Όταν ένα φάρμακο είναι άρτι εγκεκριμένο κάπου στην ΕΕ ή τις ΗΠΑ αλλά ακόμα δεν έχουν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες για την επίσημη εισαγωγή του στην Ελλάδα, οι ασθενείς αιτούνται μέσω του θεράποντα γιατρού τους στον ΕΟΠΥΥ την ανάγκη εισαγωγής του ειδικά για τους ίδιους και αυτός στέλνει το αίτημα στον ΙΦΕΤ… Τα υπόλοιπα είναι ζήτημα ημερών! Αυτή είναι μία από τις βασικές αποστολές του ΙΦΕΤ του οποίου ελάχιστοι γνωρίζουν την 30ετή προσφορά και το ότι προσφέρει αυτή τη στιγμή πρόσβαση σε παραπάνω από 700 κωδικούς καινοτόμων φαρμάκων…
Ο κ. Γιάννης Σωτηρίου είναι πτυχιούχος του τμήματος Επιχειρησιακής Έρευνας και Μάρκετινγκ του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στην Διοίκηση Επιχειρήσεων του Case Western Reserve University, Weatherhead School of Business. Από το 2020 κατέχει τη θέση του διευθύνοντα συμβούλου στον ΙΦΕΤ (Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας). Το iEidiseis του ζήτησε να μάς εξηγήσει το ρόλο του Ινστιτούτου στην πρόσβαση των πολιτών στο φάρμακο…
1- Κάντε μας μια σύντομη ενημέρωση περί της δομής και του σκοπού του ΙΦΕΤ. Πόσοι εργάζονται σε αυτό και τι ειδικοτήτων…
Το Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας ιδρύθηκε το 1991 για να καλύψει μια πάγια ανάγκη της ελληνικής κοινωνίας: Τη δυνατότητα πρόσβασης σε ειδικές και καινοτόμες θεραπείες για την αντιμετώπιση παθήσεων που τα κοινά φάρμακα δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά. Αυτή η ανάγκη, θα έλεγα, είναι σήμερα πιο έντονη από ποτέ. Η αύξηση της εμφάνισης χρόνιων παθήσεων αλλά και η ανάπτυξη νέων θεραπειών για κληρονομικές και σπάνιες ασθένειες, οδηγούν πολλούς ιατρούς να αναζητούν όλο και συχνότερα λύσεις σε θεραπείες που δεν κυκλοφορούν ακόμα στην Ελλάδα.
Βασικός σκοπός του ΙΦΕΤ είναι να προσφέρει ακριβώς αυτό, δηλαδή ελεγχόμενη πρόσβαση σε νέες θεραπείες, σε όσους και όποτε το χρειάζονται. Αυτό το πετυχαίνει, είτε με την εισαγωγή και διακίνηση φαρμάκων, είτε με την παραγωγή τεσσάρων ειδικών σκευασμάτων. Στην πορεία των ετών προστέθηκαν και άλλες δραστηριότητες όπως η αποστείρωση προϊόντων μέσω gamma radiation, η δημιουργία εργαστηρίου βιοϊσοδυναμίας και η διαχείριση συστήματος ασφαλούς απόσυρσης ληγμένων οικιακών φαρμάκων.
Η εταιρεία είναι οργανωμένη σε business units, με το Κέντρο Διανομής, την Παραγωγή, το Εργαστήριο και την Αποστείρωση να αποτελούν διακριτές μονάδες, ενώ παράλληλα μια σειρά από υποστηρικτικές λειτουργίες εξασφαλίζουν τη συνεργασία των διαφορετικών μονάδων για την επίτευξη μιας ολοκληρωμένης υπηρεσίας.
Για παράδειγμα, η Διεύθυνση Φαρμακευτικής Κάλυψης, η οποία διαχειρίζεται τις παραγγελίες των πελατών διαρθρώνεται σε ξεχωριστά τμήματα από τα οποία ένα καλύπτει τις ανάγκες του ΕΟΠΥΥ, άλλο τις ανάγκες των νοσοκομείων και ένα τρίτο τις ανάγκες των φαρμακείων. Η πελατοκεντρική οργάνωση της Διεύθυνσης, επιτρέπει στους υπαλλήλους κάθε τμήματος να προσφέρουν εξατομικευμένες υπηρεσίες ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε καναλιού.
Αντίστοιχα, υπάρχουν ξεχωριστές διευθύνσεις και τμήματα για τις αγορές, τις νομικές υπηρεσίες, την οικονομική διαχείριση, τη διοικητική οργάνωση και την τεχνική υποστήριξη. Πρόσφατα προσθέσαμε για πρώτη φορά τμήμα Επικοινωνίας, αλλά και τμήμα Ανάπτυξης και Τεχνολογίας. Είμαστε επίσης στη διαδικασία να προσθέσουμε και Μονάδα Εσωτερικού Ελέγχου.
Το προσωπικό της εταιρείας σήμερα ξεπερνά τα 80 άτομα και είναι διεπιστημονικό, κάτι που είναι αναγκαίο λόγω των διαφορετικών και ειδικών δραστηριοτήτων μας. Τα χρόνια που η εταιρεία ήταν υπό-στελεχωμένη φαίνεται να είναι στο παρελθόν, αφού το τελευταίο χρόνο έχουν προστεθεί περισσότεροι από 20 νέοι συνάδελφοι, ενώ υπάρχει προγραμματισμός και για τουλάχιστον άλλους 15.
2- Η πανδημία άλλαξε τις προτεραιότητες ή τη στρατηγική;
Το ΙΦΕΤ ιδρύθηκε και λειτουργεί τα τελευταία 30 χρόνια για να εξασφαλίζει πρόσβαση σε θεραπείες που δεν κυκλοφορούν στην Ελλάδα. Η συμμετοχή μας λοιπόν στην εθνική προσπάθεια για την αντιμετώπιση της COVID-19, δεν θα έλεγα ότι άλλαξε τις προτεραιότητες μας. Είναι στην κουλτούρα της εταιρείας να λειτουργεί υπό πίεση. Αυτή ακριβώς η κουλτούρα μας βοήθησε από την πρώτη ημέρα της πανδημίας να προσαρμοστούμε γρήγορα και να αντιμετωπίσουμε τις νέες προκλήσεις που μας ανατέθηκαν από την κυβέρνηση. Είμαι περήφανος για τους ανθρώπους του ΙΦΕΤ, που έδειξαν υψηλό αίσθημα ευθύνης όλη αυτή τη περίοδο και όλοι μαζί κατορθώσαμε να εξασφαλίσουμε στη χώρα απαραίτητο ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό (σύριγγες, βελόνες, υλικά μεταφοράς εμβολίων, μάσκες και ρουχισμό προστασίας), ειδικές υπηρεσίες (αποθήκευση εμβολίων) αλλά και ειδικές θεραπείες (ρεμντεσιβίρη, μονοκλωνικά αντισώματα).
Οπωσδήποτε, η πανδημία COVID-19 ανέδειξε και στρατηγικούς τομείς στους οποίους θέλουμε να βελτιωθούμε. Όπως η διατήρηση επαρκών ταμειακών διαθεσίμων για την αντιμετώπιση κρίσεων, η χρήση της τεχνολογίας για την επιτάχυνση των εσωτερικών διαδικασιών, η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών μας προς τον ΕΟΠΥΥ, τα νοσοκομεία και τους ίδιους τους ασθενείς.
3- Οι πόροι για τη λειτουργία του ινστιτούτου από πού προέρχονται;
Το Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας & Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ ΑΕ) είναι ένας απολύτως αυτοχρημαδοτούμενος οργανισμός. Οι πόροι με τους οποίους χρηματοδοτούμε την κάλυψη των ασθενών σε καινοτόμες και σπάνιες θεραπείες, προέρχονται από τη λειτουργία και τις δραστηριότητες της εταιρείας. Πελάτες μας είναι κατά βάση ο ΕΟΠΥΥ, τα δημόσια και ιδιωτικά νοσοκομεία, οι φαρμακαποθήκες, αλλά και ιδιωτικά φαρμακεία.
Η ανάγκη να προσφέρουμε γρήγορη πρόσβαση σε σπάνιες θεραπείες, υψηλού κόστους τις περισσότερες φορές, χωρίς να επιβαρύνουμε τον κρατικό προϋπολογισμό, αποτελεί θα έλεγα τη μεγαλύτερη πρόκληση, αλλά και τον πιο σπουδαίο λόγο λειτουργίας του ΙΦΕΤ. Ως εκ τούτου, η εξομάλυνση της ρευστότητας του ΙΦΕΤ, κυρίως μέσω επαναδιαπραγμάτευσης τόσο των τιμών αγοράς συγκεκριμένων φαρμάκων, όσο και των όρων πληρωμής με πολλούς από τους προμηθευτές μας, υπήρξε ευθύς εξαρχής στην κορυφή των προτεραιοτήτων μας σε επίπεδο οικονομικής διαχείρισης. Η εξέλιξη δε όλων των κρίσιμων ποσοτικών και ποιοτικών δεικτών της λειτουργίας του ΙΦΕΤ, με τα δεδομένα του α’ τριμήνου του 2022 και τα δημοσιευμένα στοιχεία του έτους 2021, δικαιώνει την προσπάθειά μας και θέτει στέρεες βάσεις για το μέλλον μας. Ενδεικτικά, μπορώ να αναφέρω ότι αυξήσαμε την κερδοφορία κατά 46% και εξοικονομήσαμε 24 εκ. € για το δημόσιο μέσω μείωσης τιμών αγοράς και τιμών πώλησης.
4- Ποια η σχέση και η συνεργασία με τον ΕΟΦ;
Ο ΕΟΦ είναι ο μοναδικός μέτοχος του ΙΦΕΤ. Στην πράξη, ο ΕΟΦ επιλέγει, όποτε κρίνει αναγκαίο, να χρησιμοποιήσει τις υπηρεσίες του ΙΦΕΤ για την εισαγωγή και διακίνηση φαρμάκων και θεραπειών που δεν κυκλοφορούν στην Ελλάδα. Στόχος μας είναι να διατηρούμε πάντα υψηλό επίπεδο υπηρεσιών και νομίζω ότι αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι τα τελευταία τουλάχιστον 10 χρόνια, ο ΕΟΦ επιλέγει όλο και περισσότερο τις υπηρεσίες του ΙΦΕΤ. Περίπου το 1/3 των φαρμάκων που διακινούμε πλέον έρχονται μετά από επιλογή και εντολή του ΕΟΦ. Πολλά από αυτά αφορούν την κάλυψη ελλείψεων που δημιουργούνται στην αγορά λόγω αποχώρησης συγκεκριμένων σκευασμάτων.
Σημαντική όμως είναι η σχέση μας και με τον ΕΟΠΥΥ, με τον οποίο συνεργαζόμαστε σταθερά για την κάλυψη πολλών ατομικών θεραπειών και ειδικών νοσοκομειακών παραγγελιών. Εδώ περιλαμβάνονται οι περισσότερες από τις καινοτόμες θεραπείες που διαθέτουμε στους Έλληνες ασθενείς, οι οποίες κάθε χρόνο γίνονται όλο και περισσότερες.
Το ΙΦΕΤ είναι ο βασικός μηχανισμός ελεγχόμενης πρόσβασης της χώρας και αυτό σημαίνει ότι η συνεργασία μας με όλους τους φορείς του συστήματος Υγείας είναι – και πρέπει να είναι- στενή και σταθερή. Είτε είναι ο ΕΟΦ, ο ΕΟΠΥΥ, τα νοσοκομεία, οι φαρμακαποθήκες, είτε οι ίδιοι ασθενείς, αναζητούμε διαρκώς τρόπους να βελτιώσουμε τη συνεργασία μας, με βασικό όχημα την εισαγωγή ψηφιακών εφαρμογών και υπηρεσιών.
5- Έχει τελικά πρόσβαση ο Έλληνας ασθενής σε καινοτόμες θεραπείες;
Κάθε χρόνο το ΙΦΕΤ, διαχειρίζεται περισσότερους από 700 κωδικούς φαρμάκων. Περισσότερα από τα μισά αφορούν ατομικές θεραπείες, ειδικές νοσοκομειακές αγωγές και καινοτόμες θεραπείες. Μάλιστα, πριν από λίγο καιρό, διαθέσαμε σε Έλληνες ασθενείς, για πρώτη φορά σε όλη την Ευρώπη, μια πρωτοποριακή θεραπεία για τη νόσο VHL. Το προηγούμενο έτος εξασφαλίσαμε ειδική θεραπεία για την αντιμετώπιση της πρόωρης εμφάνισης Alzheimer, όπως και νέες θεραπείες για την κυστική ίνωση και τη νόσο Wilson. Εκτιμούμε ότι μέχρι και 1.000.000 συμπολίτες μας έχουν αποκτήσει πρόσβαση σε νέες θεραπείες μέσω του ΙΦΕΤ.
Η πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες δεν αφορά όμως μόνο την προμήθεια ενός φαρμάκου. Απαιτεί μια συλλογική προσπάθεια και τη συνεργασία του ΕΟΦ, της ιατρικής κοινότητας, των παρόχων υγείας, του ΕΟΠΥΥ και φυσικά του ΙΦΕΤ. Σε αυτή τη συλλογική προσπάθεια, θα έλεγα ότι πλέον είναι σημαντική και η συμμετοχή των ίδιων των ασθενών.
6- Ποιο το όραμά σας για το Ινστιτούτο;
Κατά τη διάρκεια των προηγούμενων 30 χρόνων, το ΙΦΕΤ εξελίχθηκε στο βασικό μηχανισμό της χώρας για τη διαχείριση καινοτόμων θεραπειών μέσω ελεγχόμενης πρόσβασης. Σήμερα ο ρόλος του είναι πιο επίκαιρος από ποτέ. Θέλουμε να χτίσουμε στην εμπειρία των προηγούμενων ετών και να απαντήσουμε θετικά στις νέες προκλήσεις που ο χώρος της Υγείας έχει θέσει για την επόμενη δεκαετία.
Η ανάπτυξη εξατομικευμένων θεραπειών, η σταδιακή μετακίνηση πολλών θεραπειών εκτός περιβάλλοντος νοσοκομείου, η χρήση τεχνολογίας από τον ίδιο τον ασθενή για την καθημερινή διαχείριση της υγείας του, είναι μερικές από τις τάσεις που οδηγούν σε μια περισσότερο ολιστική θεώρηση της πρόσβασης στην υγεία. Η ασθενοκεντρική προσέγγιση στην ανάπτυξη των υπηρεσιών μας, σε αντίθεση με μια προϊοντική λογική, αποτελεί τη βάση του οράματος μας. Και καθορίζει την έμφαση μας στην ανάπτυξη ψηφιακών λύσεων. Χτίζουμε ένα σύγχρονο οργανισμό που θα μπορεί να παρέχει ολοκληρωμένη πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες στον ασθενή του σήμερα. Ένα ΙΦΕΤ για τα επόμενα 30 χρόνια.
