Πρέσβειρα της αμερικανικής αμυντικής βιομηχανίας στην Ελλάδα η Γκιλφόιλ Κίμπερλι. Αυτός είναι ο πρωταρχικός στόχος της και το επισήμανε η ίδια κατά την ακρόαση της στην Γερουσία.
Η γλώσσα της πήγαινε ροδάνι για τα εν εξελίξει εξοπλιστικά αμερικανικής κατασκευής που έχει ήδη αποφασίσει να αγοράσει η Ελλάδα. Αναφέρθηκε στις παραγγελίες των μαχητικών F-35, των ελικοπτέρων επιθετικών Apache και Blackhawk, αλλά και τη συμπαραγωγή σύγχρονων πλοίων, όπως των φρεγατών τύπου Constellation.
Δεν είναι μόνο τα τέσσερα προαναφερθέντα προγράμματα των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων που η έχει βάλει στο μάτι, αλλά.
- Δέκα μεγάλα εξοπλιστικά προγράμματα διεκδικεί η αμερικανική αμυντική βιομηχανία την Ελλάδα και αυτά καλείται να «τρέξει» η Γκιλφόιλ.
Η εκλεκτή του Προέδρου Τράμπ έρχεται στην Ελλάδα όχι μόνο για να αυξήσει το τζίρο της αμερικανικής αμυντικής βιομηχανίας, που άλλωστε διαχρονικά είναι ο μεγαλύτερος από κάθε άλλη κατασκευάστρια χώρα, αλλά κυρίως για να κάνει το ποιοτικό άλμα, ώστε τα έξυπνα αμερικανικά όπλα του μέλλοντος να κατακτήσουν και τους τρεις Κλάδους των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Η Κίμπερλι θέλει να ξαναπάρει ό,τι έχουν χάσει οι ΗΠΑ από το ελληνικό οπλοστάσιο.
Τα τελευταία 45 χρόνια βαριά αμερικανικά όπλα (άρματα – πλοία) εμφανίζουν αισθητή υποχώρηση, έως και αφανισμό από τον Στρατό και το Ναυτικό της Ελλάδας.
• Τη δεκαετία του 80 η Lockheed Martin (F-16) έχασε την αποκλειστικότητα στην Ελληνική Πολεμική Αεροπορία, καθώς ο Ανδρέας Παπανδρέου έμπασε και τα γαλλικά Mirage 2000. Ήταν η πρώτη «μύγα» στο ρουθούνι του «ελέφαντα» της L.M.
• Τέλη της δεκαετίας του ’80 αρχές του ’90 η αμερικανική βιομηχανία -αυτήν τη φορά η ναυπηγική- υπέστη δεύτερο πλήγμα, καθώς το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό επέλεξε να αγοράσει τέσσερις φρεγάτες τύπου ΜΕΚΟ, πολλαπλού ρόλου, σχεδίασης γερμανικής Blohm + Voss. Η πρώτη κατασκευάστηκε στη Γερμανία και οι άλλες τρεις στον Σκαραμαγκά και κόστισαν περί το 1 δισ. δολάρια. Μέχρι τότε ο Στόλος του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού στηριζόταν σε παλαιότερες φρεγάτες και αντιτορπιλικά -κυρίως αμερικανικής προέλευσης μέσω παραχωρήσεων-, καθώς και σε ορισμένες βρετανικές μονάδες.
Η χαριστική βολή για τις ναυπηγικές βιομηχανίες των ΗΠΑ και της Βρετανίας δόθηκε από τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη του 1992, που επειδή καθυστερούσε η παράδοση των φρεγατών ΜΕΚΟ από τον Σκαραμαγκά, έσπευσε στην Ολλανδία και αγόρασε τέσσερεις μεταχειρισμένες φρεγάτες τύπου S, ώστε να καλύψουν το επιχειρησιακό κενό που άφηνε η καθυστέρηση παραλαβής των MEKO. Το ελληνικό Ναυτικό γνώριζε τις «S» από τις αρχές του 1980.
Οι δύο πρώτες φρεγάτες S («Έλλη» και «Λήμνος») αποκτήθηκαν επί Ράλλη (ΝΔ) και επί Ανδρέα Παπανδρέου (ΠΑΣΟΚ). Οι υπόλοιπες έξι μεταχειρισμένες αποκτήθηκαν 1992-2003 επί Μητσοτάκη, Παπανδρέου και τη Σημίτη.
Όμως, οι πιο δύσκολες μέρες για την αμερικανική αμυντική βιομηχανία ήρθαν την περίοδο 1996-2004 μετά τα Ίμια, όπου έγιναν αγορές 15 δισ.! Οι ΗΠΑ, όπως πάντα, ναι μεν έλαβαν το μεγαλύτερο κομμάτι της εξοπλιστικής πίτας, όμως δεν ήταν καθόλου ευχαριστημένες, διότι έβλεπαν βασικά αμερικανικά συστήματα (πλοία – άρματα – αεροσκάφη) να εκπαραθυρώνονται από τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις και να βγαίνουν εκτός νυμφώνος.
Η κυβέρνηση Σημίτη ερωτοτροπούσε με τις γερμανικές αμυντικές βιομηχανίες. Ξεκίνησε με τον εκσυγχρονισμό των μαχητικών F-4 και προχώρησε με τις αγορές υποβρυχίων τύπου S από την HDW, φρεγατών ΜΕΚΟ, αρμάτων Leopard.
Η κυβέρνηση Σημίτη επί της ουσίας εκπαραθύρωσε τις μεγάλες αμερικανικές αμυντικές βιομηχανικές από το Ναυτικό και τον Στρατό. Περιορίστηκε στην αγορά 60 οπλισμένων F-16 Block 52+, παράλληλα με την αγορά των γαλλικών Mirage 2000-5.
Η Ελλάδα επί πρωθυπουργίας Σημίτη, το 2002, ήταν η μόνη συμμαχική χώρα που σνόμπαρε το πρόγραμμα συμπαραγωγής των F-35 και ως εκ τούτου καθυστέρησε 20 ολόκληρα χρόνια, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να μπει τελευταία και καταϊδρωμένη στο συγκεκριμένο πρόγραμμα πριν από ένα χρόνο.
Επίσης, την περίοδο 1996-2004 το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό απέρριπτε τη μία μετά την άλλη τις αμερικανικές προτάσεις για διάθεση μεταχειρισμένων αμερικανικών πλοίων σε τιμή…ευκαιρίας. Το ΠΝ σε ότι αφορά την αμερικανική αγορά είχε περιοριστεί μόνο στην αγορά ελικοπτέρων, 7 μεταφορικών CH-47D Chinook (μέσω FMS) και ελικοπτέρων μεταχειρισμένων UH-1H Huey. Ο δε ελληνικός Στρατός αγόρασε επιθετικά ελικόπτερα Απάτσι και μέσω FMS μια πυροβολαρχία αντιαεροπορικού συστήματος Patriot PAC-3.
Επί Σημίτη το μεγαλύτερο καζίκι οι Αμερικανοί το έπαθαν με τα άρματα. Θεωρούσαν δεδομένο ότι ο Ελλάδα θα αγόραζε τα αμερικανικά M1A1 Abrams, αλλά τελικώς η τότε κυβέρνηση επέλεξε τα γερμανικά LEO.
Βεβαίως, επί ημερών Σημίτη αγοράστηκαν από τις ΗΠΑ 60 F-16 Block 52+ (Peace Xenia III), κατευθυνόμενα όπλα & πυρομαχικά, όπως και συστήματα επικοινωνιών και ηλεκτρονικού πολέμου.
Επί Κώστα Καραμανλή την περίοδο 2004–2010, η Ελλάδα αγόρασε 30 μαχητικά F-16C/D Block 52+ Advanced κόστους 1,1 δισ. δολάρια και κατευθυνόμενα όπλα ακριβείας (JDAM, GBU-39 SDB, AGM-154 JSOW) για προσβολή στόχων από απόσταση, κινητά ραντάρ AN/MPQ-64 για αεράμυνα μικρής εμβέλειας και αναβάθμιση των αντιαεροπορικών συστημάτων Hawk και Patriot σε συνεργασία με αμερικανικές εταιρείες όπως η Raytheon.
Επίσης επί Κώστα Καραμανλή, η Ελλάδα απέκτησε μεταχειρισμένα μεταφορικά ελικόπτερα CH-47D Chinook από τα αποθέματα του Αμερικανικού Στρατού, οι παραδόσεις των οποίων άρχισαν γύρω στο 2009 και συνεχίστηκαν την επόμενη δεκαετία. Παράλληλα, αγοράστηκαν ορισμένα οχήματα HUMVEE (HMMWV) και ανταλλακτικά για Abrams, Leopard 1 ,C-130H Hercules (μέσω ΗΠΑ από ενδιάμεσες αγορές).
Την περίοδο 2010-2014, η Ελλάδα δεν προχώρησε σε μεγάλες αγορές νέων οπλικών συστημάτων από τις ΗΠΑ, κυρίως λόγω της οικονομικής κρίσης και των δημοσιονομικών περιορισμών. Παρ’ όλα αυτά, σημαντικές κινήσεις έγιναν στον τομέα της υποστήριξης, αναβάθμισης και παραλαβής μεταχειρισμένου εξοπλισμού από τα αποθέματα των ΗΠΑ μέσω FMS (Foreign Military Sales) και Excess Defense Articles (EDA).
Το 2013,που στην Ελλάδα είχαν κοπεί όλες οι αμυντικές προμήθειες, οι ΗΠΑ προσέφεραν τρία ελικόπτερα CH-47D Chinook, 1.200 ελαφρά τεθωρακισμένα οχήματα Μ1117 Guardian (ASV).
Καθ’ όλη την οικονομική κρίση οι ΗΠΑ παρείχαν υποστήριξη και συντήρηση του αμερικανικού εξοπλισμού που διέθετε η Ελλάδα και ότι ως χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ έπρεπε να είναι αξιόμαχα.
Το 2014 προετοιμάζεται η μετέπειτα μεγάλη συμφωνία για την αναβάθμιση των F-16 σε Viper που υλοποιήθηκε το 2018.
Επί κυβερνήσεων Καραμανλή – ΓΑΠ & Σαμαρά οι Αμερικάνοι προσπάθησαν να επανέλθουν στον Ελληνικό Στόλο με τεχνικές μελέτες για αναβάθμιση των φρεγατών MEKO και άλλων ναυτικών μονάδων, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Την περίοδο 2015-2019, επί κυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, η Ελλάδα -ενώ ακόμα βρισκόταν σε φάση δημοσιονομικής προσαρμογής- ενεργοποίησε σημαντικά εξοπλιστικά προγράμματα με τις ΗΠΑ, κυρίως σε τρεις άξονες:
- Αναβάθμιση υφιστάμενου εξοπλισμού π.χ. 86 F-16 σε viper ύψους 1,6 δις δολάρια και των Ρ-3 αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας.
- Συντήρηση & υποστήριξη C-130 Hercules.
- Απόκτηση μεταχειρισμένων οπλικών συστημάτων πχ 10 ελικόπτερα CH-47D Chinook.
Επί κυβερνήσεως Κυριάκου Μητσοτάκη το 2019 ξεκίνησαν οι συζητήσεις και η προετοιμασία νέων αγορών με κυριότερη τα F-35, άλλα και άλλων μικρότερων προγραμμάτων, όπως Black Hawk/UH-60 , MQ-9 Reaper (drones). Σήμερα οι Αμερικάνοι επανέρχονται με νέα προσφορά για τις φρεγάτες.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες επιδιώκουν διαχρονικά να ενισχύσουν την εξοπλιστική συνεργασία με την Ελλάδα, ιδίως μετά το 2020, καθώς η Ελλάδα θεωρείται στρατηγικός σύμμαχος στο ΝΑΤΟ και πυλώνας σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο. Πέρα από τα ήδη υλοποιούμενα προγράμματα (όπως η αναβάθμιση των F-16 σε Viper), οι ΗΠΑ έχουν προτείνει ή πιέζουν για την πώληση συγκεκριμένων συστημάτων υψηλής αξίας και διαλειτουργικότητας.
1) F-35 Lightning II (5ης γενιάς μαχητικό)
2) MQ-9 Reaper (οπλισμένα UAV) ύψους 400 εκατ. δολαρίων (με σταθμούς ελέγχου και οπλισμό)
3) Αντιτορπιλικά Arleigh Burke (πιθανή παραχώρηση ή μεταπώληση)
4) Φρεγάτες MMSC / LCS Freedom-class Είχαν προταθεί το 2020 αλλά τελικά επιλέχθηκαν οι γαλλικές FDI Belharra.
Γενικώς, οι ΗΠΑ πιέζουν για παράλληλη απόκτηση ή υποστήριξη μέσω FMS ελικοπτέρων Black Hawk UH-60 γενικής χρήσης αντικαθιστώντας τα UH-1H Huey. Οχημάτων μάχης Stryker IFV. Οι ΗΠΑ έχουν προτείνει την παραχώρηση μεταχειρισμένων οχημάτων Stryker ή Bradley M2.
5) Πύραυλοι και όπλα ακριβείας AGM-158 JASSM (μακράς εμβέλειας πύραυλος cruise για F-16V/F-35) AMRAAM D, Sidewinder AIM-9X, JDAM, JSOW
6) Συστήματα κυβερνοάμυνας που αφορούν λογισμικά, δίκτυα μάχης, ραντάρ, δορυφορική επικοινωνία.
7) Νέες προτάσεις μέσω EDA & FMS:
- Μεταχειρισμένα οχήματα M1117, MLRS, HUMVEE
- Επιπλέον CH-47 Chinook
- Υποστήριξη Patriot και πιθανή αναβάθμιση
Επομένως, η νέα πρέσβειρα ερχόμενη στην Αθήνα, γνωρίζει ότι ο στόχος της είναι οι ΗΠΑ να διατηρήσουν τον κύριο ρόλο στον ελληνικό εξοπλιστικό σχεδιασμό, με αιχμή:
- F-35
- MQ-9 Reaper
- Πλοία (MMSC/Arleigh Burke)
- Νέα ελικόπτερα & τεθωρακισμένα
Οι ΗΠΑ πάντα έπαιρναν τη μερίδα του λέοντος από την ελληνική πίτα των εξοπλισμών.
- Το ποσοστό συμμετοχής των Ηνωμένων Πολιτειών στα εξοπλιστικά προγράμματα της Ελλάδας από το 1980 έως σήμερα διαμορφώνεται κατά προσέγγιση μεταξύ 40% και 45%, αν και υπάρχουν αυξομειώσεις ανά δεκαετία και ανάλογα με τις εκάστοτε γεωπολιτικές συνθήκες, κυβερνήσεις και χρηματοδοτικά προγράμματα.
Η γραφική απεικόνιση των εξοπλισμών της Ελλάδας ανά χώρα προέλευσης από το 1980 έως το 2024 έχει ως εξής:
• ΗΠΑ: 43%
• Γαλλία: 23%
• Γερμανία: 15%
• Ρωσία/ΕΣΣΔ: 7%
• Λοιπές χώρες (Ιταλία, Ισραήλ, Ολλανδία, Σουηδία κ.ά.): 12%
