Η κινηματογραφική μεταφορά της θεατρικής επιτυχίας της Μιμής Ντενίση «Σμύρνη μου αγαπημένη» βγήκε στις αίθουσες παραμονές των γιορτών και έκανε τη «διαφορά» στο ελληνικό box office, αποδεικνύοντας το αδιάπτωτο ενδιαφέρον του ελληνικού κοινού για τα έργα με αναφορές στο ιστορικό παρελθόν.
Μήνες μετά η εταιρεία παραγωγής και οι συντελεστές είναι έτοιμοι να μας παρουσιάσουν μια ελαφρώς διαφορετική βερσιόν της ταινίας, σε νέο μοντάζ, με αφορμή την συμπλήρωση 100 χρόνων από την Μικρασιατική Καταστροφή.
Η υπόθεση
H Filio Williams, μία ηλικιωμένη Ελληνοαμερικανίδα, σπεύδει στη Μυτιλήνη με την εγγονή της Helen, για να συμπαρασταθεί στους Σύριους πρόσφυγες. Κανείς δεν ξέρει την καταγωγή της, κανείς δεν ξέρει ότι η Σμυρνιά γιαγιά της Φιλιώ Μπαλτατζή βρέθηκε κάποτε στο ίδιο νησί κατατρεγμένη και προσφυγοπούλα. Το τεφτεράκι με τις συνταγές της συνονόματης γιαγιάς ξετυλίγει την πολυτάραχη ιστορία της κοσμοπολίτικης οικογένειας Μπαλτατζή, όπως διαμορφώνεται από τις τραγικές διεθνείς εξελίξεις που καθόρισαν τη μοίρα ολόκληρων λαών. Διαφορετικές γενιές γυναικών της ίδιας οικογένειας ενώνονται στον χώρο και τον χρόνο, μέσα από τα νήματα της ιστορίας. Παρόν και παρελθόν γίνονται ένα.
Από το θεατρικό σανίδι στην μεγάλη οθόνη
Η κινηματογραφική μεταφορά του θεατρικού έργου «Σμύρνη μου αγαπημένη» ήταν ένα όνειρο για τη Μιμή Ντενίση, που έχει αφιερώσει χρόνια στην έρευνα του πολιτισμού της Σμύρνης και στις ιστορικές συγκυρίες που οδήγησαν στη Μικρασιατική Καταστροφή.
Η συγγραφέας και πρωταγωνίστρια κλήθηκε να μεταφέρει την ιστορία της οικογένειας Μπαλτατζή -και μαζί μιας ολόκληρης πόλης που κάηκε- στο σενάριο της μεγαλύτερης ελληνικής κινηματογραφικής παραγωγής μέχρι σήμερα σε συνεργασία με τον σεναριογράφο Martin Sherman (Bent, Callas Forever).
Το συγγραφικό δίδυμο πέρασε ατελείωτες ώρες μιλώντας για το πώς θα μπορούσε η ιστορία του θεατρικού να παρουσιαστεί στην ταινία. Ήταν σημαντικό, επίσης, να ειπωθεί η ιστορία της Μικράς Ασίας, αλλά και να μεταδοθεί το μήνυμα ότι κάθε λαός έχει μια δική του Σμύρνη. Ένα ακόμα ζητούμενο των δύο σεναριογράφων ήταν να βρεθεί η ισορροπία ανάμεσα στα ιστορικά στοιχεία που έπρεπε να συμπεριληφθούν στην ταινία για να είναι οικεία όχι μόνο στο ελληνικό, αλλά και σε ένα διεθνές κοινό.
«Ίσως πολλοί να αναρωτιούνται αν το σενάριο έχει άμεση σχέση με το θεατρικό ή αν είναι διαφορετικό. Κανένα σενάριο δεν μπορεί να ξεφύγει απόλυτα από το θεατρικό κείμενο, γιατί το θεατρικό είναι η βάση, έχει γερή δομή και πάρα πολύ διάλογο. Ο σεναριογράφος πρέπει να μετατρέψει τον διάλογο σε εικόνα κι αυτή ήταν και η δικιά μου δυσκολία, που είμαι θεατρική συγγραφέας. Φυσικά με βοήθησε πολύ η έρευνα που είχα κάνει. Επίσης, ήξερα σε ποιες σκηνές του θεατρικού ανταποκρίνεται ο θεατής» εξηγεί η Μιμή Ντενίση.
Μια μεγαλειώδης υπερπαραγωγή για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή
«Μία ταινία εποχής στην Ελλάδα είναι πολύ δύσκολη για πολλούς λόγους. Πρώτα από όλα για λόγους προϋπολογισμού, δεύτερον για τους χώρους και τρίτον γιατί δεν υπάρχουν υποδομές για ένα τέτοιο εγχείρημα. Παρ’ όλα αυτά βρέθηκαν όλα όσα χρειάζονται για να υλοποιηθεί αυτό το όραμα» λέει σήμερα ο σκηνοθέτης της ταινίας Γρηγόρης Καραντινάκης.
«Δημιουργήθηκαν υπέροχα ντεκόρ, πήγαμε σε διάφορα μέρη, μοιράσαμε τα location. Έτσι, αυτό που θα δει στο τέλος ο θεατής είναι το σύνολο ενός σύμπαντος που λέγεται Σμύρνη και πιστεύω ότι θα πειστεί.
Πήγαμε στη Χίο, τη Μυτιλήνη, χτίσαμε το λιμάνι της Σμύρνης στο Φάληρο, ένα από τα μεγαλύτερα ντεκόρ που έχουν γίνει ποτέ. Το χτίσαμε με πιστότητα, με τσιμέντο, λάσπη, χώμα και κολώνες. Αποτυπώθηκε όλο το πλακόστρωτο κι έτσι δεν καταλαβαίνει ο θεατής πότε περνάει από τον ένα χώρο στον άλλον, γιατί είναι καλούπι και το πλακόστρωτο ήταν το κανονικό πλακόστρωτο που συναντάμε στις υπόλοιπες περιοχές.
Πήγαμε στη Γαλλική Πρεσβεία για να κάνουμε κάποιους χώρους, πήγαμε στα εσωτερικά του Δημοτικού θεάτρου Πειραιά, πήγαμε στη Χίο για να αποτυπώσουμε κάποιους χώρους από τη βασική οικογένεια, στο σπίτι Αλεπουδέλη στη Μυτιλήνη, στο Λαύριο. Απλωθήκαμε δηλαδή αρκετά. Ήταν μία βεντάλια που απλώθηκε στα νησιά και εδώ στην Αττική για να αποτυπωθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο όλη αυτή η πατίνα της εποχής» συμπληρώνει ο σκηνοθέτης, ο οποίος μας προσκαλεί να κάνουμε την γνωριμία του πολύχρωμου κόσμου της κοσμοπολίτικης Σμύρνης και ταυτόχρονα να αναλογιστούμε πόσο απέχει από το σήμερα η εικόνα της φλεγόμενης πόλης και της μαζικής εξόδου των ανθρώπων της στον δρόμο για την προσφυγιά.