Καθώς ο πόλεμος ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Γάζα άρχισε τον Οκτώβριο του 2023, Αμερικανοί Ρεπουμπλικάνοι βουλευτές ανανέωσαν τις εκκλήσεις τους για απαγόρευση του TikTok, υποστηρίζοντας ότι η – κινεζικής ιδιοκτησίας – πλατφόρμα είχε πλημμυρίσει από φιλοπαλαιστινιακό περιεχόμενο για τη σύγκρουση.
Έναν χρόνο αργότερα, η τάση αυτή όχι μόνο συνεχίζεται, αλλά εντείνεται, σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύτηκε την Τρίτη (07/10) από το ανεξάρτητο ερευνητικό κέντρο Cybersecurity for Democracy και επικαλείται η Washington Post.
Περισσότερες οι αναρτήσεις υπέρ της Παλαιστίνης
Η μελέτη διαπίστωσε ότι για κάθε μία ανάρτηση υπέρ του Ισραήλ που ανέβηκε στο TikTok τον Σεπτέμβριο, αντιστοιχούσαν περίπου 17 αναρτήσεις υπέρ των Παλαιστινίων. Η αναλογία αυτή, βασισμένη σε ανάλυση των hashtags που χρησιμοποιούν οι χρήστες, παραμένει ίδια με τα ευρήματα του 2023, όταν το Cybersecurity for Democracy έκανε την πρώτη σχετική έρευνα.
Παρά τη μαζική υπεροχή των φιλοπαλαιστινιακών βίντεο, η επιρροή τους στο κοινό δεν είναι ανάλογη του όγκου τους. Η μελέτη έδειξε ότι ένα μέσο φιλοπαλαιστινιακό βίντεο συγκεντρώνει 472 προβολές, ενώ ένα φιλοϊσραηλινό βίντεο φτάνει τις 565 προβολές. Ωστόσο, τα φιλοπαλαιστινιακά βίντεο παρουσιάζουν μεγαλύτερη συνολική απήχηση, επειδή μερικά από αυτά γίνονται viral στο TikTok και συγκεντρώνουν τεράστιο κοινό.
«Η πλειονότητα των βίντεο υπέρ της Παλαιστίνης και του Ισραήλ έχουν παρόμοιο αριθμό προβολών», εξήγησε η Λόρα Έντελσον, διευθύντρια του Cybersecurity for Democracy και καθηγήτρια Πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο Northeastern, τονίζοντας: «Η μεγάλη διαφορά είναι πως ένας μικρός αριθμός φιλοπαλαιστινιακών βίντεο γίνεται viral, ανεβάζοντας τον μέσο όρο».
Ακόμα, η συγκεκριμένη έκθεση σημειώνει ότι οι χρήστες του TikTok που παίρνουν θέση υπέρ ή κατά του πολέμου δεν αλληλεπιδρούν ουσιαστικά μεταξύ τους, αλλά δημιουργούν παράλληλα «στρατόπεδα» περιεχομένου.
Τα φιλοϊσραηλινά βίντεο εστιάζουν κυρίως σε ζητήματα αντισημιτισμού ή σε σύντομα και ψυχαγωγικά clips που απαντούν στις επικρίσεις κατά του Ισραήλ. Αντίθετα, το φιλοπαλαιστινιακό περιεχόμενο επικεντρώνεται σε ενημερωτικά βίντεο για την κατάσταση στη Γάζα, τις εκκενώσεις αμάχων ή διαμαρτυρίες βετεράνων στις ΗΠΑ ενάντια στη συμμετοχή της Ουάσινγκτον στον πόλεμο.
Η Λόρα Έντελσον επισημαίνει ότι αυτή η τάση αποκαλύπτει πώς οι χρήστες μαθαίνουν και συζητούν πολιτικά ζητήματα μέσα σε «ψηφιακούς θαλάμους με ηχώ», χωρίς να εκτίθενται σε διαφορετικές απόψεις. «Οι περισσότεροι δεν απαντούν σε βίντεο που διαφωνούν με τη δική τους άποψη – μιλούν σε έναν “φανταστικό αντίπαλο”», υπογράμμισε χαρακτηριστικά. Έτσι, το TikTok αποδεικνύεται όχι μια «ψηφιακή πλατεία», αλλά ένα σύνολο απομονωμένων μικρόκοσμων, όπου η πολιτική άποψη του καθενός ενισχύεται, χωρίς ποτέ να δοκιμάζεται.
Η απάντηση του TikTok
Από την πλευρά του, το TikTok αρνήθηκε να σχολιάσει τα πορίσματα της μελέτης. Εκπρόσωπός της, ωστόσο, υπέδειξε παλαιότερη ανάρτηση από τον Νοέμβριο 2023, στην οποία η πλατφόρμα είχε απαντήσει σε παρόμοιες κατηγορίες.
Στην ανακοίνωση εκείνη, το TikTok ανέφερε ότι οι αναλύσεις που βασίζονται σε hashtags είναι παραπλανητικές, καθώς «είναι εύκολο να επιλέξει κανείς συγκεκριμένα hashtags για να υποστηρίξει ένα ψευδές αφήγημα σχετικά με την πλατφόρμα». Ακόμα, η εταιρεία συμπλήρωσε: «Το περιεχόμενο που βλέπουν οι άνθρωποι στο TikTok, δημιουργείται από την κοινότητα μας και οι προτάσεις βασίζονται σε ό,τι έχει ήδη προσελκύσει το ενδιαφέρον των χρηστών».
Το αμερικανικό κοινό αλλάζει στάση απέναντι στο Ισραήλ
Πάντως, σύμφωνα με πρόσφατες δημοσκοπήσεις, οι Αμερικανοί εμφανίζονται ολοένα και πιο επιφυλακτικοί απέναντι στην ισραηλινή κυβέρνηση και στη στρατιωτική της εκστρατεία στη Γάζα, με τη μεγαλύτερη στροφή να παρατηρείται στους νέους. Η έκθεση τονίζει ότι οι εικόνες που κυκλοφορούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης – από θύματα που τρέχουν να σωθούν, γονείς που θρηνούν, μέχρι παιδιά που πεινούν – ενισχύουν τον διχασμό της κοινής γνώμης στις ΗΠΑ γύρω από τον πόλεμο.
Στις 7 Οκτωβρίου 2023, εκατομμύρια χρήστες του διαδικτύου είδαν βίντεο της αιματηρής επίθεσης της Χαμάς στο Ισραήλ, η οποία σκότωσε περίπου 1.200 ανθρώπους και οδήγησε στην ομηρία 250 ατόμων, σύμφωνα με την ισραηλινή κυβέρνηση. Κατόπιν, 20 ημέρες αργότερα, ο ισραηλινός στρατός εισέβαλε στη Γάζα. Έκτοτε, οι εικόνες που κυριαρχούν είναι αυτές κατεστραμμένων σπιτιών, σχολείων και νοσοκομείων και Παλαιστινίων που ψάχνουν απεγνωσμένα τα αγαπημένα τους πρόσωπα στα ερείπια.
Το Υπουργείο Υγείας της Γάζας αναφέρει ότι η ισραηλινή επίθεση έχει σκοτώσει πάνω από 67.000 Παλαιστίνιους – αριθμός που περιλαμβάνει τόσο μαχητές όσο και αμάχους, με την πλειονότητα να είναι γυναίκες και παιδιά. Οι ελλείψεις τροφίμων και η πείνα πλήττουν πλέον χιλιάδες οικογένειες, ενώ συγκλονιστικά βίντεο παιδιών που λιμοκτονούν, συγκινούν εκατομμύρια χρήστες στα κοινωνικά δίκτυα.
«Το TikTok αντικατοπτρίζει τους ίδιους τους χρήστες του»
Ενώ οι Ρεπουμπλικάνοι κατηγορούν εδώ και δύο χρόνια την κινεζική εταιρεία ByteDance, ιδιοκτήτρια του TikTok, ότι χειραγωγεί την αμερικανική κοινή γνώμη μέσω του αλγορίθμου της, η Λόρα Έντελσον θεωρεί πως η πραγματικότητα είναι διαφορετική.
«Αυτό που βλέπουμε είναι απλώς η πολιτική ταυτότητα των χρηστών του TikTok», λέει η ίδια, σημειώνοντας: «Δεν προκαλεί έκπληξη, αν αναλογιστούμε τις απόψεις των Αμερικανών για το Ισραήλ – και ιδίως τα δημογραφικά στοιχεία της πλατφόρμας. Το TikTok είναι, κυρίως, νεανικό κοινό».
Τον περασμένο μήνα, ο Αμερικανός Πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα για να διευκολύνει τη μεταβίβαση του TikTok σε ομάδα Αμερικανών επενδυτών, στο πλαίσιο της προσπάθειας αποσύνδεσης της πλατφόρμας από την κινεζική ByteDance.
