Τα Πλατάνια του Λούρου αργοπεθαίνουν από το μεταχρωματικό έλκος, μια πολύ σοβαρή ασθένεια που προκαλείται από τον μύκητα Ceratocystis platani. Ο συγκεκριμένος μύκητας είναι θανατηφόρος. Φράζει τα αγγεία του δέντρου, εμποδίζοντας τη ροή νερού και θρεπτικών στοιχείων, έτσι το δέντρο μαραίνεται σταδιακά και στο τέλος νεκρώνεται όπως καταγράφει ο φακός του Γιάννη Μεσσίνη.
Η συγκεκριμένη ασθένεια μεταδίδεται εύκολα μέσω μολυσμένων εργαλείων, ριζών που έρχονται σε επαφή, ακόμη και από το νερό ποταμών.
Ο μύκητας Ceratocystis platani είναι επικίνδυνος διότι δεν υπάρχει θεραπεία· όταν μολυνθεί ένα δέντρο και είναι καταδικασμένο να πεθαίνει. Η εξάπλωση του μύκητα είναι ταχεία, ειδικά σε παραποτάμιες περιοχές όπως ο Λούρος.
Ήδη με Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) καθορίζονται μέτρα για την μη εξάπλωση της νόσου όπως:
- Κοπή και καύση των μολυσμένων δέντρων για να μην εξαπλωθεί ο μύκητας.
- Αυστηρή απολύμανση εργαλείων (αλυσοπρίονα, τσεκούρια, ακόμα και σκαπτικά) με διάλυμα χλωρίνης ή άλλα απολυμαντικά.
- Απαγόρευση μεταφοράς καυσόξυλων πλατάνου από μολυσμένες περιοχές.
- Πιλοτικές φυτεύσεις ανθεκτικών ποικιλιών πλατάνου, που έχουν αναπτυχθεί σε ερευνητικά κέντρα.
Η πολιτεία οφείλει να δώσει ιδιαίτερο βάρος στο θέμα διότι η απώλεια των πλατανιών σημαίνει όχι μόνο οικολογική καταστροφή (σκιά, βιοποικιλότητα, συγκράτηση εδαφών), αλλά και πολιτιστική, αφού τα πλατάνια είναι άρρηκτα δεμένα με το ελληνικό τοπίο.
Δυστυχώς ο Λούρος δεν είναι η μοναδική περίπτωση που αργοπεθαίνουν τα πλατάνια, όπως αποτύπωσε ο φακός του Γιάννη Μεσσίνη. Στην Ελλάδα ο φονικός μύκητας εντοπίστηκε για πρώτη φορά το φθινόπωρο του 2003 στη Μεσσηνία . Μέχρι το 2010–2011 είχε επεκταθεί στην Ήπειρο (συμπεριλαμβανομένων των περιφερειακών ενοτήτων Άρτας, Θεσπρωτίας, Ιωαννίνων και Πρέβεζας), στη Θεσσαλία, την Αιτωλοακαρνανία και την Σερραία Ελλάδα.
Έως τον Μάρτιο 2024, έχουν καταγραφεί πάνω από 52.000 νεκρά δέντρα – και ο κίνδυνος περαιτέρω καταστροφής παραμένει υψηλός. Ήδη έχουν ξεκινήσει συγκεκριμένες δράσεις προς την ενημέρωση και την προστασία ανθρώπων και δένδρων από το συγκεκριμένο μύκητα.
Το καλύτερο «φάρμακο» για την αντιμετώπιση του θανατηφόρου ιού είναι:
- Ενημέρωση τοπικών φορέων: Δήμου, Περιφέρειας, Δασαρχείου – για εντοπισμό και περίπτωση ενεργής διαχείρισης (κοπή, απολύμανση).
- Δημόσια ευαισθητοποίηση: Ενημέρωση φίλων, γειτόνων και συλλόγων για να αποφεύγονται μετακινήσεις ξύλου, εργαλεία χωρίς απολύμανση…
- Καταγραφή συμπτωμάτων: Μαρασμός, κιτρινίσματα, νεκροί κλάδοι, σκοτεινές διακυμάνσεις στο εσωτερικό ξύλο – αν τα παρατηρήσεις, επικοινώνησε με το δασαρχείο.
- Αποφυγή τραυματισμών: Εάν υπάρχει εργαστηριακό ή γεωργικό προσωπικό κοντά, να αποφεύγουν το κλάδεμα χωρίς απολύμανση εργαλείων.
