Η καθηγήτρια Μαρία Παπαδοπούλου, ανέλυσε όλους τους ιούς, τα βακτήρια, τους μύκητες που μπορεί να κολλήσει κανείς στην παραλία, στην περίοδο των διακοπών του και όχι μόνο. Στο ενημερωτικό σημείωμα του Πανελλήνιου Κέντρου Οικολογικών Ερευνών για τις ακατάλληλες παραλίες, εξήγησε αναλυτικά, τι μπορεί κανείς να κολλήσει στη θάλασσα, πώς πρέπει να πλένει την πετσέτα του και τα λάθη που δεν πρέπει να κάνουμε με τίποτα.
Βακτήρια, ιοί, μύκητες και παράσιτα: Όσα μπορεί να κολλήσετε στις παραλίες
Το θέμα είναι ότι η ποιότητα της άμμου δεν είναι αποκλειστικά συνυφασμένη με αυτή του νερού, καθώς η ευρεία χρήση των αμμωδών ακτών ως οργανωμένες παραλίες και θέρετρα, μπορεί να οδηγήσει σε πολλαπλασιασμό των μικροοργανισμών.
Η άμμος της παραλίας μπορεί πράγματι να περιέχει βακτήρια, μικρόβια, μύκητες, καθώς και ιούς και παράσιτα. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι πολλά από αυτά, ειδικά σε μικρές ποσότητες, αποτελούν μέρος της φυσιολογικής μικροχλωρίδας και δεν προκαλούν ασθένειες. Ωστόσο, υπό ορισμένες συνθήκες, για παράδειγμα, με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα ή όταν ένας μεγάλος αριθμός παθογόνων μικροοργανισμών εισέρχεται στο σώμα, και μπορεί να αναπτυχθεί μια λοίμωξη.
Η άμμος της παραλίας κοντά σε υδάτινα σώματα συχνά περιέχει πρωτόζωα (λάμλια, αμοιβάδες, τρυπανοσώματα), παθογόνους μύκητες – αιτιολογικούς παράγοντες μυκητιάσεων (δερματικές αλλοιώσεις), έλμινθες (σκουλήκια), διάφορα βακτήρια, που μπορούν να ζουν τόσο στην επιφάνεια όσο και μέσα στην άμμο.
Τα βακτήρια που συσσωρεύονται στην άμμο επιβιώνουν για περισσότερο καιρό απ’ ότι τα βακτήρια που βρίσκονται στο θαλασσινό νερό. Αυτό συμβαίνει επειδή ενσωματώνονται σε βιολογικά φιλμ που τα προστατεύουν.
Τα βακτήρια των λυμάτων, όπως το E. coli και ο εντερόκοκκος, μπορούν εύκολα να ενσωματωθούν στην άμμο. Η ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να αποτρέψει την βακτηριακή ανάπτυξη, αλλά η άμμος τους παρέχει το καταφύγιο που χρειάζονται για να γλιτώσουν από τον ήλιο.
Αποτρεπτικά για την ανάπτυξή τους λειτουργούν και τα ρηχά θαλάσσια ύδατα.
Από τις πιο επικίνδυνες θεωρείται η επαφή με το υπερβακτήριο MRSA (ο ανθεκτικός στη μεθικιλλίνη χρυσίζων σταφυλόκοκκος), ένας τύπος σταφυλόκοκκου που μπορεί να βρίσκεται τόσο στην άμμο όσο και στο θαλασσινό νερό με κορύφωση στα μέσα του καλοκαιριού και να προκαλέσει δερματικές λοιμώξεις. Αν βρει ένα μικρό κόψιμο στο δέρμα, που δημιουργήθηκε π.χ. από το πάτημα ενός αιχμηρού βότσαλου, εισβάλει, αποικίζει την περιοχή και προκαλεί συμπτώματα όπως αποστήματα με πύον, πόνο, οίδημα και ερυθρότητα.
Οι μύκητες μεταδίδονται με άμεση επαφή από άνθρωπο σε άνθρωπο ή από επαφή με περιοχές που υπάρχουν οι μύκητες, όπως το έδαφος, η άμμος, οι πετσέτες κτλ. Στην παραλία βρίσκονται συνήθως στις ντουζιέρες, στα πατώματα των αποδυτηρίων, την άμμο της ή τα βότσαλα της παραλίας. Μπορούν να εμφανιστούν και να προσβάλουν διάφορα σημεία του σώματος όπως τα πόδια, τη στοματική κοιλότητα ή τα γεννητικά όργανα.
Η άμμος κοντά σε ένα υδάτινο σώμα δεν υποβάλλεται ποτέ σε επεξεργασία με απολυμαντικά και ήδη σε βάθος 5-6 cm γίνεται ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την κατοίκηση και την αναπαραγωγή διαφόρων μικροοργανισμών, κυρίως αιτιολογικών παραγόντων μυκητιασικών λοιμώξεων.
Έχοντας εισέλθει σε μικρορωγμές και πληγές στο δέρμα, τα παράσιτα μπορούν να προκαλέσουν μυκητίαση ή καντιντίαση. Τα σπόρια των μυκήτων διεισδύουν εύκολα στο δέρμα των ποδιών που είναι μουσκεμένο μετά το κολύμπι. Η πιο δημοφιλής ομάδα, τα δερματόφυτα με κύριους εκπροσώπους το Trichophyton mentagrophytes (πρωταθλητής Ευρώπης) και το Trichophyton rubrum (πρωταθλητής κόσμου) για να αναπτυχθούν χρειάζονται κερατίνη, μια πρωτεΐνη που βρίσκεται στο δέρμα και τα νύχια.
Οι αμμώδεις παραλίες που βρίσκονται σε τροπικά και υποτροπικά κλίματα είναι ιδιαίτερα δυσμενείς από αυτή την άποψη, όπου πολυάριθμα παρασιτικά σκουλήκια και πρωτόζωα είναι πολύ διαδεδομένα. Οποιαδήποτε παραλία μπορεί να αποτελέσει πιθανή πηγή κινδύνου εάν την επισκέπτονται ζώα (σκύλοι και γάτες), εάν ένας αποχετευτικός αγωγός αποστραγγίζεται σε ένα υδάτινο σώμα κοντά στην ακτή και εάν το ανώτερο στρώμα της άμμου της παραλίας δεν καθαρίζεται τακτικά (χαλαρώνεται, κοσκινίζεται). Οι διακοπές σε μια τέτοια παραλία μπορούν να καταλήξουν είτε σε ιογενή λοίμωξη είτε σε μόλυνση με έναν από τους τύπους παρασιτικών σκωλήκων (ελμινθών).
Αρκετοί τύποι στρογγυλών παρασιτικών σκωλήκων από την κατηγορία των νηματωδών μπορούν να ζήσουν στην άμμο της παραλίας. Πρώτα απ ‘όλα, αυτοί είναι, φυσικά, οι σκώληκες των εντέρων, οι οποίοι είναι διαδεδομένοι σχεδόν παντού, καθώς και οι τοξόκαροι (ή στρογγυλά σκουλήκια σκύλων) και οι αγκυλόστομοι.
Οι σκώληκες των εντέρων είναι μικροί (όχι μεγαλύτεροι από 1 cm) ελμινθικοί που παρασιτούν στο ανθρώπινο έντερο και μεταδίδονται μέσω της κοπρανοστοματικής οδού, δηλαδή μέσω μολυσμένου νερού, άπλυτων φρούτων.
Στο εξωτερικό περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένης της άμμου της παραλίας, τα μικροσκοπικά αυγά του παράσιτου των εντέρων διατηρούν την ικανότητα να μολύνουν για έως και 2 εβδομάδες. Τις περισσότερες φορές, τα παράσιτα των εντέρων βρίσκονται σε μικρά παιδιά που μολύνονται μέσω μολυσμένων χεριών ή παιχνιδιών.
Τα τοξόκαρα (στρογγυλά σκυλιών) δεν είναι ένας τυπικός τύπος ελμινθών για τον άνθρωπο, ο κύριος “ξενιστής” του οποίου στη φύση είναι οι σκύλοι. Αλλά αν οι σκύλοι επισκέπτονται την παραλία, τότε δεν μπορεί να αποκλειστεί ο κίνδυνος μετάδοσης του παρασίτου από ζώα σε ανθρώπους. Η οδός μόλυνσης σε αυτή την περίπτωση είναι η κοπρανοστοματική, τα αυγά τοξόκαρα είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά και, αφού εισέλθουν στην άμμο, παραμένουν βιώσιμα για αρκετούς μήνες. Στο ανθρώπινο σώμα, αυτός ο τύπος ελμινθών δεν αναπαράγεται, αλλά ακόμη και μεμονωμένα άτομα μπορούν να προκαλέσουν πολλά δυσάρεστα συμπτώματα.
Τα αγκυλόστομα είναι πολύ συνηθισμένα σε ζεστά κλίματα και, δυστυχώς, μπορείτε να μολυνθείτε όχι μόνο μη διατηρώντας την προσωπική υγιεινή (δηλαδή μέσω της κοπρανοστοματικής οδού), αλλά και απλώς περπατώντας ξυπόλυτοι κατά μήκος της παραλίας ή ξαπλώνοντας στην άμμο, καθώς αυτός ο τύπος ελμινθών μπορεί να διεισδύσει στο ανθρώπινο σώμα μέσω του δέρματος.
Αλλά αν η άμμος είναι ξηρή, ζεστή και σχετικά καθαρή, τότε ο κίνδυνος μόλυνσης είναι μικρός.
Υπάρχουν όμως μικρόβια και μύκητες που δρουν ανεξάρτητα σε στεγνή ή βρεγμένη άμμο. Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται τα είδη Aspergillus, που μπορεί να προκαλέσουν πνευμονικές λοιμώξεις, και Candida, που μπορεί να προκαλέσουν ονυχομυκητίαση, κυρίως των χεριών. Συγκάτοικοι των παραπάνω είναι και διάφορα παράσιτα, τα οποία δεν μολύνουν μεν το δέρμα αλλά είναι πολύ επικίνδυνα. Για παράδειγμα, το παράσιτο Toxocara canis, ένα αγκαθωτό, κίτρινο σκουλήκι που μπορεί να φτάσει σε μήκος τα 18 εκατοστά, το οποίο συνήθως μολύνει τα θηλαστικά μέσω της κατάποσης αυγών προκαλώντας σοβαρές επιπλοκές.
Για να αποφύγετε τη μόλυνση, πρέπει να:
- Αποφεύγετε παραλίες με ανεπαρκή υγειονομικό έλεγχο
- Πλένετε τα χέρια σας όσο πιο συχνά γίνεται
- Μην ξαπλώνετε στην άμμο, χρησιμοποιείτε ξαπλώστρες, ξαπλώστρες, χαλάκια. Αν η άμμος είναι στεγνή και ζεστή, ο κίνδυνος μόλυνσης είναι πολύ μικρότερος από ό,τι με την βρεγμένη άμμο. Αλλά είναι ακόμα καλύτερο να ξαπλώνετε σε ένα χαλάκι στην παραλία
- Φοράτε παπούτσια θαλάσσης
- Πλένετε πετσέτες, μαγιό και μαγιό μετά από κάθε επίσκεψη στην παραλία
- Αν επιτρέπετε στα παιδιά να παίζουν στην άμμο με ένα φτυάρι και να χτίζουν κάστρα από άμμο, φροντίστε να βεβαιωθείτε ότι τα μικρά δεν βάζουν τα χέρια τους στο στόμα τους και, αφού παίξουν, πλύνετε καλά τα χέρια τους με σαπούνι και σκουπίστε τα με αντισηπτικό
Πού να απλώσετε την πετσέτα όταν πάτε για μπάνιο στην παραλία
Όπου είναι ασφαλέστερα και λιγότερο πιθανό να έρθετε σε επαφή με την άμμο. Δηλαδή, πάνω σε ξαπλώστρα ή σε ψάθα και ποτέ απευθείας στην άμμο. Εάν βέβαια δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, είναι απαραίτητο να πλυθεί η πετσέτα αμέσως μετά την επιστροφή στο σπίτι, με ζεστό νερό και απορρυπαντικό. Σε όποιες πετσέτες επιτρέπεται, καλό είναι να χρησιμοποιείτε και χλωρίνη.
Προσοχή όμως! Ακόμα και να μην έχει στρωθεί κάτω, η πετσέτα θαλάσσης πρέπει να πλένεται καθημερινά και να στεγνώνεται πολύ καλά. Διαφορετικά υπάρχει ο κίνδυνος ανάπτυξης μούχλας.
Τι να προσέχετε για να αποφύγετε μυκητιάσεις, λοιμώξεις και ερεθισμούς
Πρέπει να αποκτήσετε καλές συνήθειες:
- Κάνετε ντους το συντομότερο δυνατό όταν έρχεστε σε επαφή με άμμο (ή κολυμπάτε),ακόμα και προτού φύγετε από την παραλία.
- Μην περπατάτε με γυμνά πόδια στην άμμο, παρά μόνο με παπούτσια ή παντόφλες. Το καλοκαίρι προτιμάτε παπούτσια ανοιχτού τύπου ώστε να αναπνέει το πόδι σας. Αερίζετε καλά τα παπούτσια σας
- Μη χτίζετε… παλάτια στην άμμο, γιατί σκάβοντάς την με γυμνά χέρια οι μύκητες και τα βακτήρια μπαίνουν κάτω από τα νύχια των χεριών
- Επιτηρείτε τα πολύ μικρά παιδιά που έχουν την τάση να βάζουν τα χέρια στο στόμα, γιατί οι επιπτώσεις δεν θα περιοριστούν μόνο τοπικά.
- Φοράτε στα μικρά παιδιά πάνα ή μαγιό, γιατί μόνο έτσι θα τα προστατεύσετε από μολύνσεις που προκαλούν ερεθισμούς των γεννητικών οργάνων (π.χ. αιδοιοκολπίτιδα).
- Απολυμαίνετε και καλύπτετε κάθε εκδορά του δέρματος, ώστε να μη γίνει πύλη εισόδου όλων των κατοίκων της άμμου.
- Μην φοράτε εσώρουχα και κάλτσες από συνθετικό ύφασμα. Τα παιδιά πρέπει να αλλάζουν μαγιό όταν βγουν από την θάλασσα (εφόσον δεν μπαινοβγαίνουν).
