Στο φως έγγραφα – «φωτιά» για το σκάνδαλο των επιδοτήσεων στον ΟΠΕΚΕΠΕ, με τον Μάκη Βορίδη που διετέλεσε υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης το 2019 να μπαίνει στο «κάδρο» της υπόθεσης. Αποκαλύπτεται ότι ο κ. Βορίδης είχε δώσει το «πράσινο φως» για ελεύθερη …μετανάστευση στα κοπάδια, υπογράφοντας έγγραφο του ΟΠΕΚΕΠΕ την «κατανομή των επιλέξιμων βοσκοτόπων».
Με τη σύμφωνη γνώμη του τότε υπουργού Αγροτική Ανάπτυξης, δόθηκε το ελεύθερο να μεταναστεύσουν κοπάδια από την Κρήτη στην Τζια, στον Γράμμο και το Γαϊδουρονήσι. Στο – χαρακτηρισμένο ως «εμπιστευτικό» – έγγραφο του ΟΠΕΚΕΠΕ για τους βοσκότοπους, δίπλα στην υπογραφή του προέδρου, υπάρχει αυτή του Μ. Βορίδη συνοδευόμενη από το «συμφωνώ», όπως αναγράφεται, του υπουργού.
Ήταν το 2019, περίοδος που έγινε «επικαιροποίηση της προϋπάρχουσας ισχύουσας κατανομής». Δηλαδή, ο ΟΠΕΚΕΠΕ έδωσε τη δυνατότητα σε υποτιθέμενους κτηνοτρόφους να δηλώσουν βοσκοτόπια σε διάφορες περιοχές της χώρας με τις οποίες δεν είχαν καμία σχέση. Και αυτό έγινε, σύμφωνα με το ίδιο έγγραφο, λόγω της «έλλειψης επιλέξιμων διαθέσιμων βοσκοτόπων σε ορισμένες χωρικές ενότητες», όπως αναφέρεται στην απόφαση αυτή του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Στο ρεπορτάζ του Βαγγέλη Τριάντη στην ιστοσελίδα DataJournalists, αποκαλύπτεται επίσης ότι η Νομική Υπηρεσία του ΟΠΕΚΕΠΕ το 2022 γνωμοδότησε για τη χρήση των στοιχείων από το Ελληνικό Κτημοτολόγιο στους διασταυρωτικούς ελέγχους. Το θέμα ήταν να φανεί ξεκάθαρα τι συνέβαινε από ποιους και για πόσο διάστημα με τα βοσκοτόπια και τις επιδοτήσεις, καθώς εργαλεία και στοιχεία για τους ελέγχους υπήρχαν.
Αλλά τέτοιοι διασταυρωτικοί έλεγχοι δεν έγιναν. Οι μεταναστεύσεις κοπαδιών συνεχίστηκαν, όπως και το πάρτι με τις επιδοτήσεις αγροτών από τον ΟΠΕΚΕΠΕ.
Αναλυτικά, τα νέα στοιχεία για το σκάνδαλο στον ΟΠΕΚΕΠΕ, σύμφωνα με το ρεπορτάζ από το DataJournalists:
Έγγραφα «φωτιά» σχετικά με το σκάνδαλο των ενισχύσεων που δόθηκαν σε παραγωγούς από το 2017 μέχρι και σήμερα για τη χρήση βοσκοτόπων από τον Οργανισμό Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΟΠΕΚΕΠΕ), δημοσιεύουν οι Data Journalists. Πρόκειται για έγγραφο της Νομικής Υπηρεσίας του ΟΠΕΚΕΠΕ το 2022, στο οποίο γνωμοδοτεί για τη χρήση των στοιχείων του Κτηματολογίου από τους ελεγκτές του Οργανισμού στους διασταυρωτικούς ελέγχους που πραγματοποιούν στις αιτήσεις.
Με τη βοήθεια του Κτηματολογίου οι ελεγκτές του ΟΠΕΚΕΠΕ θα μπορούσαν να δουν σε βάθος χρόνων τι συνέβαινε με τις ιδιοκτησίες των βοσκοτόπων που δηλώνονταν από παραγωγούς προκειμένου να λάβουν επιδοτήσεις, ώστε να αποκλειστούν περιπτώσεις απάτης. Ωστόσο, η Νομική Υπηρεσία γνωμοδότησε αρνητικά ως προς τη χρήση των στοιχείων του Κτηματολογίου με αποτέλεσμα οι ελεγκτές να συνεχίσουν να ελέγχουν τις ιδιοκτησίες με βάση το Ε9 των αιτούντων για το έτος που υπέβαλαν αίτηση για την καταβολή ενίσχυσης, δίχως να μπορούν να ελέγξουν τι συνέβαινε τα προηγούμενα χρόνια. Με απλά λόγια η Νομική Υπηρεσία είπε «όχι» στη χρήση ενός εργαλείου που θα μπορούσε να αποτρέψει το «πάρτι» με τις κοινοτικές ενισχύσεις μέσω του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Την ίδια ώρα, ερωτήματα προκαλεί έγγραφο του 2019 το οποίο φέρει την υπογραφή του τότε υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, Μάκη Βορίδη, σχετικά με την «κατανομή των επιλέξιμων βοσκοτόπων». Όπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς, ο Μάκης Βορίδης «άναψε το πράσινο φως» σε κτηνοτρόφους από την Κρήτη, τη Θεσσαλία κτλ. να «μεταναστεύσουν» σε άλλες περιοχές και να καταθέσουν αιτήσεις ενίσχυσης για βοσκοτόπους. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Απορριπτική η εισήγηση της Νομικής Υπηρεσίας
Το Φεβρουάριο του 2022, η Νομική Υπηρεσία του ΟΠΕΚΕΠΕ διαβίβασε την έγγραφη απάντησή της προς τη Διεύθυνση Τεχνικών Ελέγχων του Οργανισμού. Είχε προηγηθεί η διατύπωση ερωτημάτων προς τη Νομική Υπηρεσία σχετικά με τις «δηλωθείσες εκτάσεις στις ΕΑΕ 2021 εντός πολυγώνων εγγράφων του Ελληνικού Κτηματολογίου». Οι ελεγκτές του ΟΠΕΚΕΠΕ είχαν απευθύνει ερωτήματα στη Νομική Υπηρεσία, τον Φεβρουάριο του 2021, σχετικά με το κατά πόσο «οι εγγραφές του Κτηματολογίου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον αποκλεισμό καταβολής κοινοτικών ενισχύσεων» σε ορισμένες περιπτώσεις. Δηλαδή, κατά πόσο οι ελεγκτές θα μπορούσαν να κοιτάζουν το ιδιοκτησιακό καθεστώς των αιτούντων για επιδότηση τα προηγούμενα χρόνια, προκειμένου να διαπιστώσουν εάν υπέβοσκε περίπτωση απάτης. Είναι χαρακτηριστικό πως οι ελεγκτές είχαν διαπιστώσει πως ουκ ολίγες φορές βοσκότοποι εμφανίζονταν να αλλάζουν ιδιοκτήτες και μισθωτές από χρονιά σε χρονιά κάτι που κατά τη γνώμη τους ενίσχυε τις υποψίες περί πιθανή απάτης.
Στο ερώτημα αυτό, η Νομική Υπηρεσία παρέπεμψε τους ελεγκτές στη νομοθεσία για το Κτηματολόγιο και πότε ακριβώς οι εγγραφές του Κτηματολογίου καθίστανται «οριστικές» ή μπορούν να αμφισβητηθούν μέσω δικαστικής απόφασης. Ωστόσο στο κρίσιμο ερώτημα, εάν με βάση τα στοιχεία του Κτηματολογίου, οι ελεγκτές θα μπορούσαν να αποκλείσουν αιτήσεις, η Νομική Υπηρεσία «πέταξε λευκή πετσέτα» δηλώνοντας «αναρμοδιότητα».
Σε ό,τι αφορά στο ερώτημα, για τη χρήση των στοιχειών από τις εγγραφές του Κτηματολογίου που βρίσκονται στο στάδιο της ανάρτησης και δεν έχουν οριστικοποιηθεί, η γνωμοδότηση της Νομικής Υπηρεσίας ήταν αρνητική. Όπως επισημαίνεται, «κατά τη διάρκεια της ανάρτησης οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον μπορεί να υποβάλει αίτηση διόρθωσης κτηματολογικής εγγραφής» και επομένως να «αναμορφώνονται τα προσωρινά κτηματολογικά στοιχεία προκειμένου να περαιωθεί η διαδικασία της κτηματογράφησης».
«..Ως εκ τούτου, μέχρι την έναρξη λειτουργίας του Κτηματολογίου σε κάθε περιοχή τα συλλεχθέντα στοιχεία για τα δηλωθέντα ακίνητα και για τα δικαιώματα επ’ αυτών τελούν υπό επεξεργασία και η οποιαδήποτε χρήση τους θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί επισφαλής..», αναφέρεται μεταξύ άλλων στην γνωμοδότηση της Νομικής Υπηρεσίας.
Οι ελεγκτές είχαν απευθύνει στη Νομική Υπηρεσία και ένα τρίτο ερώτημα, το οποίο αφορούσε στη διαδικασία που θα ακολουθούσαν σε περίπτωση υποβολής ενστάσεων προς τον ΟΠΕΚΕΠΕ από «δικαιούχους που είχαν αποκλειστεί από την πληρωμή». Οι ελεγκτές ρωτούσαν εάν οι ενστάσεις θα ελέγχονταν από τον ΟΠΕΚΕΠΕ ή το Κτηματολόγιο, καθώς επίσης και αν ο ΟΠΕΚΕΠΕ υποχρεούται να «τις εξετάζει και με τι είδους δικαιολογητικά».
Η Νομική Υπηρεσία «ένιψε και πάλι τας χείρας της». Όπως ανέφερε στο απαντητικό έγγραφο, «θεωρούμε ότι προέχει να απαντηθεί το ερώτημα αν είναι δυνατός ο αποκλεισμός των δικαιούχων κοινοτικών ενισχύσεων βάσει των οριστικών κτηματολογικών εγγραφών ή κατά το στάδιο της ανάρτησης, ως προς το οποίο – και ορθώς – δεν δίνεται απάντηση από το Κτηματολόγιο λόγω αναρμοδιότητας και λόγω της σπουδαιότητάς του και του μεγάλου αριθμού δικαιούχων στους οποίους αφορά, να τεθεί ως ερώτημα υπ’ όψιν της Μικτής Νομοτεχνικής Επιτροπής ώστε να εξαχθεί ένα ασφαλές γνωμοδοτικό πόρισμα». Το αποτέλεσμα ήταν να συνεχίσουν οι ελεγκτές να ελέγχουν το καθεστώς των ιδιοκτησιών μόνο με τη χρήση του Ε9 του τρέχοντος έτους και έτσι να μην μπορούν να δουν τι συνέβαινε τα προηγούμενα χρόνια με τους βοσκοτόπους. Σημειώνεται ότι η Νομική Υπηρεσία έχει γνωμοδοτικό ρόλο, κάτι που σημαίνει ότι η τελική απόφαση εναπόκειται στην εκάστοτε διοίκηση του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Αλλαγή στην εγκύκλιο του ΟΠΕΚΕΠΕ
Η γνωμοδότηση αυτή της Νομικής Υπηρεσίας του ΟΠΕΚΕΠΕ, έρχεται σε συνέχεια αλλαγών στις οδηγίες προς τους ελεγκτές μέσω εγκυκλίων από ορισμένες εκ των διοικήσεων που ειδικά από το 2019 άλλαζαν σαν τα πουκάμισα. Όπως είχαν αποκαλύψει οι Data Journalists, μέχρι και το Σεπτέμβριο του 2020, η διενέργεια διοικητικών ελέγχων για το εθνικό απόθεμα γινόταν με βάση την εγκύκλιο 85112/2015.
Με βάση αυτή, οι ελεγκτές του ΟΠΕΚΕΠΕ υποχρεούνται να ελέγχουν τα παραστατικά ιδιοκτησίας σε μια συγκεκριμένη έκταση μόνο για τη χρονιά της αίτησης και όχι για προηγούμενα χρόνια.
Αυτό πρακτικά σημαίνει πως τυχόν αλλαγές στις ιδιοκτησίες εκτάσεων από χρόνο σε χρόνο δεν μπορούσαν να γίνουν αντιληπτές. Ωστόσο τον Οκτώβριο του 2020 τα πράγματα άλλαξαν. Την περίοδο εκείνη πρόεδρος στον ΟΠΕΚΕΠΕ, ήταν ο νυν αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Γρηγόρης Βάρρας. Επρόκειτο για προσωπική επιλογή του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και ένα πρόσωπο που διαβίβασε στη Δικαιοσύνη διάφορες υποθέσεις παράνομων επιδοτήσεων, που φέρονταν να είχαν δοθεί από τον ΟΠΕΚΕΠΕ σε παραγωγούς την περίοδο 2017 – 2020.
Με εγκύκλιο που εξέδωσε η διοίκηση Βάρρα, προστέθηκαν μία σειρά από προϋποθέσεις για τους ελέγχους των τίτλων ιδιοκτησίας. Ειδικότερα για τα ιδιόκτητα αγροτεμάχια έπρεπε να ελεγχθεί η βεβαίωση δηλωθείσας περιουσιακής κατάστασης (Ε9) του ελεγχόμενου έτους ενίσχυσης, του ιδιοκτήτη του αγροτεμαχίου, ενώ έπρεπε να προσκομιστούν και τα «προβλεπόμενα αποδεικτικά νόμιμης κατοχής όπως συμβόλαια, αποδεικτικό μεταγραφής στο υποθηκοφυλακείο, αριθμός κτηματολογίου κλπ».
Σε ό,τι αφορά στα ενοικιαζόμενα αγροτεμάχια έπρεπε να ελεγχθούν τα παραστατικά ενοικίασης, η βεβαίωση δηλωθείσας περιουσιακής κατάστασης (Ε9) του ελεγχόμενου έτους, οι τίτλοι κτηματολογίου κτλ.
Έπειτα από έναν χρόνο από την τοποθέτησή του, ο κ. Βάρρας απομακρύνθηκε από τη θέση του προέδρου του ΟΠΕΚΕΠΕ, μετά από απαίτηση του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, Μάκη Βορίδη.
Μιλώντας δημόσια ο κ. Βάρρας συνέδεσε την απομάκρυνσή του από τον ΟΠΕΚΕΠΕ με «οργανωμένα συμφέροντα» και τις «ευρωπαϊκές επιδοτήσεις». Αμέσως μετά την απομάκρυνσή του, ο κ. Βάρρας διορίστηκε σε θέση μετακλητού συνεργάτη στο γραφείο Διοίκησης και Οργάνωσης της Γενικής Γραμματείας του πρωθυπουργού όπου παραμένει μέχρι και σήμερα. Λίγο μετά την απομάκρυνσή του, εξεδόθη νέα εγκύκλιος από την τότε διοίκηση ΟΠΕΚΕΠΕ, όπου απλουστεύτηκαν οι όροι και τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για τους ελέγχους.
Έγγραφο «καίει» τον Μάκη Βορίδη
Την ίδια ώρα, πολλά ερωτήματα εγείρει έγγραφο του ΟΠΕΚΕΠΕ με ημερομηνία 18 Σεπτεμβρίου 2019 σχετικά με την «κατανομή των επιλέξιμων βοσκότοπων». Το έγγραφο, το οποίο δημοσιεύουν οι Data Journalists, φέρει την ένδειξη «εμπιστευτικό» και διαβιβάστηκε στον τότε υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Μάκη Βορίδη.
O ΟΠΕΚΕΠΕ ενημέρωσε τον τότε υπουργό για τον «τρόπο κατανομής βοσκοτόπων» για το 2019, με βάση υπουργική απόφαση του 2015. Την περίοδο όμως εκείνη (2019) πραγματοποιήθηκε «επικαιροποίηση της προϋπάρχουσας ισχύουσας κατανομής». Συγκεκριμένα ο ΟΠΕΚΕΠΕ έδωσε τη δυνατότητα σε υποτιθέμενους κτηνοτρόφους να δηλώσουν βοσκοτόπια σε διάφορες περιοχές της χώρας με τις οποίες δεν είχαν καμία σχέση. Ο λόγος ήταν «η έλλειψη επιλέξιμων διαθέσιμων βοσκοτόπων σε ορισμένες χωρικές ενότητες», όπως αναφέρεται στην απόφαση αυτή του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Με απλά λόγια ο ΟΠΕΚΕΠΕ «άναψε το πράσινο φως» προκειμένου κτηνοτρόφοι από την Κρήτη, τη Θεσσαλία, τη Σαμοθράκη να δηλώνουν βοσκοτόπια στην Κω, τη Ρόδο, τη Δυτική Μακεδονία και άλλες περιοχές της χώρας. Είναι πράγματι εντυπωσιακή η απόφαση του ΟΠΕΚΕΠΕ την οποία υπογράφει ο ίδιος ο Μάκης Βορίδης που ουσιαστικά ευνοεί τον «κτηνοτροφικό τουρισμό» για όσους ήθελαν να επιδοτηθούν από τον ΟΠΕΚΕΠΕ.
Τα στοιχεία από την απόφαση Βορίδη, προκαλούν εύλογα ερωτήματα. Περί τους 216 κτηνοτρόφους από τη Θεσσαλία μπορούσαν να δηλώσουν βοσκοτόπια στην Ήπειρο και τη Δυτική Μακεδονία ώστε να λάβουν κοινοτική ενίσχυση.
Αντίστοιχα, περί τους 6.523 φερόμενους κτηνοτρόφους από την Κρήτη, μπορούσαν να δηλώσουν βοσκοτόπια σε Δυτική Μακεδονία, Πελοπόννησο, Κάρπαθο, Ρόδο. Επίσης 11 κτηνοτρόφοι από τη Σαμοθράκη, 178 από τη Θάσο και 4 από τους Παξούς να δηλώσουν βοσκοτόπια σε Ανατολική Μακεδονία – Θράκη, Κεντρική Μακεδονία και Ήπειρο.
Έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας μέχρι το 2024
Την ίδια ώρα σε εξέλιξη βρίσκεται εδώ και μήνες η έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας στις επιδοτήσεις του ΟΠΕΚΕΠΕ για τη χρήση βοσκοτόπων. Στο μικροσκόπιο βρίσκονται οι ενισχύσεις που έχουν δοθεί από το 2017 μέχρι το 2024. Μάλιστα πριν από μερικές ημέρες η ΕΛ.ΑΣ πραγματοποίησε έφοδο στα γραφεία του ΟΠΕΚΕΠΕ σε Αθήνα και Κρήτη, κατόπιν εντολής της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας. Όπως αναφέρθηκε σε ανακοίνωση που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, οι έρευνες «έγιναν στο πλαίσιο εν εξελίξει έρευνας για φερόμενο οργανωμένο σχέδιο απάτης που σχετίζεται με γεωργικά κονδύλια και διαφθορά, με εμπλοκή δημοσίων λειτουργών του ΟΠΕΚΕΠΕ». Σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση, οι παράνομες πρακτικές «ενδέχεται να οργανώθηκαν συστηματικά, με εμπλοκή μελών του Διοικητικού Συμβουλίου και υπαλλήλων του ΟΠΕΚΕΠΕ».
Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Μάρτιο η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία στην Αθήνα κατέθεσε μηνυτήρια αναφορά στο Πρωτοδικείο Αθηνών κατά 100 συνολικά υπόπτων για απάτη με γεωργικά κονδύλια, με συνολική ζημία 2,9 εκατομμυρίων ευρώ για τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Πρόκειται για κατηγορητήρια που κατατέθηκαν τους τελευταίους μήνες, ύστερα από έρευνες για κυκλώματα εξαπάτησης της ΕΕ όσον αφορά σε επιδοτήσεις για τη χρήση βοσκοτόπων, όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση.
