Είναι λίγες μέρες μετά την ανακοίνωση του πρωθυπουργού στην Θεσσαλονίκη για την αγορά των Γαλλικών μαχητικών Rafale. Ο Αλέξης Τσίπρας συναντάει στον διάδρομο της Βουλής τον Κυριάκο Μητσοτάκη και τον ρωτάει:
- Γιατί δεν παίρνεις τις Γαλλικές φρεγάτες;
Και ο πρωθυπουργός του απαντάει: Διότι είναι ακριβές!
Όντως τα γαλλικά όπλα δεν είναι απλώς ακριβά, είναι πανάκριβα, αλλά είναι και διαφορετικά. Θεωρούνται πιο «έξυπνα» και πιο «αποτελεσματικά»... Το βίωσε η ελληνική Πολεμική Αεροπορία με τα Μιράζ που συνήθως υπερέχουν στις αερομαχίες με τα τουρκικά! Στην αγορά ισχύει η Αρχή: «Ότι πληρώνεις παίρνεις»…
Από την άλλη, τα αμερικανικά όπλα σε σχέση με τα ευρωπαϊκά και ειδικότερα με τα γαλλικά είναι σαφώς φθηνότερα και το κυριότερο ΔΕΝ υπάρχει απόκλιση μεταξύ της αρχικής προσφοράς και του τελικού κόστους.
Επίσης τα αμερικανικά οπλικά συστήματα έχουν καλύτερη εφοδιαστική αλυσίδα ανταλλακτικών και συντήρησης με «λογικό» κόστος.
Είναι σαφές ότι τον περασμένο Σεπτέμβριο όταν έγινε η ιδιωτική στιχομυθία μεταξύ πρωθυπουργού και αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, η κυβέρνηση προσανατολίζονταν στην αγορά αμερικανικών φρεγατών σε συνδυασμό με την έλευση αμερικανικών funds που θα επένδυαν στα ελληνικά ναυπηγεία.
Επρόκειτο για ένα φιλόδοξο σενάριο που προωθούσε η αμερικανική πρεσβεία της Αθήνας και το οποίο είχε πιστέψει ο υπουργός Ανάπτυξης καλλιεργώντας κλίμα υπέρμετρης αισιοδοξίας στο Μέγαρο Μαξίμου. Γι αυτό και ο πρωθυπουργός είχε δεσμευτεί από την Θεσσαλονίκη ότι οι τρεις από τις τέσσερις φρεγάτες θα κατασκευαστούν στα ελληνικά ναυπηγεία.
Στην πορεία ωστόσο τα πράγματα δεν πήγαν «κατ΄ ευχήν» για την κυβέρνηση. Αμερικανοί επενδυτές ουδέποτε εμφανίστηκαν στα ελληνικά ναυπηγεία για τον απλούστατο λόγο ότι ήταν αρνητικές οι εκθέσεις αξιολόγησης που έκαναν μεγάλες πολυεθνικές εταιρίες για λογαριασμό των αμερικανικών funds.
Καμία από τις επτά ξένες εταιρείες που εκδήλωσαν ενδιαφέρον για το πρόγραμμα ελληνικών φρεγατών δεν προσήλθε με αξιόπιστη επενδυτική πρόταση για τα ελληνικά ναυπηγεία.
Επομένως στον επόμενο γύρο των συζητήσεων όποιος εγγυηθεί το μέλλον των ελληνικών ναυπηγείων θα αναδείξει τον νικητή του προγράμματος των φρεγατών.
Για παράδειγμα η Ολλανδική Damen εξασφάλισε ναυπηγικά προγράμματα στην Τουρκία και την Ινδονησία. Ωστόσο έκανε εντελώς διαφορετικές συμφωνίες με την μια και την άλλη χώρα. Στην Τουρκία έφτιαξε ολόκληρη ναυπηγική βάση στην Αττάλεια που είναι κομβικό σημείο της Μεσογείου , ενώ στην Ινδονησία έκανε μια απλή συνεργασία με το τοπικό ναυπηγείο χωρίς να του παρέχει την απαιτούμενη τεχνογνωσία και βοήθεια ώστε να μπορεί να παράγει φρεγάτες στο μέλλον…
Έχει και η Ελλάδα ανάλογη τραυματική εμπειρία με εκείνη της Ινδονησίας. Οι Γερμανοί έχουν έρθει δυο φορές στον Σκαραμαγκά, παλαιότερα για τις φρεγάτες ΜΕΚΟ και εν συνεχεία για τα υποβρύχια αλλά μόλις ολοκληρώνονταν τα προγράμματα την έκαναν με ελαφρά πηδηματάκια χωρίς να έχουν φέρει καμία αξιόλογη δουλειά στον Σκαραμαγκά !
Σήμερα τόσο η ολλανδική Damen , όσο και η γερμανική Thyssen ενδιαφέρονται για το πρόγραμμα των ελληνικών φρεγατών και την αναβάθμιση των ΜΕΚΟ, όχι όμως και για τα ελληνικά ναυπηγεία. Εάν οι Γερμανοί το 2012 παρέμεναν στον Σκαραμαγκά και δεν διακατέχονταν από το σύνδρομο Σόιμπλε της άτακτης φυγής από την Ελλάδα διότι εκείνη την εποχή προεξοφλούσαν την έξοδο της από την ευρωζώνη , σήμερα θα ήταν στην κορυφή και όχι στο τέλος της λίστας ταξινόμησης (list sort) του ελληνικού ενδιαφέροντος.
Για τους Ολλανδούς υπάρχει άλλο μεγάλο αγκάθι. Αν και η Ολλανδική πρόταση της Damen είναι η οικονομικά συμφέρουσα και σχετικά ικανοποιητική η «ενδιάμεση λύση» που προτείνεται, ωστόσο υπάρχει το πρόβλημα της στενής συνεργασίας της Ολλανδίας με την Τουρκία στον ναυπηγικό τομέα !
Αυτός είναι και ο λόγος που η Ισπανική πρόταση κόπηκε από τα …αποδυτήρια ! Δεν θα μπορούσε η Ελλάδα να φτιάξει φρεγάτες στην Ισπανία, όταν εκείνη ήδη χτίζει το τουρκικό αεροπλανοφόρο !
Γι αυτό πλέον και μετά την κυβερνητική σύσκεψη του περασμένου Σαββάτου το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην «ναυμαχία» που θα διεξαχθεί το αμέσως επόμενο διάστημα μεταξύ ΗΠΑ και Γαλλίας για το πρόγραμμα των ελληνικών φρεγατών.
Το πλεονέκτημα της αμερικανικής πρότασης (Lockheed) , σε σχέση με την Γαλλική πρόταση (Naval Group) είναι η τιμή και η συνεργασία της με την Ιταλική Fincantieri. Ωστόσο προβάλλονται ισχυρότατες ενστάσεις σε επιχειρησιακό επίπεδο από το Ανώτατο Ναυτικό Συμβούλιο. Η συγκεκριμένη πλατφόρμα (αλουμινότρατα όπως είναι το παρατσούκλι της) κρίνεται ακατάλληλη για επιχειρήσεις ανοιχτής θαλασσής στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο και δεν εξυπηρετεί απόλυτα το ναυτικό δόγμα περί ενιαίου αμυντικού χώρου Ελλάδας - Κύπρου. Ένας επιπλέον λόγος που κάνει το ελληνικό Ναυτικό να είναι διστακτικό απέναντι στις αμερικανικές αλουμινότρατες είναι η απόρριψη τους από το Αμερικανικό Ναυτικό που ήδη τις αποσύρει από την ενεργό δράση !
Σαφώς και υπάρχουν ισχυροί γεωπολιτικοί παράγοντες που καλείται η κυβέρνηση να συνεκτιμήσει πριν την λήψη της τελικής απόφασης.
Το ζητούμενο είναι εάν θα καταθέσει η αμερικανική πλευρά νέα βελτιωμένη πρόταση με βιώσιμο επενδυτικό πρόγραμμα για τα ελληνικά ναυπηγεία και ως «ενδιάμεση λύση» να παραχωρήσει τα πλοία που έχει ζητήσει το ελληνικό ναυτικό και μέχρι σήμερα αρνούνται να δώσουν οι ΗΠΑ.
Με ενδιαφέρον περιμένει η Αθήνα και την βελτιωμένη Γαλλική πρόταση της Naval Group η οποία παρεπιμπτόντως από το 2018 είχε ξεκινήσει επαφές με την ελληνική πλευρά αλλά χωρίς να εκδηλώνει πραγματικό ενδιαφέρον για τα ελληνικά ναυπηγεία ή την «ενδιάμεση λύση» προσφέροντας αξιόπιστα γαλλικά σκάφη μέχρι να ολοκληρωθεί το πρόγραμμα κατασκευής των ελληνικών φρεγατών.
Εν πολλοίς το θέμα των φρεγατών θα κριθεί την άλλη βδομάδα στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ όπου ο Έλληνας πρωθυπουργός θα έχει κατ ιδίαν συναντήσεις με τους ηγέτες των ΗΠΑ - Γαλλίας - Ολλανδίας -Γερμανίας - Βρετανίας - Ιταλίας.
Οι αμερικανοί προσφέρουν την φρεγάτα MMSC που λόγω των προβλημάτων που προέκυψαν με το Αμερικανικό Ναυτικό την μετονόμασαν σε HFF! Οι Γάλλοι προσφέρουν την FDI. Οι Ολλανδοί την S 11515. Οι Βρετανοί την Arrowhead 140. Οι Ιταλοί την FREMM/Bergamini και οι Γερμανοί την Α300.
Ας γίνει κατανοητό εντός και εκτός των τειχών. Το πρόγραμμα των φρεγατών δεν είναι μια κλασική αγοροπωλησία αλλά μια στρατηγική απόφαση με επιχειρησιακές - οικονομικές και επενδυτικές διαστάσεις αλλά και γεωπολιτικές προεκτάσεις.
Η Ελλάδα θέλει φρεγάτες που να εκπληρώνουν τέσσερις προϋποθέσεις.
1) Να χτιστούν σε ελληνικά ναυπηγεία.
2) Να είναι ικανές για επιχειρήσεις ανοιχτής θάλασσας.
3) Να αντέχουν το μπάτζετ του υπουργείου Οικονομικών.
4) Να υπάρχει αξιόπιστη «ενδιάμεση λύση» μέχρι να ολοκληρωθεί η κατασκευή των καινούργιων φρεγατών.
Όποιος παραβλέψει τις τέσσερις παραπάνω βασικές προϋποθέσεις θα προσαράξει στην αμμουδερή της ιστορίας.-
Οι Φρεγάτες δεν αγοράζονται στο παζάρι ούτε με το «κιλό», ούτε ως «γουρούνι στο σακί». Η ευθύνη είναι μεγάλη για την επωμισθεί ένα μόνο άτομο, όσο ψηλά και εάν βρίσκεται αντλώντας την εφήμερη δύναμη της εξουσίας. Η αγορά των φρεγατών προϋποθέτει γνώση σκακιστή που θα κάνει κινήσεις με μαθηματική ακρίβεια επί της γεωπολιτικής σκακιέρας.
(Ο Δήμος Βερύκιος είναι δημοσιογράφος)