Τον κώδωνα του κινδύνου σήμανε σήμερα Τετάρτη (8/5) το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC), καθώς οι χώρες στην Ευρώπη κατέγραψαν τεράστια αύξηση στα κρούσματα κοκκύτη το 2023 και τους τρεις πρώτους μήνες του 2024, με δεκαπλάσιο αριθμό περιπτώσεων σε σχέση με τα προηγούμενα δύο χρόνια.
Πιο αναλυτικά, όπως ανακοίνωσε το ECDC, συνολικά σχεδόν 60.000 κρούσματα κοκκύτη αναφέρθηκαν στις χώρες της ΕΕ και του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου από τον Ιανουάριο του 2023 ως τον Απρίλιο του 2024.
Το ίδιο διάστημα έχουν καταγραφεί 19 θάνατοι από την ασθένεια -11 παιδιά και 8 ηλικιωμένοι--, πρόσθεσε η ίδια πηγή.
«Τα εμβόλια κατά του κοκκύτη έχουν αποδειχθεί ασφαλή και αποτελεσματικά»
Ο κοκκύτης είναι μια βακτηριακή μόλυνση που επηρεάζει τους πνεύμονες και τους αεραγωγούς και είναι ενδημική στην Ευρώπη. Προλαμβάνεται μέσω του εμβολιασμού, ενώ μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνη για τα μωρά και τους ηλικιωμένους.
Μεγαλύτερες επιδημίες κοκκύτη είναι αναμενόμενες κάθε 3 με 5 χρόνια ακόμη και σε χώρες με μεγάλη εμβολιαστική κάλυψη, επεσήμανε το ECDC, αν και η μικρή μείωση στα ποσοστά εμβολιασμού στη διάρκεια της πανδημίας covid-19 ενδέχεται να συνέβαλε στην αύξηση των κρουσμάτων που παρατηρείται αυτή την περίοδο.
Η εξάπλωση του κοκκύτη ήταν επίσης χαμηλή στη διάρκεια της πανδημίας, λόγω των περιορισμών στις μετακινήσεις, γεγονός που κάνει την αύξηση να μοιάζει ακόμη μεγαλύτερη.
Ωστόσο, ο αριθμός των κρουσμάτων που εντοπίζονται τους τελευταίους μήνες είναι ιστορικά υψηλός. Τους πρώτους τρεις μήνες του 2024 έχουν καταγραφεί όσα κρούσματα καταγράφονταν κατά μέσο όρο ετησίως από το 2012 ως το 2019.
«Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι διακυβεύονται ζωές, κυρίως των μικρών. Τα εμβόλια κατά του κοκκύτη έχουν αποδειχθεί ασφαλή και αποτελεσματικά», τόνισε η Άντρεα Άμον, διευθύντρια του ECDC.
Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχουν εντάξει το εμβόλιο κατά του κοκκύτη στο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού των παιδιών, ενώ κάποιες εμβολιάζουν και τις έγκυες.
Το ECDC τόνισε ότι οι εθνικές αρχές σε μερικές χώρες θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο να κάνουν αναμνηστικά εμβόλια σε μεγαλύτερης ηλικίας παιδιά ή και σε ενήλικες, καθώς η ανοσία από το εμβόλιο μπορεί να εξασθενίσει με τον καιρό.
Τι είναι ο κοκκύτης
Ο κοκκύτης είναι μία οξεία μικροβιακή λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος, η οποία οφείλεται στο βακτήριο Bordetella pertussis.
Η εν λόγω νόσος μπορεί να προσβάλει τον καθένα, ωστόσο τα μικρά παιδιά και τα βρέφη διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών.
Σύμφωνα, μάλιστα, με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC) των ΗΠΑ, ο κοκκύτης αποτελούσε μια από τις βασικές αιτίες θανάτου των παιδιών στην Βόρεια Αμερική, πριν το εμβόλιο κατά της νόσου γίνει διαθέσιμο. Μάλιστα, η θνησιμότητα στα παιδιά στα αναπτυσσόμενα κράτη φθάνει το 4%.
Τα συμπτώματα του κοκκύτη
Η περίοδος επώασης του κοκκύτη (το χρονικό διάστημα μεταξύ της αρχικής λοίμωξης και της εμφάνισης των πρώτων συμπτωμάτων), διαρκεί περίπου 5 – 10 ημέρες, ωστόσο σε ορισμένες περιπτώσεις το διάστημα αυτό μπορεί να διαρκέσει έως και 3 εβδομάδες.
Τα πρώιμα συμπτώματα θυμίζουν πολύ εκείνα του κοινού κρυολογήματος (καταρροή, βήχας, πυρετός).
Ωστόσο, σε διάστημα περίπου 2 εβδομάδων, ο ασθενής μπορεί να αναπτύξει έναν επίμονο βήχα, που κάνει την αναπνοή πολύ δύσκολη. Ο βήχας αυτός συχνά χαρακτηρίζεται από επεισόδια παροξυσμικού βήχα ακολουθούμενου από υψίσυχνο εισπνευστικό συριγμό («κοκκοράκι»), όπως τονίζει η Ευρωπαϊκή Πύλη Πληροφοριών Εμβολιασμού.
Η επιπλοκή αυτή αφορά κυρίως τα μικρά παιδιά και τα βρέφη, καθώς οι ενήλικες συνήθως εμφανίζουν ελαφρύτερα συμπτώματα.
Ο βήχας αυτός επίσης μπορεί να προκαλέσει:
- Εμετό
- Αφυδάτωση
- Δυσκολία στην αναπνοή
- Μπλε ή μωβ δέρμα γύρω από το στόμα
Σε περίπτωση έντονου βήχα και δύσπνοιας η ιατρική παρακολούθηση είναι υψίστης σημασίας, καθώς η έλλειψη του οξυγόνου που προκαλείται μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές όπως:
- Εγκεφαλική βλάβη
- Πνευμονία
- Επιληπτικές κρίσεις
- Αιμορραγία στον εγκέφαλο
- Άπνοια
- Σπασμοί
- Θάνατος
Πώς μεταδίδεται ο κοκκύτης
Ο κοκκύτης έχει υψηλή μεταδοτικότητα με ποσοστό δευτερογενούς προσβολής 80% μεταξύ των επίνοσων ατόμων (π.χ. ατόμων που δεν έχουν εμβολιασθεί).
Η μετάδοση από άτομο σε άτομο γίνεται εύκολα μέσω του βήχα και του πταρμού ή αερογενώς με σταγονίδια. Άτομα που έχουν ήπια συμπτωματολογία και δεν γνωρίζουν ότι έχουν κοκκύτη μπορεί να μεταδώσουν το κοκκύτη, ακόμη και σε μικρά βρέφη.
Τα τρία στάδια του κοκκύτη
Ο κοκκύτης εκδηλώνεται κλινικά σε τρία στάδια:
- Στο πρόδρομο ή καταρροϊκό στάδιο (διάρκεια 1-2 εβδομάδες) ο ασθενής παρουσιάζει χαμηλό πυρετό, καταρροή, ρινική συμφόρηση και άτυπο ερεθιστικό ξηρό βήχα αρχικά νυκτερινό (εκτός από τα βρέφη). Σε αυτό το στάδιο η νόσηση με κοκκύτη μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να μοιάζει με απλό κρυολόγημα και πολλές φορές οι ιατροί δεν μπορούν να τη διακρίνουν από άλλα συνήθη νοσήματα ώστε να δοθεί η κατάλληλη θεραπεία με αποτέλεσμα τα άτομα να συνεχίσουν να μεταδίδουν τη νόσο. Τα βρέφη συνήθως δεν βήχουν καθόλου και μπορεί να παρουσιάσουν δυσκολία στην αναπνοή και κυάνωση (μπλε ή μοβ απόχρωση δέρματος λόγω αναπνευστικής δυσχέρειας) και άπνοια (απειλητική για τη ζωή παύση της αναπνοής).
- Στο παροξυσμικό (διάρκεια 1-6 εβδομάδες) ο βήχας γίνεται προοδευτικά εντονότερος, επέρχεται κατά παροξυσμούς (έως και 15 το 24ωρο) και παίρνει σπασμωδικό (κοκκυτικό) χαρακτήρα. Χαρακτηριστικά μετά από επαναλαμβανόμενα επεισόδια βήχα ακολουθεί ηχηρή, συριγμώδης εισπνοή (εισπνευστικός συριγμός) και σε κάποιες περιπτώσεις εμετός. Στην αιχμή των παροξυσμών του βήχα προκαλείται άπνοια που οδηγεί σε κυάνωση η οποία παρέρχεται μετά από τον χαρακτηριστικό εισπνευστικό συριγμό. Οι παροξυσμοί του βήχα μπορούν να κρατήσουν έως και 10 εβδομάδες ή περισσότερο.
- Στο στάδιο της αποδρομής (διάρκεια 2-3 εβδομάδες) οι παροξυσμοί γίνονται ηπιότεροι, αραιότεροι και τελικά σταματούν.
Πώς μπορώ να προστατευτώ από τον κοκκύτη
Για να είναι κάποιος προστατευμένος από νόσηση από τον κοκκύτη θα πρέπει να εμβολιάζεται με όλες τις απαιτούμενες δόσεις εμβολίων στο σωστό χρονοδιάγραμμα, σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών για τα παιδιά και τους ενήλικες.
Στην Ελλάδα υπάρχουν δύο εμβόλια, το DTaP για παιδιά ηλικίας μικρότερης των 7 ετών και το Tdap για παιδιά ηλικίας άνω των 7 ετών, εφήβους και ενήλικες.
Συγκεκριμένα, το εμβόλιο DTaP πρέπει να χορηγείται κατά τον 2ο, 4ο, 6ο, 15ο-18ο μήνα ζωής και στα 4-6 χρόνια, ενώ το εμβόλιο TdaP χορηγείται στην ηλικία 11-12 ετών, μεταξύ 18 και 25 ετών και μετά ως αναμνηστική δόση Td ή Tdap ανά δεκαετία.
Θεραπεία κοκκύτη
Καθώς πρόκειται για μια βακτηριακή λοίμωξη, ο κοκκύτης θεραπεύεται κυρίως με την χορήγηση αντιβιοτικών. Τα αντιβιοτικά είναι πιο αποτελεσματικά στα αρχικά στάδια της νόσου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η αντιβίωση μπορεί να εξαλείψει την λοίμωξη, αλλά δεν μπορεί να θεραπεύσει τον βήχα.
Δυστυχώς, τα περισσότερα από τα παραδοσιακά φάρμακα κατά του βήχα δεν είναι αποτελεσματικά στον παροξυσμικό βήχα και τον εισπνευστικό συριγμό που μπορεί να προκαλέσει ο κοκκύτης, επομένως δεν πρέπει να λαμβάνονται χωρίς συνεννόηση με τον γιατρό.
Σε κάποιες περιπτώσεις, τα βρέφη και τα μικρά παιδιά θα χρειαστεί να νοσηλευτούν στο νοσοκομείο, είτε για παρακολούθηση, είτε για έτσι να τους χορηγηθεί αναπνευστική υποστήριξη και ενδοφλέβιος ορός για καλύτερη ενυδάτωση.
