Το ερώτημα αν το 2022 θα είναι καλύτερο από το 2021 επιχειρεί να απαντήσει το K-Report των Κώστα Καλλίτση και Παύλου Τσίμα, που κυκλοφορεί πλέον με συνδρομητική μορφή.
Η στήλη αντιγράφει τον προβληματισμό:
«Θα είναι το 2022 καλύτερο από το 2021; Η σωστή απάντηση, θα έλεγε ο συνετός οικονομολόγος, είναι «εξαρτάται». Και μια γνωστή, ακόμα πιο «συνετή» απάντηση θα ήταν ότι είναι δύσκολο να κάνεις προβλέψεις, ιδιαίτερα για το μέλλον, έστω και το άμεσο. Βέβαιο είναι ότι το 2022 δεν θα πλήξουμε.
Πανδημία: Το νέος έτος αρχίζει με μια ανησυχία αλλά και μια μεγάλη προσδοκία για την εξέλιξη της πανδημίας. Κάπως έτσι είχε ανοίξει και το 2021. Τότε, η αιτία της αισιοδοξίας ήταν τα πρώτα εμβόλια, τώρα είναι ορισμένες προβλέψεις ότι η Όμικρον, πιο εύκολα μεταδιδόμενη αλλά λιγότερο ισχυρή από την Δέλτα, ίσως προοιωνίζεται τη μετεξέλιξη της covid-19 σε μια ενδημική ασθένεια και σηματοδοτεί την ουσιαστική λήξη της πανδημίας. Αιτία, επίσης, είναι οι μεγάλες και βάσιμες προσδοκίες από την επιστήμη, ειδικά την τεχνολογία mRNA, για όλες τις παραλλαγές covid αλλά και για άλλες ασθένειες.
Πολιτική: Η πανδημία διχάζει τις κοινωνίες του ανεπτυγμένου καπιταλισμού, ιδιαίτερα πολώνει ακραία την πολιτική ζωή στις ΗΠΑ: Προχτεσινή έρευνα έδειξε ότι 1 στους 3 Αμερικανούς δικαιολογεί την άσκηση βίας ενάντια σε μια δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση, ποσοστό ρεκόρ για τουλάχιστον δυο 10ετίες, εδώ. Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες ίσως κινούνται σε άλλη κατεύθυνση, η σοσιαλδημοκρατία κατίσχυσε σε όλες τις βόρειες χώρες στις περσινές εκλογικές αναμετρήσεις, σημαντικό για όλη την Ευρώπη ήταν το αποτέλεσμα των εκλογών στη Γερμανία. Φέτος, κρίσιμες θα είναι οι προεδρικές εκλογές στην Γαλλία την άνοιξη, σημαντικές θα είναι, επίσης, οι εκλογές στην Ουγγαρία, οι προεδρικές εκλογές στην Βραζιλία, όπου αγωνίζεται να κρατηθεί ο Μπολσονάρο και, βεβαίως, οι ενδιάμεσες εκλογές στις ΗΠΑ, τον Νοέμβριο.
Όλες οι επιμέρους εξελίξεις διαδραματίζονται σε ένα εξαιρετικά ευμετάβλητο γεωπολιτικό πεδίο.
Γεωπολιτική: Η ένταση μεταξύ Δύσης και Ρωσίας είναι σε πρώτο πλάνο με αφορμή το Ουκρανικό ζήτημα, όπου παρά τις εντάσεις φαίνεται ότι θα υπάρξει ορισμένη διευθέτηση των επίμαχων θεμάτων κατά τις συζητήσεις ΗΠΑ-Ρωσίας που αρχίζουν την προσεχή Δευτέρα, 10 Ιανουαρίου, στην Γενεύη. Μείζον θέμα είναι οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Κίνα (το 2021 μας κληροδότησε την AUKUS…), η ένταση θα σφραγίσει την χειμερινή Ολυμπιάδα στο Πεκίνο, όπου η Ουάσιγκτον δεν θα στείλει διπλωματική αντιπροσωπεία. Τέλος, θετική προοιωνίζεται η έκβαση των συνομιλιών με το Ιράν για το πυρηνικό πρόγραμμά του, από την Βιέννη έχουν σταλεί μηνύματα αισιοδοξίας, εφόσον δικαιωθούν μια νέα περίοδος ταχείας ανοικοδόμησης, επούλωσης των πληγών και ανάπτυξης θα πυροδοτηθεί σε όλη, την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Οικονομία: Στην οικονομική σφαίρα, πολλές οι συζητήσεις για την εξέλιξη του πληθωρισμού και το μάζεμα των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης. Η αλήθεια είναι ότι ο κόσμος όλος ζει σε ένα σχετικά ακραίο καθεστώς οικονομίας των κεντρικών τραπεζών, αυτές ρυθμίζουν όλα τα ουσιαστικά θέματα με την έκδοση χρήματος και τον καθορισμό των επιτοκίων. Τέτοιες ρυθμίσεις, βέβαια, δεν είναι καινούργιο φαινόμενο, θα συνεχιστούν με συγκράτηση και υπό τη σκιά του πληθωρισμού. Προβλέψεις για σοβαρές αναταράξεις που θα προκληθούν εξαιτίας των αποφάσεων των κεντρικών τραπεζών δεν έχουν βάση –οι κεντρικές τράπεζες την ξέρουν αυτήν τη δουλειά (δείτε κι αυτό). Είναι βέβαιο, πάντως, ότι ο κόσμος μπαίνει σε μια νέα φάση, σταδιακής ανόδου των επιτοκίων -οι προβλέψεις (ολόκληρη σχολή είχε δημιουργηθεί…) για μηδενικά επιτόκια τις επόμενες 10ετίες διαψεύδονται.
Το 2022 είναι σημαντικό και όσον αφορά την εξέλιξη δύο μεγάλων, οικουμενικών προβλημάτων.
Κλιματική κρίση: Το ένα είναι η κλιματική κρίση -μας υποδέχτηκε με πρωτοφανή υψηλή θερμοκρασία σχεδόν 20 βαθμούς Κελσίου στην Αλάσκα τον Δεκέμβριο. Η διάσκεψη της Γλασκόβης κατάφερε ένα σημαντικό πράγμα, «σκότωσε» τις αμφισβητήσεις ότι η κλιματική κρίση είναι υπαρκτή κι ανθρωπογενής, πλέον ουδείς αμφιβάλλει περί αυτού. Έτσι, προετοίμασε το έδαφος για να ληφθούν αποφασιστικά μέτρα στην επόμενη διεθνή διάσκεψη, που θα γίνει στην Αίγυπτο. Το στοίχημα είναι ανοιχτό, μπροστά μας και είναι πολύ κρίσιμο, καθώς στα τέλη της τρέχουσας 10ετίας υπάρχει ένα tipping point που μας περιμένει –ένα σημείο μη επιστροφής.
Συναφές, ένα θέμα που έρχεται με το «καλημέρα» στην Ευρώπη: Στις πράσινες επενδύσεις κατατάσσει τη χρηματοδότηση κάποιων μονάδων παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος από πυρηνικούς αντιδραστήρες και φυσικό αέριο το προσχέδιο απόφασης που συνέταξε η Κομισιόν. Θεωρεί ότι οι τεχνολογίες αυτές θα συμβάλλουν στη μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας. Έντονες αντιδράσεις από τους Γερμανούς και από τους Αυστριακούς Πράσινους.
Σχετικά:
-Παράθυρο για την πυρηνική ενέργεια -του Θοδωρή Κούβακα, εδώ.
-Πράσινη αψιμαχία -του Γιώργου Καπόπουλου, εδώ
Οι ανισότητες: Το δεύτερο μεγάλο, οικουμενικό πρόβλημα είναι οι διευρυνόμενες ανισότητες. Μια εντυπωσιακή μελέτη του Global Inequality Lab του Πικετί, από 100 ερευνητές από όλο τον κόσμο, υποστηρίζει ότι η πανδημία προκάλεσε έκρηξη των ανισοτήτων: Περίπου 2.750 δισεκατομμυριούχοι κατέχουν το 3,5% του παγκόσμιου πλούτου, αντί για το 2,5% που κατείχαν το 1995. Τα μεγαλύτερα κέρδη απέκτησαν μεσούσης της πανδημίας: Φέτος, οι υπερπλούσιοι, το 0.01% της ανθρωπότητας, κατέχουν 11% του παγκόσμιου πλούτου, έναντι 10% που κατείχαν το 2020».