Όταν μπαίνουμε στο μπάνιο για να κάνουμε ντους, έχουμε την προσδοκία ότι με το πέρας αυτής της πράξης θα είμαστε καθαροί. Υποτίθεται ότι το ζεστό νερό και το σαπούνι με τη ωραία μυρωδιά του φέρνουν την επιθυμητή φρεσκάδα και το αίσθημα καθαρότητας.
Το τελευταίο πράγμα που περιμένει κανείς είναι μια δέσμη βακτηρίων να εκρήγνυται στο πρόσωπό μας. Κι όμως, αυτό ακριβώς συμβαίνει όταν ανοίγουμε τη βρύση και το νερό ξεχύνεται από την κεφαλή του ντους.
Ένα ιδανικό περιβάλλον για μικρόβια
Οι σωλήνες και οι κεφαλές του ντους είναι ένας ιδανικό οικοσύστημα για μικροοργανισμούς. Μετά από κάθε ντους, ο σωλήνας παραμένει ζεστός και υγρός, δημιουργώντας τις ιδανικές συνθήκες για να αναπτυχθούν μικρόβια που τρέφονται από τα διαλυμένα θρεπτικά συστατικά στο νερό και από μικρές ποσότητες άνθρακα που απελευθερώνει ο πλαστικός σωλήνας.
Κατά τη διάρκεια της νύχτας, αυτά τα μικρόβια σχηματίζουν ένα λεπτό, κολλώδες στρώμα – γνωστό ως «βιοφίλμ» – που προσκολλάται στις επιφάνειες. Όταν ανοίγουμε ξανά το νερό, μέρος του βιοφίλμ διαλύεται και τα μικρόβια φτάνουν μέχρι το δέρμα μας.
Για πόσα μικρόβια μιλάμε; Σε δοκιμές που διεξάγονται σε εργαστήρια και σε πραγματικά σπίτια, ο αριθμός των μικροβίων στους σωλήνες ντους μπορεί να φτάσει συνήθως από εκατομμύρια έως εκατοντάδες εκατομμύρια κύτταρα ανά τετραγωνικό εκατοστό.
Όχι όλα επικίνδυνα, αλλά…
Τα περισσότερα βακτήρια είναι συνηθισμένα και ακίνδυνα, ωστόσο έχουν βρεθεί και μικρόβια όπως τα μυκοβακτήρια, που σε ορισμένες μορφές τους μπορεί να προκαλέσουν αναπνευστικές λοιμώξεις.
Σε οικιακά δείγματα έχουν επίσης εντοπιστεί μύκητες όπως Exophiala, Fusarium και Malassezia, οι οποίοι υπάρχουν φυσιολογικά στο δέρμα ή στο περιβάλλον, αλλά μπορούν να γίνουν προβληματικοί υπό συγκεκριμένες συνθήκες.
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η παρουσία του βακτηρίου Legionella pneumophila, υπεύθυνου για τη νόσο των λεγεωνάριων. Αν και ο κίνδυνος μόλυνσης είναι μικρός για τους περισσότερους, αυξάνεται σε ηλικιωμένους ή άτομα με ευάλωτο ανοσοποιητικό σύστημα.
Ο ρόλος του υλικού και του σχεδιασμού
Η ανάπτυξη των μικροβίων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το υλικό του σωλήνα και της κεφαλής. Έρευνες δείχνουν ότι οι σωλήνες από PVC-P φιλοξενούν έως και 100 φορές περισσότερα βακτήρια σε σχέση με σωλήνες από PE-Xc, επειδή απελευθερώνουν περισσότερο άνθρακα και έχουν πιο τραχιά επιφάνεια.
Μια μεταλλική κεφαλή ντους από ανοξείδωτο χάλυβα ή ορείχαλκο, συνδυασμένη με κοντό σωλήνα επενδεδυμένο με PTFE ή PE-X, μειώνει σημαντικά την πιθανότητα σχηματισμού βιοφίλμ.
Αντίθετα, οι πολυθάλαμες ή «ευέλικτες» κεφαλές και τα μοντέλα «βροχής» (rainfall shower) συγκρατούν στάσιμο νερό και έτσι ενισχύουν την ανάπτυξη μικροβίων.
Τι να κάνετε στην πράξη
Αν και κυκλοφορούν «αντιμικροβιακές» κεφαλές ντους, οι ειδικοί τονίζουν ότι τα περισσότερα προϊόντα δεν μειώνουν ουσιαστικά τα επίπεδα παθογόνων. Η πιο αποτελεσματική λύση είναι ο τακτικός καθαρισμός και η συντήρηση.
Ο καθαρισμός της κεφαλής μία φορά τον μήνα με πολύ ζεστό νερό, ξύδι ή χυμό λεμονιού βοηθά στην απομάκρυνση του βιοφίλμ και των αλάτων. Αν κάποιος στο σπίτι πάσχει από υποκείμενα νοσήματα, συνιστάται η ετήσια αντικατάσταση της κεφαλής και του σωλήνα.
Σε καθημερινό επίπεδο, μπορείτε να αφήσετε το ντους να τρέξει για 1-2 λεπτά πριν μπείτε, ειδικά μετά από περίοδο μη χρήσης, ώστε να απομακρυνθούν τα βακτήρια που συγκεντρώθηκαν.
Η συχνότητα χρήσης του ντους μπορεί, επίσης, να επηρεάσει τον αριθμό των βακτηρίων που αναπτύσσονται. Όσο πιο συχνά χρησιμοποιείτε το ντους, τόσο λιγότερες πιθανότητες υπάρχουν για στασιμότητα νερού στους σωλήνες, τον εύκαμπτο σωλήνα και την κεφαλή του.
Αν έχετε θερμοστάτη στον θερμοσίφωνά σας, βάλτε τον να ζεσταίνει το νερό έως τους 60°C, καθώς η λεγιονέλλα δεν επιβιώνει πάνω από τους 50°C. Προσοχή όμως: μην κάνετε μπάνιο με τόσο ζεστό νερό, καθώς υπάρχει κίνδυνος εγκαυμάτων. Περίμεντε λίγο να πέσει η θερμοκρασία από τους 48°C και κάτω προτού μπείτε στο ντους.
Τέλος, ο καλός αερισμός του μπάνιου – είτε με φυσικά μέσα είτε με κάποιο σύστημα εξαερισμού – είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος μείωσης των επιπέδων αερολυμάτων που περιέχουν βακτήρια στον αέρα.
Ζώντας αρμονικά με τα μικρόβια
Όσο κι αν ακούγεται δυσάρεστο, δεν μπορείτε να εξαλείψετε εντελώς τους μικροοργανισμούς που υπάρχουν παντού τριγύρω μας: από το σώμα μας μέχρι τον αέρα και τα αντικείμενα με τα οποία ερχόμαστε σε επαφή καθημερινά.
Το ντους είναι ένα μικρό οικοσύστημα, μια αόρατη κοινότητα μικροοργανισμών που υπάρχει παντού γύρω μας. Ο στόχος δεν είναι να τους εξοντώσουμε, αλλά να περιορίσουμε τον αριθμό τους και να κρατήσουμε τον χώρο καθαρό και καλά αεριζόμενο.
