Στα ακριτικά νησιά της Ελλάδας, η ζωή είναι μια συνεχής διαπραγμάτευση με την απόσταση. Η πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες – υγεία, παιδεία, κοινωνική φροντίδα – δεν θεωρείται δεδομένη.
Ένας προληπτικός ιατρικός έλεγχος ή ένα πρόγραμμα εμβολιασμού μπορεί να σημαίνει αναμονή εβδομάδων μέχρι να έρθει το επόμενο πλοίο με γιατρούς, ενώ η μετακίνηση για μια εξειδικευμένη εξέταση συχνά συνεπάγεται ταξίδι σε άλλο νησί ή στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Στα σχολεία, δεν είναι λίγες οι φορές που ένας δάσκαλος καλείται να διδάξει και τις έξι τάξεις του Δημοτικού ταυτόχρονα, ενώ συνήθως τα παιδιά φεύγουν για να πάνε Γυμνάσιο και Λύκειο σε άλλο νησί. Να προσθέσουμε εδώ και τις δυσκολίες που έχουν οι εκπαιδευτικοί τόσο να πάρουν τη μεγάλη απόφαση να εργαστούν στην ακριτική Ελλάδα, όσο και φυσικά να βρουν στέγη σε φυσιολογική τιμή.
Όλα αυτά τροφοδοτούν ένα φαύλο κύκλο: οι οικογένειες με τα παιδιά τους εγκαταλείπουν το νησί, ο πληθυσμός μειώνεται, τα σχολεία κλείνουν το ένα μετά το άλλο, ο τόπος ερημώνει. Έμμεση συνέπεια αυτού είναι φυσικά και η υπογεννητικότητα, με τη χώρα μας να καταγράφει μία από τις μεγαλύτερες πληθυσμιακές μειώσεις στην Ευρώπη.
Όταν η ιδιωτική πρωτοβουλία και η κοινωνία των πολιτών γίνονται αρωγοί
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, η καθημερινότητα στα ακριτικά νησιά στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε ιδιωτικές πρωτοβουλίες και σε δράσεις της κοινωνίας των πολιτών.
Ιατρικές αποστολές, δωρεάν εξετάσεις, προγράμματα ψυχολογικής στήριξης ή ακόμη και υποδομές, όπως ένα κέντρο υγείας, ο παιδικός σταθμός ή η αναβάθμιση του λιμανιού, συχνά υλοποιούνται όχι από το κράτος, αλλά από εταιρείες και οργανισμούς που αναλαμβάνουν να καλύψουν τις ελλείψεις.
Αυτές οι παρεμβάσεις δεν λύνουν όλα τα προβλήματα, αλλά προσφέρουν «ανάσες» και, κυρίως, στέλνουν το μήνυμα ότι οι τοπικές κοινωνίες δεν είναι ξεχασμένες.
Ένα φωτεινό παράδειγμα: Ο πρώτος παιδικός σταθμός στην Κάσο
Έτσι, λοιπόν, στον αντίποδα της δύσκολης καθημερινότητας, η Κάσος είχε ένα μικρό, αλλά ουσιαστικό success story. Την Κυριακή 5 Οκτωβρίου εγκαινιάστηκε ο πρώτος Δημοτικός Παιδικός Σταθμός του νησιού, στο πλαίσιο της συνεργασίας της Eurolife FFH με την HOPEgenesis.
Για τα παιδιά, αυτό σημαίνει έναν ασφαλή χώρο για παιχνίδι, μάθηση και κοινωνικοποίηση. Για τους γονείς, σημαίνει ελευθερία να εργαστούν ή να συμμετάσχουν πιο ενεργά στην κοινωνική ζωή του τόπου τους. Για το νησί συνολικά, είναι μια δομή που ενισχύει την προοπτική να μείνουν οι οικογένειες στον τόπο τους και να μεγαλώσουν εκεί τα παιδιά τους.
Από την Κάσο σε 12 περιοχές της Ελλάδας
Ο παιδικός σταθμός στην Κάσο είναι ο έκτος που δημιουργείται στο πλαίσιο της συνεργασίας Eurolife FFH – HOPEgenesis.
Στο πλαίσιο αυτής της σύμπραξης, έχουν υιοθετηθεί από την Eurolife FFH 12 απομακρυσμένες περιοχές της χώρας μας – Πάτμος, Άγραφα, Καστελόριζο, Ανάφη, Άνω Κουφονήσι, Νίσυρος, Χάλκη, Κάσος, Τήλος, Λειψοί, Σίκινος και Οινούσσες – με στόχο σε καθεμία από αυτές να δημιουργηθεί ένας παιδικός σταθμός, όπως επίσης να προσφερθεί ολοκληρωμένη υποστήριξη και ιατρική φροντίδα σε γυναίκες που ζουν στα μέρη αυτά και επιθυμούν να δημιουργήσουν οικογένεια.
Μέχρι σήμερα, μέσα από τη συνεργασία αυτή έχουν γεννηθεί περισσότερα από 240 παιδιά – με δεκάδες ακόμη να αναμένονται – και έχουν ωφεληθεί 270 οικογένειες, οι οποίες στην προσπάθειά τους να κάνουν παιδιά, απέκτησαν πρόσβαση σε ιατρική φροντίδα, ψυχολογική υποστήριξη και κάλυψη των εξόδων τοκετού.
Πρόκειται για μια μικρή αλλά σημαντική «αντιστροφή» της υπογεννητικότητας, που δείχνει ότι με στοχευμένες παρεμβάσεις μπορούν να δημιουργηθούν βιώσιμες κοινότητες ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα μέρη της Ελλάδας.
