Η σύνοδος κορυφής των ηγετών του ΝΑΤΟ γίνεται κάθε χρόνο για να επιβεβαιώσουν το ρόλο του και να εγκρίνουν την πορεία του για τα επόμενα χρόνια. Η σύνοδος του 2020 δεν έγινε λόγω πανδημίας και αμερικανικών εκλογών ενώ το 2019 έγινε μια μινι σύνοδος στο Λονδίνο, επετειακή για τα 70 χρόνια από την ίδρυσή του. Επομένως, η προηγούμενη πλήρης σύνοδος έγινε το 2018.
Στις τελευταίες συνόδους κυριαρχούσε η απειλή της τρομοκρατίας. Το 2018 αναδείχθηκε (ανασύρθηκε για την ακρίβεια) η απειλή για την εδαφική ακεραιότητα και τους πληθυσμούς. Τώρα βλέπουμε μια στροφή στις κρατικές απειλές (Ρωσία, Κίνα), την περιφερειακή αστάθεια (Μ. Ανατολή, Αφρική) και τις «υβριδικές» απειλές (επιρροή κρατών στο εσωτερικό χωρών του ΝΑΤΟ, εκλογές, επικοινωνίες, κυβερνοαπειλές).
Οι ανακρίβειες
Αμέσως μετά την σύνοδο αυτών των ημερών άρχισαν να κυκλοφορούν «ειδήσεις» ότι το «ΝΑΤΟ γίνεται ασπίδα της Ελλάδος απέναντι στην Τουρκία». Προφανώς ανακρίβεια μια και αυτό θα ερχόταν σε αντίθεση με το ίδιο το καταστατικό του, που καθορίζει την συλλογική άμυνα (άρθρο 5) απέναντι σε απειλές από τρίτους μόνο. Μάλιστα το άρθρο 2 του ανακοινωθέντος που παρατίθεται παρακάτω και που αναφέρεται από κάποιους, κάνει γενικόλογες αναφορές πολύ πιο ήπιες από προηγούμενα ανακοινωθέντα για διατήρηση της «διεθνούς τάξης» και τίποτα παραπάνω.
Άρθρο 2 (Σύνοδος 2021)
«Δεσμευόμαστε για τη διεθνή τάξη που βασίζεται σε κανόνες. Δεσμευόμαστε να ενισχύσουμε τις διαβουλεύσεις όταν απειλείται η ασφάλεια ή η σταθερότητα ενός Συμμάχου ή όταν διακυβεύονται οι θεμελιώδεις αξίες και αρχές μας».
Τι νέο έρχεται
Η σύνοδος κορυφής του 2018, επικεντρώθηκε στην« προστασία της εδαφικής ακεραιότητας και των πληθυσμών από επίθεση». Είχαν προηγηθεί τα γεγονότα στην Ουκρανία, στην Κριμαία, δεν είχε εξαλειφθεί η απειλή από τον ISIS και άρχισαν να τονίζονται οι κυβερνοαπειλές, να αποφασίζεται η δημιουργία αμερικανικών βάσεων βαλλιστικών πυραύλων σε Ρουμανία, Τουρκία, Ισπανία και Πολωνία και η προστασία των χωρών σε 360 μοίρες.
Στη σύνοδο του 2021, επικεντρώθηκαν στις γενικότερες απειλές, κύρια από την Ρωσία, στην τρομοκρατία, σε περιφερειακά θέματα (Γεωργία, Ουκρανία, Λιβύη, Συρία, Αφγανιστάν,κλπ), στη δημιουργία επιχειρησιακών επιτελείων για να ανταποκριθούν σε απειλές 360 μοιρών, με ταχυκίνητες μονάδες εντός 30 ημερών. Δημιουργούν ναυτικό κέντρο Αριστείας στην Τουρκία. Φαινομενικά, είναι κέντρο εκπαίδευσης αλλά να δούμε σε ποιο χώρο θα ασκούνται και από ποιόν θα παίρνουν έγκριση. Αντίστοιχο κέντρο αεροπορικό-αεράμυνας στην Ελλάδα. Οι κίνδυνοι από κοινή χρήση του Αιγαίου και της ΝΑ Μεσογείου από τα δυο κέντρα και ειδικά το ναυτικό θα φανούν μελλοντικά.
Δημιουργείται ένα νέο είδος απειλής, οι «υβριδικές» που αφορούν κύρια επιρροή στην κοινή γνώμη και εξομοιώνονται με ένοπλη επίθεση. Εδώ η ασάφεια προκαλεί ερωτηματικά και κινδύνους εσωτερικής παρέμβασης. Η Ρωσία κατηγορείται ότι εφάρμοσε «υβριδικές» ενέργειες με επιρροή σε εκλογικές διαδικασίες συμμάχων, οικονομική πίεση και κυβερνοαπειλές. Επίσης γίνεται αναφορά στην επίδραση των κλιματικών αλλαγών στην ασφάλεια. Για πρώτη φορά γίνεται αναφορά-κριτική στην Κίνα, για την συνεργασία με τη Ρωσία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την παραπληροφόρηση. Η Μέρκελ και ο Μακρόν δεν δέχτηκαν τη σκληρή κριτική για την Κίνα, που επιζητούσε η αμερικανική πλευρά.
Το 2022 θα εγκριθεί το νέο στρατηγικό δόγμα στο πλαίσιο του σχεδίου «ΝΑΤΟ 2030», στη σύσκεψη που θα γίνει στην Ισπανία.
Η συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν
Στο περιθώριο της συνόδου έγινε η συνάντηση των δυο ηγετών. Το μοναδικό αποτέλεσμα (καλοδεχούμενο αλλά πρόσκαιρο) είναι οι ενδείξεις ηρεμίας για το καλοκαίρι. Ο Ερντογάνεπιμένει ότι οι διαφορές μπορούν να συζητηθούν σε διμερές επίπεδο. Η τουρκική πολιτική επιδιώκει αυτό τον καιρό ηρεμία για λόγους οικονομικούς αλλά και επίδειξης καλού προφίλ απέναντι στην αμερικανική ηγεσία και την ευρωπαϊκή πλευρά. Κατά τα άλλα οι διαφορές παραμένουν ενώ το αίτημα για αποδοχή 1.400 μεταναστών από την Τουρκία, δείχνει την ανάγκη επικοινωνιακής επιτυχίας στο εσωτερικό της χώρας.
Ο Ν. Τόσκας είναι πρώην Υπουργός και Υποστράτηγος ε.α.