Η αντίληψη και η χρήση του όρου ψυχανάλυση στη χώρα μας σχετίζεται δυστυχώς ακόμη και σήμερα με τις εικόνες που έχουμε από τις ταινίες του Γούντι Άλεν ή αυτή με το «Ανάλυσέ το» με πρωταγωνιστές τους Ρόμπερτ Ντε Νίρο και Μπίλι Κρίσταλ. Στον δημόσιο λόγο και ειδικά στις διαπροσωπικές σχέσεις αναφέρεται ή εκλαμβάνεται απαξιωτικά για τον συνομιλητή ή το επίδικό πρόσωπο, ενώ την ίδια στιγμή όσοι έχουν κάνει το βήμα να μπουν στη διαδικασία, είτε το κρύβουν για να αποφύγουν κάποιο φαντασιακό ή πραγματικό στιγματισμό είτε εκμυστηρεύονται σπάνια την προσπάθειά τους και τη σημασία της εμπειρίας τους.
Αυτή η ατομική συμπεριφορά, παρά το γεγονός ότι στην Ελλάδα υπάρχουν ανώτατα εκπαιδευτικά τμήματα ψυχολογίας, καθώς και η παλαιόθεν ειδίκευση στην ψυχιατρική, γίνεται κοινωνική αντίληψη που διατρέχει οριζόντια το συλλογικό υποσυνείδητο. Κοινωνικό σύμπτωμα που δεν μας επιτρέπει να δούμε ακόμη και τα μαζικά φαινόμενα που συγκροτούν την καθημερινότητά μας αν όχι με όρους ψυχαναλυτικούς, ούτε καν στην πραγματική τους πορεία, διάσταση και προοπτική.
Μια από τις βασικές αιτίες αυτής της στρεβλής αντιμετώπισης μιας διαδικασίας που ξεκινά συμβολικά και εμβληματικά από τον Σίγκμουντ Φρόιντ, εκτός από την σχολική εκπαίδευση και το οικογενειακό περιβάλλον, είναι τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ), όπως εύστοχα και διεισδυτικά το αναδεικνύει ο πολιτικός θεωρητικός Γιάννης Σταυρακάκης στον πρόλογο του βιβλίου της Δήμητρας Αθανασοπούλου, «Ανάλυσέ το», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Το μέλλον», και αποτελεί το αντικείμενο αυτού του κειμένου.
Η Δήμητρα Αθανασοπούλου, διδάκτορας ψυχαναλυτικής ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου του Παρισιού, ήδη παρά το νεαρό της ηλικίας της -δυστυχώς στην Ελλάδα η αναγνώριση γίνεται στα ύστερα- καταξιωμένη και βραβευμένη δημοσιογράφος, μας παρουσιάζει σε μορφή βιβλίου μια επεξεργασμένη -για τους λόγους της έκδοσης- συλλογή άρθρων της στην εβδομαδιαία στήλη που διατηρεί στην Εφημερίδα των Συντακτών. Μία στήλη που στο σημερινό τοπίο του περιεχόμενου της έντυπης και ηλεκτρονικής δημοσιογραφίας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «εξωτική» και ταυτόχρονα «όαση».
Το ερώτημα όμως που πάντα τίθεται με τη συλλογή άρθρων που οι συντάκτες τους μας επαναπαρουσιάζουν με τη μορφή βιβλίου, είναι αν αυτό έχει τη διάσταση μιας εκδοτικής φιλοδοξίας που πολλές φορές αποδεικνύεται ως αποκύημα μιας ματαιόδοξης αυτοαντίληψης για το εγώ ή/και στοχεύει σε επαγγελματικούς σκοπούς. Όπως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης, αυτό είναι το μόνο που δεν συμβαίνει στο βιβλίο της Αθανασοπούλου. Αντιθέτως αποτελεί τροφή σκέψη με αφορμή γεγονότα καταστάσεις που έλαβαν χώρα από τρις αρχές Αυγούστου του 2019 ως τα τέλη του 2020.
Και αυτό είναι το μεγάλο επίτευγμα της συγγραφέα. Καταφέρνει να εντάξει με την εξαιρετική και εκλαϊκευμένη γραφή της το μερικό στο γενικό, χωρίς να το ενταφιάζει στο τέλος της αυτοτελούς χρονικής του διάρκειας, αλλά να το ενσωματώνει στο μεγάλο παζλ της διαχρονικότητας και της οικουμενικότητας. Λόγω της βαθιάς και εξειδικευμένης επιστημονικής της κατάρτισης, την επαφή της με το διεθνές περιβάλλον, καθώς και τη κοινωνικο-πολιτική γείωσή της και αντίληψη, επιχειρεί με επιτυχία την ψυχογραφική ανάλυση της επικαιρότητας εγχώριας και διεθνούς, ασχολούμενη και με θέματα «ταμπού», που τα προσφέρει με μια αναλυτική οικειότητα για τον αναγνώστη.
Η παραγωγική μέθοδος γραφής της που ξεκινάει από το γενικό, συνήθως με την επίκληση μιας «αυθεντίας» που την μεταμορφώνει σε άνθρωπο της διπλανής πόρτας, έχει την ιδιαιτερότητα να χρησιμοποιεί το γεγονός-αφορμή ως τη γέφυρα για να αναλύσει ψυχαναλυτικά και ανθρωπολογικά τη μεγάλη εικόνα. Αυτή που αφορά στο ατομικό που γίνεται κοινωνικό και αντίστροφα. Χωρίς ανέξοδους και κοινότοπους διδακτισμούς, αλλά με προσεκτική παρουσίαση των παραμέτρων και των εργαλείων που θα μας κάνουν να σκεφτούμε λίγο διαφορετικά τη ρέουσα πραγματικότητά μας και τα ατομικά ή κοινωνικά οράματά μας, με όπλο τον ορθολογισμό και επίκεντρο τον άνθρωπο.
Η μεγάλη εν τέλει συνεισφορά της Δήμητρας Αθανασοπούλου και του βιβλίου της είναι ότι όλα αυτά τα προσφέρει με μια στιβαρή αλλά οικεία και εύπεπτη θέαση ακόμη για τον πιο ανυποψίαστο ή επιφυλακτικό αναγνώστη. Και για όλους όσοι, δηλαδή, λόγω στερεοτύπων και καθεστηκυίας άποψης θα το διάβαζαν στα «κρυφά». Γιατί σε 280 συναρπαστικές σελίδες μας παρουσιάζει τον πραγματικό μας κόσμο, από τους εργαζόμενους στο σεξ, το τραύμα ενός έθνους για το Μάτι και τον Τζόκερ (κείμενο που αγαπώ ιδιαίτερα), έως τον πολιτισμό της πανδημίας και τον χαμένο χρόνο των Χριστουγέννων.
Μην το αναλύσετε πολύ για να το προμηθευτείτε, απλώς διαβάστε το…
