Με μια κίνηση που αναμένεται να έχει ευρύτερες γεωπολιτικές και οικονομικές προεκτάσεις, όπως έγινε γνωστό τη Μ. Παρασκευή (18/4), η Ελλάδα προχώρησε στην επίσημη ανακήρυξη της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) στο Ιόνιο Πέλαγος. Η ιστορική απόφαση, που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ Α’ 59/17.04.2025), σηματοδοτεί την επέκταση των εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας στις θαλάσσιες περιοχές έως το ακρωτήριο Ταίναρο, το νοτιότερο άκρο της ηπειρωτικής Ελλάδας.
Συγκεκριμένα, η ενέργεια αυτή της Αθήνας έρχεται σε πλήρη συμμόρφωση με το Διεθνές Δίκαιο και τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) του 1982, όπως τονίζουν κυβερνητικές πηγές. Η ανακήρυξη της ΑΟΖ στο Ιόνιο αναμένεται να ενισχύσει τη θέση της Ελλάδας στην εκμετάλλευση των θαλάσσιων πόρων της περιοχής, συμπεριλαμβανομένων των υδρογονανθράκων, της αλιείας και άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων.
Επισημαίνεται ότι αυτό είναι τι πρώτο Προεδρικό Διάταγμα που υπογράφει ο Κωνσταντίνος Τασούλας ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας και δημοσιεύθηκε με ημερομηνία 16 Απριλίου 2025, δηλαδή την ημέρα που ανακοινώθηκε και ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός (ΘΧΣ) από τα Υπουργείο Εξωτερικών και Περιβάλλοντος. Ωστόσο, στο Εθνικό Τυπογραφείο δημοσιεύθηκε μία ημέρα αργότερα.
Κρίσιμη απόφαση για τα κυριαρχικά δικαιώματα η ΑΟΖ
Η Ελλάδα προχώρησε στην επίσημη ανακήρυξη της ΑΟΖ στο Ιόνιο Πέλαγος, ύστερα και από την παρουσίαση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ) από τα Υπουργεία Εξωτερικών και Περιβάλλοντος, με βάση τη συμφωνία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών που υπεγράφη με την Ιταλία το 2020 και τέθηκε σε εφαρμογή το 2021. Η απόφαση αυτή στηρίζεται στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, όπως καθορίζεται στη Σύμβαση του ΟΗΕ του 1982, την οποία η Ελλάδα έχει κυρώσει από το 1995.
Πάντως, η ανακηρυχθείσα ΑΟΖ δεν περιλαμβάνει την αιγιαλίτιδα ζώνη, το εύρος της οποίας καθορίζεται από τον ελληνικό νόμο του 2021. Ωστόσο, εντός της ΑΟΖ, η χώρα αποκτά πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα για την εκμετάλλευση φυσικών πόρων, ενεργειακών αποθεμάτων και την εκτέλεση ερευνών.
Το Προεδρικό Διάταγμα που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, προβλέπει επίσης ότι η Ελλάδα διατηρεί το δικαίωμα να ασκήσει αντίστοιχα δικαιώματα σε άλλες περιοχές των ακτών της, πάντα σύμφωνα με τις διατάξεις του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας.
Η ανακήρυξη της ΑΟΖ στο Ιόνιο θεωρείται κρίσιμη για την ενίσχυση των εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων και εντάσσεται στο συνολικό πλαίσιο του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού της χώρας.
To σχετικό Προεδρικό Διάταγμα
«Έχοντας υπόψη:
1. Τις διατάξεις:
α) Της παρ. 1 του άρθρου δεύτερου του ν. 4716/2020 «Κύρωση της Συμφωνίας μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Ιταλικής Δημοκρατίας για την οριοθέτηση των αντίστοιχων Θαλασσίων Ζωνών τους» (Α΄ 163),η οποία τέθηκε διεθνώς σε ισχύ στις 8 Νοεμβρίου 2021, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 5 αυτής, β) της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, η οποία υπογράφηκε τη 10η Δεκεμβρίου 1982 και κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 2321/1995 «Κύρωση της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας και της Συμφωνίας που αφορά την εφαρμογή του μέρους XI της Σύμβασης» (Α΄ 136), καθώς και του άρθρου δεύτερου του ως άνω νόμου.
2. Το γεγονός ότι από τις διατάξεις του παρόντος προεδρικού διατάγματος δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού.
3. Το γεγονός ότι οι διατάξεις του παρόντος δεν αφορούν σε διοικητική διαδικασία για την οποία υπάρχει υποχρέωση καταχώρισης στο Εθνικό Μητρώο Διοικητικών Διαδικασιών – «Μίτος».
4. Την 46/2025 γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Με πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου, αποφασίζουμε:
Άρθρο 1
1. Ανακηρύσσεται από την Ελληνική Δημοκρατία Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη στη θαλάσσια περιοχή του Ιονίου, των Ιονίων Νήσων και μέχρι το Ακρωτήριο Ταίναρο της Πελοποννήσου.
2. Η θαλάσσια περιοχή της παρ. 1 ορίζεται από γραμμές, οι οποίες συνδέουν τα εξής σημεία, όπως αυτά καθορίζονται στο Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς «WGS-84»:
3. Στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη που ανακηρύσσεται με την παρ. 1 δεν περιλαμβάνεται η αιγιαλίτιδα ζώνη της Ελληνικής Δημοκρατίας στην ως άνω θαλάσσια περιοχή, το εύρος της οποίας καθορίστηκε με τον ν. 4767/2021 (Α΄ 9).
4. Τα κυριαρχικά δικαιώματα και η δικαιοδοσία της Ελληνικής Δημοκρατίας εντός της ανακηρυσσόμενης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης ασκούνται με βάση τα Μέρη V, VI, VII, VIII, XII και XIII της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, η οποία υπογράφηκε τη 10η Δεκεμβρίου 1982 και κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 2321/1995.
5. Η Ελληνική Δημοκρατία επιφυλάσσεται για την άσκηση, και ως προς τις λοιπές ακτές της, των αντίστοιχων δικαιωμάτων της, όπως αυτά απορρέουν από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας της 10ης Δεκεμβρίου 1982.
Άρθρο 2
Η ισχύς του παρόντος αρχίζει από τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Στον Υπουργό Εξωτερικών αναθέτουμε τη δημοσίευση και στον Υπουργό Εξωτερικών και στους λοιπούς αρμόδιους Υπουργούς την εκτέλεση του παρόντος διατάγματος».
