Οι πωλήσεις αντιβιοτικών που χρησιμοποιούνται για ζωική χρήση μειώθηκαν σχεδόν στο μισό μεταξύ των ετών 2011-2021, σύμφωνα με μια νέα έκθεση που εκδόθηκε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA).
Η ετήσια έκθεση του οργανισμού για την ευρωπαϊκή επιτήρηση της κτηνιατρικής κατανάλωσης αντιμικροβιακών (ESVAC) κυκλοφόρησε την Παρασκευή (18/11) και καλύπτει συνολικά 31 ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένων 29 χωρών της ΕΕ/ΕΟΧ.
Διαπίστωσε, ότι από το 2011 οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν «μειώσει ουσιαστικά» τις πωλήσεις κτηνιατρικών αντιβιοτικών σε ζώα.
Για τις 25 χώρες που παρείχαν συνεχή σύνολα δεδομένων, οι συνολικές πωλήσεις κτηνιατρικών αντιβιοτικών μειώθηκαν κατά 47% μεταξύ 2011-2021 – η χαμηλότερη τιμή που έχει αναφερθεί ποτέ.
Εν τω μεταξύ, μέσα σε τρία μόνο χρόνια, μεταξύ 2018 και 2021, τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ που καλύπτονται στην έκθεση πέτυχαν ήδη μείωση 18%, ή περίπου το ένα τρίτο του στόχου που ορίστηκε στη εμβληματική πολιτική της ΕΕ για τα τρόφιμα, τη στρατηγική «Farm to Fork».
Το σημαντικότερο, είναι ότι η έκθεση του EMA διαπίστωσε επίσης ότι οι πωλήσεις κατηγοριών αντιβιοτικών που θεωρούνται κρίσιμης σημασίας για την ανθρώπινη ιατρική – κάτι που απαιτεί συνετή χρήση στη κτηνοτροφία – μειώθηκαν εξίσου αισθητά μεταξύ 2011 και 2021, αντιπροσωπεύοντας μόνο το 5,5% των συνολικών πωλήσεων το 2021.
Η στρατηγική θέτει τον στόχο να μειωθούν κατά το ήμισυ οι πωλήσεις των πολύτιμων φαρμάκων μέχρι το 2030, στην προσπάθεια περιορισμού της εξάπλωσης της μικροβιακής αντοχής (AMR), η οποία προκαλείται από την ευρεία χρήση αντιβιοτικών, τόσο στην ανθρώπινη όσο και στην κτηνιατρική.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα αντιβιοτικά να είναι όλο και πιο αναποτελεσματικά έναντι των λοιμώξεων και να καθιστούν τις κοινώς γνωστές λοιμώξεις μη θεραπεύσιμες.
Οι ανθεκτικές βακτηριακές λοιμώξεις από μόνες τους συνδέονται με σχεδόν πέντε εκατομμύρια θανάτους ετησίως σε όλο τον κόσμο, με περίπου 1,3 εκατομμύρια θανάτους να αποδίδονται άμεσα στα υπερβακτηρίδια ανθεκτικότητας, οδηγώντας τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) να συμπεριλάβει την AMR στις 10 μεγαλύτερες παγκόσμιες απειλές.
Οι υπεύθυνοι του EMA συνέστησαν ως βέλτιστη πρακτική για τον έλεγχο της αντιμικροβιακής αντοχής, την πιο αυστηρή καταγραφή των αντιβιοτικών που χορηγούνται για κτηνιατρική χρήση.
Ειδικότερα, θεωρούν ως βέλτιστες πρακτικές τις εξής:
– Ευελιξία στο ρυθμιστικό πλαίσιο, ώστε να βοηθηθεί η εισαγωγή νέων θεραπειών στην αγορά, με αξιοποίηση της εμπειρίας από την CoViD.
– Αναφορά πωλήσεων σημαντικών αντιμικροβιακών φαρμάκων για κτηνιατρική χρήση, με ενημέρωση για την παρακολούθηση της μικροβιακής αντοχής, της αντιμικροβιακής χρήσης και πρωτοβουλίες διαχείρισης του προβλήματος.
– Περιορισμός της χορήγησης αντιβιοτικών χωρίς ιατρική συνταγή.
– Μελέτη για τα μοντέλα αποζημίωσης των νέων αντιμικροβιακών φαρμάκων.
– Διενέργεια αντιβιογραμμάτων, προκειμένου να γίνεται η κατάλληλς επιλογή αντιμικροβιακής επιλογής.
– Ενημέρωση για τις συνταγογραφικές συμπεριφορές όσων χορηγούν αντιβιοτικά.
– Ανάπτυξη μεθόδων παρακολούθησης της αντιμικροβιακής αντοχής στο περιβάλλον.
Η κατάσταση στην Ελλάδα – Το πρόβλημα με τις ιχθυοκαλλιέργειες
Το 2021, δύο γεγονότα είχαν σημαντική επίδραση στην αυξανόμενη τάση πωλήσεων αντιβιοτικών στην Ελλάδα. Από τη μία, η αύξηση των πωλήσεων συνδέεται ιδιαίτερα με τα προϊόντα που χρησιμοποιούνται στην υδατοκαλλιέργεια και αντανακλά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ιχθυοπαραγωγικές εταιρείες, ως απόρροια της κλιματικής αλλαγής.
Συγκεκριμένα, λόγω της αύξησης του μέσου όρου της θερμοκρασίας της θάλασσας, με μέγιστες επιφανειακές τιμές που ξεπερνούν τους 27°C, η ελληνική υδατοκαλλιέργεια παλεύει ενάντια σε παθογόνους παράγοντες, όπως οι Pasteurella και Aeromonas, με αποτέλεσμα την αυξημένη χρήση αντιβιοτικών VMP.
Από την άλλη, η μείωση της Μονάδας Διόρθωσης Πληθυσμού (PCU) που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, συνδέεται με τις επιπτώσεις της πανδημίας του κορονοϊού στην οικονομία και το πρότυπο συμπεριφοράς των καταναλωτών.
Σημειώνεται, ότι η PCU λαμβάνει υπόψη τον πληθυσμό των ζώων μιας χώρας σε διάστημα ενός έτους, μαζί με το εκτιμώμενο βάρος κάθε συγκεκριμένου είδους κατά τη στιγμή της θεραπείας με αντιβιοτικά.
Ακόμα, το 2020, τα αιγοπρόβατα αντιπροσώπευαν τη συντριπτική πλειοψηφία PCU στην Ελλάδα (62,4%), το υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των συμμετεχόντων χωρών στην ESVAC (Ευρωπαϊκή Επιτήρηση της Κτηνιατρικής Κατανάλωσης Αντιμικροβιακών).
Με βάση τις εθνικές στατιστικές, οι κατσίκες αντιπροσωπεύουν περίπου το 30% του συνολικού πληθυσμού των ζώων της κατηγορίας αυτής. Καθώς όμως δεν περιλαμβάνονται στην PCU, που υπολογίζεται για την ανάλυση της ESVAC, αυτό οδηγεί σε υποεκτίμηση της PCU για την Ελλάδα και, κατά συνέπεια, σε υψηλότερες τιμές mg/PCU.
