«Η αποτύπωση των πολιτικών θέσεων και των εκλογικών προτιμήσεων της κοινής γνώμης στις δημοσκοπήσεις δεν μαρτυρούν αλλαγές», τονίζει σε συνέντευξή του στο iEidiseis ο Γιάννης Κωνσταντινίδης, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και συγγραφέας του πολύ ενδιαφέροντος βιβλίου με τον τίτλο «μόλις αποφάσισα», που κυκλοφορεί από τις «Μεταμεσονύχτιες Εκδόσεις».
Όπως αναφέρει ο συγγραφέας «οι ψηφοφόροι ακολουθούν το κλασικό σχήμα πόλωσης γύρω από το κυβερνητικό κόμμα και τον δυνητικό διεκδικητή της κυβερνητικής εξουσίας, ενθαρρυμένοι και από τις πολιτικές ελίτ που εντείνουν τη ρητορική αντιπαράθεση μεταξύ τους με τα κλασικά εργαλεία: προσωπικές επιθέσεις και συσπείρωση γύρω από σύμβολα». Παράλληλα προσθέτει με νόημα πως «τα μικρότερα κόμματα δε βρίσκουν ακροατήριο λόγω ακριβώς του μεγέθους τους, το οποίο και τα καθιστά πολιτικά ασήμαντα σε συνθήκες μη αναλογικού εκλογικού συστήματος».
«Η επιστροφή σε ένα εκλογικό σύστημα πολύ ενισχυμένης αναλογικής στις μεθεπόμενες εκλογές σβήνει την όποια πιθανότητα μεταβολών συμπεριφοράς», επισημαίνει χαρακτηριστικά.
Ακόμα και για εκείνους που συνηθίζουμε να ονομάζουμε «σταθερούς ψηφοφόρους, η εκλογική επιλογή εμπεδώνεται μέσα από τις συνήθειες ζωής ή τον κύκλο των ανθρώπων με τους οποίους ζούμε την τελευταία εκείνη μέρα
Ομολογώ ότι με εκπλήξατε με το νέο σας πραγματικά ξεχωριστό βιβλίο, το «μόλις αποφάσισα», το οποίο κυκλοφορεί από τις «Μεταμεσονύκτιες Εκδόσεις». Γίνεται αλήθεια εκλογική ανάλυση μέσα από μια σειρά διηγημάτων με ήρωες ψηφοφόρους της 7ης Ιουλίου 2019;
Η αλήθεια είναι ότι η ιδιότητά τους ως ψηφοφόρων ήταν μόνο η αφορμή για να γράψω για τη ζωή και τα προσωπικά διλήμματα ανθρώπων μιας συγκεκριμένης γενιάς, της δικής μου, που ζούνε σε έναν συγκεκριμένο τόπο, την Αθήνα. Τα διλήμματα της ψήφου είναι μόνο μέρος των διλημμάτων που αντιμετωπίζουν στην προσωπική τους ζωή, στη δουλειά τους, στη σχέση τους με τους γονείς ή τους φίλους τους. Είναι πάντως βαθιά πεποίθηση βιβλίου ότι οι εκλογικές επιλογές καθρεφτίζουν την προσωπική μας ιστορία.
Υπό αυτήν την έννοια, η εκλογική ανάλυση θα μπορούσε να συμβαδίσει άνετα με ψυχογραφήματα της σύγχρονης πεζογραφίας.
Βρίσκω στη γραφή σας δύο πολύ δυνατά στοιχεία. Το πρώτο είναι η δημιουργία πολύ καθαρών και ζωντανών εικόνων διαφόρων σημείων της Αθήνας, αλλά και άλλων πόλεων στις οποίες μετακινούνται κάποιοι από τους ετεροδημότες ήρωές σας. Ποια είναι η σχέση σας με τον δημόσιο χώρο;
Αγαπώ πολύ την αρχιτεκτονική, υπήρξε πάντα ο κρυφός μου πόθος, αλλά φοβήθηκα τη φυσική και τη χημεία σε εκείνα τα χρόνια των πανελλαδικών. Όμως είμαι προσεκτικός παρατηρητής των κτιρίων, των πλατειών και των δρόμων των πόλεων, αλλά και των επιλογών του δημόσιου χώρου που κάνουν οι άνθρωποι στην καθημερινότητά τους. Πιστεύω ότι η γειτονιά που επιλέγουμε να ζήσουμε, να δουλέψουμε, να διασκεδάσουμε μαρτυρά τον χαρακτήρα μας.
Για αυτό και τα διηγήματα αφιερώνουν μεγάλο κομμάτι κάθε ψυχογραφήματος στον δημόσιο χώρο μέσα στον οποίο κινείται κάθε ήρωας. Η τόσο έντονη ανομοιομορφία μεταξύ των συνοικιών της Αθήνας, πολλές από τις οποίες περιγράφονται στο βιβλίο, βοήθησε εξαιρετικά στην ανάδειξη των διαφορών στους χαρακτήρες των ηρώων.
Το δεύτερο δυνατό στοιχείο του βιβλίου σας εκτιμώ πώς είναι το εύρημα της τοποθέτησης της δράσης όλων των ηρώων μέσα σε ένα 24ωρο. Το Σάββατο της παραμονής των εκλογών της 7ης Ιουλίου 2019. Είναι αλήθεια αυτό ένα εύρημα στη γραφή σας ή αποτυπώνει και την άποψή σας για τη χρονική στιγμή κατά την οποία αποφάσισαν οι ψηφοφόροι του 2019 την ψήφο τους;
Η επιλογή του ίδιου χρονικού πλαισίου αναφοράς για όλα τα διηγήματα τα ενοποιεί και παράλληλα επιτρέπει τις συγκρίσεις μεταξύ των συμπεριφορών των ηρώων. Τόσο των κοινωνικών τους συμπεριφορών –μην ξεχνούμε και το ενδιαφέρον μου για αυτές– όσο και των εκλογικών συμπεριφορών που τελικά επιλέγουν για το επόμενο πρωινό. Από εκεί και πέρα, όλα τα διηγήματα τα διαπερνά η ιδέα ότι η απόφαση ψήφου επιβεβαιώνεται με έναν τρόπο την τελευταία ημέρα.
Ακόμα και για εκείνους που συνηθίζουμε να ονομάζουμε «σταθερούς ψηφοφόρους, η εκλογική επιλογή εμπεδώνεται μέσα από τις συνήθειες ζωής ή τον κύκλο των ανθρώπων με τους οποίους ζούμε την τελευταία εκείνη μέρα. Συνεπώς ναι, το Σάββατο πριν από την Κυριακή των εκλογών έχει ιδιαίτερη σημασία. Τώρα, αναφορικά με το Σάββατο πριν τις εκλογές της 7ης Ιουλίου του 2019, θα σας έλεγα ότι ήταν πολλοί εκείνοι που έλαβαν την απόφαση εκείνη την ημέρα. Ήταν κυρίως ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ του 2015 που είχαν επιφυλάξεις για το ενδεχόμενο να στηρίξουν εκ νέου το κόμμα τους, αλλά και μετριοπαθείς ψηφοφόροι του μεσαίου χώρου που δεν έδειχναν διατεθειμένοι να φτάσουν στην κάλπη.
Κρίνοντας από τους ήρωές σας, αυτοί οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ που περιγράφετε αποφάσισαν να τον στηρίξουν και πάλι το 2019, ενώ οι μετριοπαθείς του μεσαίου χώρου τελικά απείχαν. Τα δύο αυτά στοιχεία πάντως δεν απέβησαν τα κομβικά για το εκλογικό αποτέλεσμα. Πρόκειται για λογοτεχνική αδεία ή όντως δεν αναγνωρίζετε την επικράτηση του Κυριάκου Μητσοτάκη και την αποτυχία της Χρυσής Αυγής ως βασικά χαρακτηριστικά της ψήφου του 2019, όπως συνηθίζουμε να ισχυριζόμαστε;
Είναι αληθές ότι η πλειονότητα των επιφυλακτικών ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ τελικά του έδωσαν δεύτερη ευκαιρία, κάτι που ερμηνεύει και τη συγκράτηση των ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ πολύ υψηλότερα από το επίπεδο στο οποίο προβλεπόταν από τους ειδικούς να φτάσει. Αυτό είναι ένα σημαντικό στοιχείο των εκλογών του 2019. Και το ποσοστό της συγκυριακής αποχής, δηλαδή αυτής που αφορούσε τη συγκυρία και δεν είναι χρόνια και αντί-συστημική αποχή ήταν υψηλό, άλλο ένα σημαντικό στοιχείο. Και τα δύο δε θα πρέπει να ξεφεύγουν από τα ραντάρ των αναλυτών της κοινής γνώμης ούτε σήμερα που οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν μια διευρυμένη υπεροχή της ΝΔ.
Η απροθυμία των επιφυλακτικών ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ να δηλώσουν πρόθεση ψήφου για τον ΣΥΡΙΖΑ σήμερα δε σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι τον έχουν εγκαταλείψει. Και η απροθυμία πολλών ψηφοφόρων του μεσαίου χώρου να προσέλθουν στην επόμενη κάλπη, λόγω δυσαρέσκειας και από τα δύο μεγάλα κόμματα, δε σημαίνει ότι την ώρα της κρίσης θα ψηφίσουν κάποιο από τα δύο λόγω της απουσίας τρίτης εναλλακτικής. Τώρα, σε ό,τι αφορά τα δύο στοιχεία που αναφέρατε ως βασικά, πιστεύω ότι και τα δύο έχουν υπερεκτιμηθεί. Οι εκλογές του 2019 ήταν περισσότερο μια ήττα του ΣΥΡΙΖΑ παρά μία νίκη του Κυριάκου Μητσοτάκη, ενώ η αποτυχία της Χρυσής Αυγής να εισέλθει στο κοινοβούλιο δε σήμαινε την εξάλειψη των φιλικών προς τις ιδέες της Χρυσής Αυγής ψηφοφόρων.
Aναφορικά με το Σάββατο πριν τις εκλογές της 7ης Ιουλίου του 2019, θα σας έλεγα ότι ήταν πολλοί εκείνοι που έλαβαν την απόφαση εκείνη την ημέρα. Ήταν κυρίως ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ του 2015 που είχαν επιφυλάξεις για το ενδεχόμενο να στηρίξουν εκ νέου το κόμμα τους, αλλά και μετριοπαθείς ψηφοφόροι του μεσαίου χώρου που δεν έδειχναν διατεθειμένοι να φτάσουν στην κάλπη
Συνειδητοποιώ ότι και τις δύο αυτές απόψεις σας τις αφήνετε να εννοηθούν μέσα από τα διηγήματά σας. Υπάρχουν ήρωες που ψηφίζουν ΝΔ για να τιμωρήσουν τον ΣΥΡΙΖΑ και μόνο ή ήρωες που στρέφονται σε άλλο κόμμα παρότι συνεχίζουν να ασπάζονται τις θέσεις της Χρυσής Αυγής. Τελικά κάνετε εκλογική ανάλυση μέσω πεζογραφίας και ας το αρνείστε.
Οι εκλογικές αποφάσεις είναι μέρος της προσωπικότητάς μας και των κοινωνικών βιωμάτων μας, αυτό δεν το αρνούμαι. Η συγγραφή αυτών των διηγημάτων είχε ως σημείο έναρξης ζωές ανθρώπων πάντως, σας το βεβαιώνω. Παρακολουθώντας τις ζωές που εξελίσσονται βέβαια, μου είναι πολύ ενδιαφέρον να παρακολουθώ και αλλαγές στις αποφάσεις ψήφου.
Πιστεύετε ότι η πανδημία και οι συνέπειές της στις ζωές των ανθρώπων θα φέρουν και αλλαγές στην εκλογική συμπεριφορά των Ελλήνων;
Η αποτύπωση των πολιτικών θέσεων και των εκλογικών προτιμήσεων της κοινής γνώμης στις δημοσκοπήσεις δεν μαρτυρούν αλλαγές. Οι ψηφοφόροι ακολουθούν το κλασικό σχήμα πόλωσης γύρω από το κυβερνητικό κόμμα και τον δυνητικό διεκδικητή της κυβερνητικής εξουσίας, ενθαρρυμένοι και από τις πολιτικές ελίτ που εντείνουν τη ρητορική αντιπαράθεση μεταξύ τους με τα κλασικά εργαλεία: προσωπικές επιθέσεις και συσπείρωση γύρω από σύμβολα.
Η διαχείριση της πανδημίας και των συνεπειών της γίνεται απλώς ένα ακόμα ζήτημα στείρας αντιπαράθεσης. Παράλληλα, τα μικρότερα κόμματα δε βρίσκουν ακροατήριο λόγω ακριβώς του μεγέθους τους, το οποίο και τα καθιστά πολιτικά ασήμαντα σε συνθήκες μη αναλογικού εκλογικού συστήματος.
Η επιστροφή σε ένα εκλογικό σύστημα πολύ ενισχυμένης αναλογικής στις μεθεπόμενες εκλογές σβήνει την όποια πιθανότητα μεταβολών συμπεριφοράς. Δεν αντιλέγω βέβαια ότι κάποιοι από τους ήρωες των διηγημάτων μου ίσως αλλάξουν πλεύση ως αποτέλεσμα μεμονωμένων αλλαγών στη ζωή τους λόγω της πανδημίας. Θα είχε σίγουρα ενδιαφέρον να τους συναντήσω στις επόμενες εκλογές.