορά αρμοδιοτήτων όμως:
3. κατά πάγια νομολογία του ΣΤΕ, η επαναφορά στα κεντρικά όργανα του κράτους αρμοδιοτήτων (εν προκειμένω πρόκειται για σύνολο αρμοδιοτήτων και όχι για μεμονωμένη, ακόμη και αν ήθελε θεωρηθεί πως πρόκειται για εξαιρετικούς λόγους), οι οποίες μεταφέρθηκαν προηγουμένως σε περιφερειακά όργανα είναι συνταγματικώς ανεπίτρεπτη (ΣΤΕ 1306/2000, 1974/1991, 519,524/1992, 610/1977) και συνεπώς νομοθετική διάταξη με την οποία αρμοδιότητες που είχαν ανατεθεί σε περιφερειακό όργανο, επαναφέρονται στον Υπουργό είναι αντισυνταγματική («Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου», Ε. Π. Σπηλιωτόπουλου, 12η έκδοση2007,παρ.297). Επιτρέπεται μόνο η επάνοδος συγκεκριμένης αρμοδιότητας από την περιφερειακή στην κεντρική διοίκηση, όταν ο νομοθέτης, κατά την κρίση του, που υπόκειται σε οριακό δικαστικό έλεγχο, θεωρεί τη μεταφορά της αρμοδιότητας αναγκαία, για λόγους γενικότερου συμφέροντος, συνδεόμενους ιδίως με την μεταβολή κρίσιμων για τον καθορισμό του αρμόδιου οργάνου δεδομένων, με τη σημασία και τον χαρακτήρα της μεταφερόμενης αρμοδιότητας (ΠΕ ΣΤΕ 402-3/2003, ΣΤΕ 2688/2007, ΣΤΕ 3357/2008).
Η Ελληνική Δημόσια Διοίκηση οργανώνεται αποκεντρωμένα:
4. Οι Α.Δ. αποτελούν έκφραση της Συνταγματικής επιταγής του άρθρου 101, παρ. 1,2,3 που οργανώνει την ελληνική δημόσια διοίκηση κατά το «αποκεντρωτικό σύστημα», με βασικό στόχο την εξυπηρέτηση του πολίτη στο πλησιέστερο του επίπεδο και στον πληρέστερο βαθμό. Οι κεντρικές Υπηρεσίες του κράτους (Υπουργεία) έχουν επιτελικό – συντονιστικό ρόλο, ενώ η εκτελεστική αρμοδιότητα ανήκει στις αποκεντρωμένες μονάδες. Καθιερώνεται ο ενιαίος (μη ομοσπονδιακός) χαρακτήρας του ελληνικού κράτους που δεν ταυτίζεται με το συγκεντρωτικό κράτος, αλλά επιτρέπει τη μεταφορά αρμοδιοτήτων από το κέντρο στην περιφέρεια (Μ. Πικραμένος, www.constitutionalism. gr, ΣΤΕ 3440-4/1998, 1024/2008, 189, 1339/2009, 1488/2010).
Εν τοις πράγμασι, με την εξαγγελθείσα ΠΝΠ συντελείται κατάργηση του αποκεντρωτικού συστήματος διοίκησης της χώρας αφού αποψιλώνονται βασικές αρμοδιότητες θέτοντας σε κίνδυνο την γενική αποφασιστική αρμοδιότητα, αφού σύμφωνα με το άρθρο 101 παρ.3 του Συντάγματος «τα περιφερειακά όργανα έχουν γενική αποφασιστική αρμοδιότητα για τις υποθέσεις της περιφέρειάς τους». Ειδικότερα : 2 α) η διοικητική αποκέντρωση υλοποιείται με τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων σε περιφερειακά κρατικά όργανα (κρατικός Νομάρχης, Περιφερειακός Διευθυντής, Γενικός Γραμματέας Περιφέρειας και ήδη Συντονιστής) και όχι σε περιφερειακές Υπηρεσίες Υπουργείων (ΣΤΕ 1306/2010 σκέψη 7, ΣΤΕ 3440/1998 σκέψη 13, ΣΤΕ 3441/1998 σκέψη και β) τα περιφερειακά αυτά όργανα έχουν γενική αρμοδιότητα δηλαδή αρμοδιότητα που διαφοροποιείται από την ειδική αρμοδιότητα των οργάνων των Υπουργείων. Έτσι, ακόμη και αν πραγματοποιηθεί μεταβίβαση αρμοδιοτήτων ενός μόνο Υπουργείου σε περιφερειακό όργανο δεν θα πληρείται η συνθήκη της γενικής αρμοδιότητας. («Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου», Ε.Π. Σπηλιωτόπουλου, 12η έκδοση-2007,παρ.297).
Τι μπορεί όμως να προσφέρει μια τέτοια μεταφορά Υπηρεσιών αυτή τη στιγμή με επείγουσες διαδικασίες από πλευράς αποτελεσματικότητας;
5. Τα προβλήματα των Δασικών Υπηρεσιών των ΑΔ προέκυπταν από την κεντρική και με συνδικαλιστική λογική διαχείριση των πόρων από τη Γενική Διεύθυνση Δασών του ΥΠΕΝ, η οποία λειτουργούσε στην πράξη την κάθετη οργάνωση.
Η μορφή και οι μέθοδοι επικοινωνίας, που χρόνια τώρα εφαρμόζονταν, οδηγούσαν σε μία τρομακτική σύγχυση, ενώ, επικοινωνίες σε προσωπικό επίπεδο, όπως και επίπεδο υπηρεσιακής μονάδας, είχαν ως αποτέλεσμα η πληροφορία να μην διαχέεται, να μην κοινοποιείται και τελικά να μην επιτυγχάνεται η ενιαία εφαρμογή.Είναι χαρακτηριστικό πως αιτήματα των ΑΔ για τήρηση της νομιμότητας δεν γίνονταν δεκτά. Είναι πεποίθηση η επικοινωνία τώρα θα εξυπηρετήσει μια συνδικαλιστική λογική, και θα προωθήσει την αδιαφάνεια, καθώς θα εξυπηρετούνται αυτοί που έχουν διαπροσωπικές σχέσεις με τους υπαλλήλους της Γενικής Διεύθυνσης Δασών ΥΠΕΝ.
Μια μεγάλη στρέβλωση που χρόνια υπάρχει στο χώρο της Γενικής Διεύθυνσης Δασών του ΥΠΕΝ, αφορά τη χρηματοδότηση έργων και εργασιών, μελετών, υπηρεσιών και προμηθειών των Υπηρεσιών των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων. Συντηρείται από πλευράς της ΓΔΔ μια παρωχημένη λογική, διοικητικά ανερμήνευτη, η οποία στηρίζεται σε ένα αν όχι ανύπαρκτο, σίγουρα πεπαλαιωμένο θεσμικό πλαίσιο (το οποίο δεν έχει πια εφαρμογή μετά τις διοικητικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις των τελευταίων δεκαετιών!). Ακολουθείται μία πελατειακή πολιτική, ώστε τελικά το ύψος της χρηματοδότησης και τα έργα που θα χρηματοδοτηθούν να είναι αποτέλεσμα διαπροσωπικών σχέσεων των υπαλλήλων των ΑΔ και των υπαλλήλων της Γενικής Διεύθυνσης Δασών &Δασικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ. Η ιεράρχηση των έργων δεν γίνονταν από τις ΑΔ και τον Συντονιστή.
Την ίδια στιγμή που γίνεται συζήτηση για αποκεντρωμένες Υπηρεσίες Πολιτικής Προστασίας, συγκεντρώνονται οι Δασικές Υπηρεσίες.
Ομοίως, την ίδια στιγμή που οι ΑΔ έψαχναν και ζητούσαν συνεχώς πιστώσεις για την πρόληψη και για καλιεργητικές εργασίες στο δάσος, η ΓΔ Δασών του ΥΠΕΝ μοίραζε ανάλογα με την προτίμηση (πελατειακή λογική) των υπηρεσιακών παραγόντων, ενώ ταυτόχρονα η Γ.Γ Πολιτικής Προστασίας, αποφασίζει να διαθέσει πολλαπλάσιους από τους υπάρχοντες πόρους για τον καθαρισμό από τα υπολείμματα, με τρόπο όπως αποδείχθηκε, αντιεπιστημονικό (τα υπολείμματα απομακρύνονταν και δεν παρέμεναν ως θρεπτικό υλικό στο δάσος), επικίνδυνο για τη φυσική αναγέννηση (καθώς τα οχήματα και οι εργάτες που χρησιμοποιήθηκαν δεν είχαν κατάλληλη από δασολόγους επίβλεψη), αλλά και οικονομικά αναποτελεσματικό.
Η περιβαλλοντική αδειοδότηση:
Η μεταφορά, επιπλέον, θα δημιουργήσει προβλήματα στην περιβαλλοντική αδειοδότηση (ιδίως των ΑΠΕ). Όσο οι δασικές Υπηρεσίες παρέμεναν υπό τη σκέπη των ΑΔ, αποτελούσε απαίτηση που υλοποιούνταν, η άμεση γνωμοδότησή τους επί περιβαλλοντικών θεμάτων.
Επιπρόσθετα επισημαίνουμε παραδειγματικά δύο ζητήματα που ανακύπτουν άμεσα:
– η συμμετοχή μελών των ΑΔ στα ΠΕΣΠΑ περιορίζεται σε ένα μόνο μέλος με δικαίωμα ψήφου.:
– η ενσωμάτωση στην περιβαλλοντική αδειοδότηση, της έγκρισης επέμβασης σε περιπτώσεις δραστηριοτήτων σε δασικές εκτάσεις, εμπίπτουσες από περιβαλλοντικής απόψεως στη διαδικασία Π.Π.Δ. (Πρότυπων Περιβαλλοντικών Δεσμεύσεων) για Λατομεία και ΑΠΕ, δεδομένου ότι ο τελικός υπογράφων δεν θα ταυτίζεται πλέον για τις δύο πράξεις.
Τέλος θα πρέπει να τονιστεί πως η εσπευσμένη αυτή μεταφορά, θα δημιουργήσει δεκάδες άλλα προβλήματα στη διοίκηση του προσωπικού των δασικών Υπηρεσιών (υπηρεσιακό συμβούλιο στο Υπουργείο, διοίκηση προσωπικού από Υπηρεσιακό Γραμματέα που δεν δύναται να γνωρίζει και να διοικεί τις ανάγκες των περιφερειακών Υπηρεσιών και πολλά άλλα), στην οικονομική διαχείριση (προμήθειες, στόλος οχημάτων, κτήρια και πολλά πολλά άλλα), υποστήριξης σε τεχνολογικούς πόρους (εγκατάσταση εφαρμογών και υπολογιστών, τεχνική υποστήριξη δικτύων και συσκευών και πολλά πολλά πολλά άλλα).
Ο Δρ. Ιωάννης Σάββας είναι Συντονιστής Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας Θράκης
