Την 31η Μαΐου κάθε χρόνο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας στρέφει την προσοχή φορέων υγείας, κυβερνήσεων και όλης της κοινωνίας στις βλαβερές επιπτώσεις του καπνού και σε ενέργειες που στοχεύουν στη μείωση της κατανάλωσης καπνικών προϊόντων.
Το θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του Καπνίσματος 2025 είναι «Ελκυστικά προϊόντα – Σκοτεινές προθέσεις» και επικεντρώνεται στην ανάδειξη των κρυφών κινδύνων που συνοδεύουν τα νέα προϊόντα καπνού με ελκυστικές γεύσεις και συσκευασίες, καθώς και στην αποκάλυψη των σχετικών στρατηγικών της βιομηχανίας καπνού.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος, ο υφυπουργός Υγείας, Μάριος Θεμιστοκλέους, επισκέφθηκε την Παρασκευή (31/5) το ιατρείο διακοπής καπνίσματος του Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Ευαγγελισμός», ένα από τα ιατρεία, με εντυπωσιακό ποσοστό επιτυχίας που φτάνει το 65% και περισσότερους από 1.000 πολίτες να εξυπηρετήθηκαν την τελευταία χρονιά.
Κατά την επίσκεψή του, ο υφυπουργός συνομίλησε με το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, καθώς και με πολίτες που κατάφεραν να διακόψουν το κάπνισμα με τη βοήθεια του συγκεκριμένου ιατρείου. Στόχος της παρουσίας του ήταν να αναδειχθεί το σημαντικό έργο που επιτελείται σε αυτά τα ιατρεία, τα οποία σήμερα ανέρχονται σε 52 σε όλη την Ελλάδα, προσφέροντας εξειδικευμένες υπηρεσίες όπως συμβουλευτική, ψυχολογική υποστήριξη, φαρμακευτική αγωγή και εξετάσεις.
Τα εν λόγω ιατρεία στελεχώνονται από εξειδικευμένους επιστήμονες, δηλαδή πνευμονολόγους, καρδιολόγους και ψυχολόγους, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε υγειονομικής δομής.
Ο κ. Θεμιστοκλέους δήλωσε χαρακτηριστικά: «Το κάπνισμα αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα για τη δημόσια υγεία στη χώρα μας. Παρότι έχει μειωθεί αισθητά την τελευταία δεκαετία, οι αριθμοί παραμένουν ανησυχητικοί: 1 στους 4 ενήλικες εξακολουθεί να καπνίζει καθημερινά, ενώ το κάπνισμα ευθύνεται για το 26% των θανάτων από καρκίνο στην Ελλάδα… Το υπουργείο Υγείας θα συνεχίσει να ενισχύει τα Ιατρεία Διακοπής Καπνίσματος και να στηρίζει κάθε πολίτη που αποφασίζει να κάνει αυτό το σημαντικό βήμα για τη ζωή του”.
Ο ΠΙΣ στηλιτεύει τη χαλάρωση των μέτρων για το κάπνισμα
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, από το 2009 έως και το 2019 στη χώρα μας παρατηρήθηκε μεγάλη μείωση των καπνιστών σε όλες τις ηλικίες και κυρίως στην ηλικιακή ομάδα 16 έως 24 ετών. Σε αυτήν την ομάδα το κάπνισμα μειώθηκε αυτήν την περίοδο κατά 52%.
Δυστυχώς, τελευταία μελέτη του ΕΟΔΥ που έγινε σε ενήλικες, αποκάλυψε ότι «38% των Ελλήνων χρησιμοποιούν οποιοδήποτε προϊόν καπνού ή ηλεκτρονικά τσιγάρα, συμπεριλαμβανομένων των συμβατικών προϊόντων καπνού, των θερμαινόμενων προϊόντων καπνού, και των ηλεκτρονικών τσιγάρων».
Το αποτέλεσμα είναι σήμερα, με τα μέτρα ελέγχου για τον αντικαπνιστικό νόμο πλήρως ανενεργά, το 31% των ενηλίκων Ελλήνων καπνίζει συμβατικά προϊόντα καπνού, το 9% των ενηλίκων Ελλήνων χρησιμοποιεί θερμαινόμενα προϊόντα καπνού και το 7% των ενηλίκων Ελλήνων χρησιμοποιεί ηλεκτρονικά τσιγάρα.
Την ίδια ώρα, το κάπνισμα συνεχίζει να σκοτώνει ετησίως σε όλο τον κόσμο περί τα 7 εκατομμύρια άτομα, ενώ άλλο 1 εκατομμύριο υπολογίζεται ότι πεθαίνει από χρόνια έκθεση σε παθητικό κάπνισμα. Στην Ελλάδα, περίπου το 1/5 του συνόλου των θανάτων, δηλαδή περισσότεροι από 20.000 ετησίως, αποδίδονται σε νοσήματα που σχετίζονται με το κάπνισμα (συμπεριλαμβανομένου τόσο του ενεργητικού όσο και του παθητικού καπνίσματος).
Ο καπνός του τσιγάρου περιέχει περισσότερες από 4.000 βλαπτικές χημικές ουσίες, με σημαντική επίδραση στον ανθρώπινο οργανισμό προκαλώντας Καρδιαγγειακές Παθήσεις, Καρκίνο, Αναπνευστικές Παθήσεις, Αναπαραγωγικά και Προβλήματα Εγκυμοσύνης, Προβλήματα Στοματικής Υγείας και προβλήματα από Δευτεροπαθή έκθεση στον Καπνό.
Κι όλα αυτά ενώ υπάρχουν φάρμακα, υποκατάστατα νικοτίνης και ψυχοθεραπείες που μπορούν να βοηθήσουν στην διακοπή.
Οι χώρες με μεγαλύτερο πρόβλημα στην ΕΕ είναι η Βουλγαρία, ακολουθεί η Τουρκία και τρίτη είναι η Ελλάδα. Οι χώρες με τους λιγότερους καπνιστές είναι η Σουηδία (9,3%), η Ισλανδία (11,2%), η Φινλανδία (12,5%), η Νορβηγία (12,9%) και το Λουξεμβούργο (13,5%).
Η ΕΕ έχει θέσει στόχο να επιτύχει μια «γενιά χωρίς καπνό» όπου λιγότερο από το 5% του πληθυσμού θα χρησιμοποιεί καπνό έως το 2040 -σε σύγκριση με το τρέχον 24% από την τελευταία έρευνα-, ως μέρος του Ευρωπαϊκού Σχεδίου Καταπολέμησης του Καρκίνου.
Οι τέσσερις βασικοί άξονες για μια «γενιά χωρίς καπνό» είναι:
- Η προαγωγή της υγείας και της πρόληψης για να αποτραπεί η έναρξη του καπνίσματος, ειδικά σε νέους από 15 ετών και άνω.
- Η προστασία των μη καπνιστών από το παθητικό κάπνισμα.
- Η υποστήριξη στη διακοπή του καπνίσματος.
- Ο έλεγχος και η ρύθμιση θεμάτων που αφορούν στα νέα προϊόντα καπνού.
Ο ΠΙΣ έχει εισηγηθεί στην Πολιτεία την επιβολή τέλους 10′ σε κάθε πακέτο τσιγάρων ή ανάλογο προϊόν καπνού, με το ποσό να διατίθεται αποκλειστικά σε προγράμματα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, στα οποία η Ιατρική Κοινότητα είναι πρόθυμη να συμβάλει ενεργά.
«Ο ΠΙΣ πιστεύει πως η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος αποτελεί μια ευκαιρία για όλους μας να σκεφτούμε το μέλλον μας και το μέλλον των επόμενων γενεών. Ας αναλάβουμε όλοι δράση για έναν πιο υγιή κόσμο», αναφέρει σε ανακοίνωσή του.
Κώδωνας κινδύνου από την Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία
Πέρα από τα παραδοσιακά καπνικά προϊόντα, στις μέρες μας η χρήση νέων καπνικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένου του ηλεκτρονικού τσιγάρου και των θερμαινόμενων καπνικών προϊόντων, γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλής μεταξύ των νέων. Σύμφωνα με τη Δήλωση της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας σχετικά με τα νέα προϊόντα νικοτίνης και καπνού, ολοένα και περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι τα νέα καπνικά προϊόντα αποτελούν πύλες ένταξης στον εθισμό στη νικοτίνη και την έναρξη του καπνίσματος.
Δεδομένα υποδεικνύουν ότι οι νέοι χρήστες προϊόντων καπνού και νικοτίνης συχνά κάνουν ταυτόχρονη χρήση δύο ή περισσότερων προϊόντων, διακινδυνεύοντας μεγαλύτερη έκθεση σε τοξικές ουσίες και εξάρτηση από τη νικοτίνη.
Αυτή η ημέρα είναι μια ισχυρή υπενθύμιση ότι η διακοπή του καπνίσματος είναι ένα από τα πιο αποτελεσματικά βήματα που μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι για να βελτιώσουν την υγεία τους, να προστατεύσουν τους γύρω τους αλλά και το περιβάλλον.
Η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία υλοποιεί δράσεις που στοχεύουν:
- Στην πρόληψη του καπνίσματος στα σχολεία (Πρόγραμμα Πρόληψης του καπνίσματος στα σχολεία Πάρε Ανάσα).
- Στην ενημέρωση του κοινού σχετικά με τις επιβλαβείς επιδράσεις του καπνού και την πρόληψη του καπνίσματος (ενημερωτικές εκδηλώσεις).
- Στην εκπαίδευση των πνευμονολόγων στη διακοπή καπνίσματος (Σεμινάρια Διακοπής Καπνίσματος, στρογγυλά τραπέζια στο ετήσιο Πανελλήνιο Πνευμονολογικό Συνέδριο, συμπερίληψη στο log-book της ειδικότητας).
- Στη διακοπή καπνίσματος στην κοινότητα (εντάσσονται στις δράσεις της ομάδας Αιγαίου, στο Δήμο Αθηναίων, στις δράσεις Μονάδας Πρόληψης Αναπνευστικών Νοσημάτων).
Με αφορμή και την Παγκόσμια Ημέρα, η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία, μαζί με τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), την Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία και την Ελληνική Εταιρεία Λοιμώξεων, συνδιοργανώνει ενημερωτική εκδήλωση με τίτλο «Κάπνισμα και Ρύπανση Περιβάλλοντος: Οι σιωπηλοί εχθροί της Υγείας μας» που τελεί υπό την αιγίδα του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Δήμου Αθηναίων και θα πραγματοποιηθεί στο Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη την Τετάρτη 4 Ιουνίου και ώρα 18:00.
Νέα ιατρεία από την Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία
Με στόχο την ενίσχυση της δημόσιας υγείας και την υποστήριξη των πολιτών που επιθυμούν να σταματήσουν το κάπνισμα, ξεκίνησε η λειτουργία Καρδιολογικών Ιατρείων διακοπής καπνίσματος σε δημόσιες δομές υγείας (καρδιολογικές κλινικές) και σε ιδιωτικά καρδιολογικά ιατρεία, ως αποτέλεσμα της προσπάθειας της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας και της ΟΕ Πρόληψης & Αποκατάστασης της ΕΚΕ για τη διεπιστημονική και ολοκληρωμένη εκπαίδευση των Καρδιολόγων στη Διακοπή του Καπνίσματος.
Η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, έχει θέσει ως προτεραιότητα την ενημέρωση και εκπαίδευση των Ελλήνων Καρδιολόγων στο μείζον θέμα της διακοπής του καπνίσματος, πραγματοποιώντας σεμινάρια εκπαίδευσης.
Στα ιατρεία αυτά πλέον μπορούν να απευθύνονται καπνιστές κάθε ηλικίας, στους οποίους θα παρέχεται εξατομικευμένη προσέγγιση, βασισμένη σε σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους. Μάλιστα, δεν πρόκειται για μια απλή συμβουλευτική επίσκεψη, αλλά για μια συνολική και στοχευμένη προσπάθεια διακοπής του καπνίσματος.
O πρόεδρος της ΕΚΕ, καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ, Κωνσταντίνος Τούτουζας, αναφέρει: «Το κάπνισμα δεν είναι απλώς μια κακή συνήθεια, είναι εξάρτηση και η προσπάθεια διακοπής, χωρίς κατάλληλη υποστήριξη, συχνά αποτυγχάνει. Η λειτουργία των ιατρείων έρχεται σε μια περίοδο όπου, παρά τη μείωση των ποσοστών καπνίσματος στην Ελλάδα, ο αριθμός των καπνιστών παραμένει υψηλός, ενώ η χρήση νέων μορφών καπνού (ηλεκτρονικά τσιγάρα, άτμισμα) δημιουργεί επιπλέον προκλήσεις».
