Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) είναι μία χρόνια πνευμονική πάθηση που οφείλεται στην έκθεση σε ατμοσφαιρικούς ρύπους με κύριο αιτιολογικό παράγοντα το κάπνισμα. Η ΧΑΠ από το 2012 αποτελεί την 3η αιτία νοσηρότητας και θνητότητας παγκοσμίως και ευθύνεται ετησίως για πάνω από 3 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως.
Οι ασθενείς συχνά εμφανίζουν βήχα και πτύελα αλλά το κύριο σύμπτωμα της νόσου είναι η δύσπνοια που επιδεινώνεται στην προσπάθεια. Η δύσπνοια είναι ένα τρομακτικό και βασανιστικό σύμπτωμα για τους ασθενείς, οι οποίοι προκειμένου να την αποφύγουν,περιορίζουν σημαντικά την καθημερινή τους δραστηριότητα με αποτέλεσμα τη σταδιακή ατροφία των σκελετικών τους μυών, και τελικά την αδυναμία εκτέλεσης οποιουδήποτε έργου. Έτσι, οι ασθενείς προοδευτικά καθίστανται πρακτικά «ανάπηροι» φτάνοντας σε σημείο αδυναμίας ακόμη και αυτοεξυπηρέτησης. Πρόκειται δηλαδή για τη δημιουργία ενός φαύλου κύκλου μείωσης της φυσικής δραστηριότητας, μυϊκής ατροφίας και περαιτέρω μείωσης της φυσικής δραστηριότητας που επιδεινώνει σταδιακά τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική υγεία του ασθενούς.
Για να σπάσει αυτός ο φαύλος κύκλος οι ασθενείς πρέπει να ασκούνται. Η συστηματική άσκηση βελτιώνει σημαντικά την καρδιακή και αναπνευστική λειτουργία, ενισχύει το μυοσκελετικό σύστημα, βοηθά στον έλεγχο του σωματικού βάρους και έχει σημαντικά οφέλη στην ψυχολογία του ασθενούς. Η άσκηση βοηθά τον ασθενή να είναι και πάλι σε θέση να λειτουργήσει ανεξάρτητα στην καθημερινότητά του και να βελτιώσει την προσωπική και κοινωνική του ζωή. Τα οφέλη της άσκησης αφορούν όλους τους ασθενείς με ΧΑΠ ανεξαρτήτως βαρύτητας.
Ο ιδανικός τρόπος ενδυνάμωσης και βελτίωσης της φυσικής κατάστασης ενός ασθενούς με ΧΑΠ είναι παρακολούθηση ενός προγράμματος αποκατάστασης.
Στο πρόγραμμα αυτό ο ασθενής γυμνάζει και ενδυναμώνει όλες τις μυϊκές ομάδες αλλά και πραγματοποιεί αερόβια άσκηση με ασφαλή και δομημένο τρόπο. Επιπλέον διδάσκεται τεχνικές αναπνοής που μειώνουν τη δύσπνοια, και λαμβάνει διατροφικές οδηγίες και ψυχολογική υποστήριξη. Το πρόγραμμα αποκατάστασης είναι εξατομικευμένο ανάλογα με τις ανάγκες κάθε ασθενούς και πραγματοποιείται υπό την επίβλεψη ενός ειδικού και εκπαιδευμένου εργοφυσιολόγου (γυμναστή). Φυσικά απαραίτητη είναι και η συμμετοχή του πνευμονολόγου ο οποίος παρακολουθεί τον ασθενή και βελτιστοποιεί τη θεραπεία του. Η ένταξη των ασθενών σε προγράμματα αποκατάστασης βελτιώνει σημαντικά τα συμπτώματά τους και την ποιότητα ζωής τους, μειώνει τις εισαγωγές στο νοσοκομείο και αυξάνει την επιβίωσή τους.
Στη χώρα μας, ωστόσο, δεν υπάρχουν παρά ελάχιστα προγράμματα αποκατάστασης τα οποία δεν χρηματοδοτούνται από το κράτος και λειτουργούν υποστηριζόμενα από τις ιατρικές σχολές. Όπως είναι φυσικό τα προγράμματα αυτά δεν δύνανται να καλύψουν τις ανάγκες των ασθενών.
Με τα δεδομένα αυτά, η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία με την ευγενική υποστήριξη της φαρμακευτικής εταιρείας CHIESI HELLAS έχει δημιουργήσει την ιστοσελίδα «Ζωή Με ΧΑΠ» στην οποία περιλαμβάνονται πληροφορίες και βίντεο που βοηθούν τους ασθενείς να πραγματοποιήσουν μια σειρά ασκήσεων μέσα στο χώρο του σπιτιού τους χωρίς επίβλεψη και χωρίς τη χρήση ειδικού εξοπλισμού.
Οι ασκήσεις αφορούν τόσο τους αναπνευστικούς όσο και τους σκελετικούς μυς, όλες πραγματοποιούνται σε καθιστή θέση προκειμένου να μην υπάρχει κίνδυνος πτώσης και τραυματισμού αλλά και για τη μεγαλύτερη άνεση του ασθενούς. Καθώς είναι σημαντικό να μην απαιτείται ειδικός εξοπλισμός, στις περιπτώσεις που πρέπει να χρησιμοποιηθούν κάποια βάρη προτείνεται η χρήση αντικειμένων που συνήθως είναι άμεσα διαθέσιμα σε ένα οποιοδήποτε σπίτι, όπως μικρά μπουκάλια νερού ή ένα κοντάρι σκούπας. Με τον τρόπο αυτό γίνεται εκγύμναση των άκρων χωρίς σημαντική επιβάρυνση.
Σε ασθενείς που λαμβάνουν μακροχρόνια κατ’ οίκον οξυγονοθεραπεία συστήνεται οι ασκήσεις να πραγματοποιούνται με ταυτόχρονη χορήγηση οξυγόνου. Φυσικά, επειδή κάθε ασθενής είναι διαφορετικός, σε όλες τις περιπτώσεις ο θεράπων ιατρός θα πρέπει να έχει δώσει την έγκρισή του για την πραγματοποίηση άσκησης.
Παρά το γεγονός ότι το πρόγραμμα «Ζωή Με ΧΑΠ» δεν μπορεί να υποκαταστήσει τα δομημένα και εξατομικευμένα προγράμματα αποκατάστασης, είναι μία σημαντική προσπάθεια προκειμένου να σπάσει ο φαύλος κύκλος καθιστικής ζωής – κακής φυσικής κατάστασης και να βοηθήσει τους ασθενείς να ζήσουν καλύτερα.
