Στις 15 Οκτωβρίου κάθε χρόνου, γιορτάζεται η Διεθνής Ημέρα Πλυσίματος Χεριών (Global Handwashing Day), μια ημέρα ευαισθητοποίησης για την απαραίτητη αυτή πρακτική που δεν βελτιώνει απλά την υγιεινή μας, αλλά σώζει ζωές.
Η ημέρα αυτή καθιερώθηκε από τη Διεθνή Συμμαχία για το Πλύσιμο Χεριών (Global Handwashing Partnership) και τιμάται από πολλούς οργανισμούς διεθνούς κύρους, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, η UNICEF, αλλά και τα αμερικανικά Kέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC).
Το πλύσιμο των χεριών είναι από τις πιο απλές αλλά και πιο αποτελεσματικές συνήθειες πρόληψης ασθενειών. Κι όμως, παραμένει μια πρακτική που συχνά παραμελούμε στην καθημερινότητά μας.
Μερικά δευτερόλεπτα κάτω από τη βρύση μπορούν να αποτρέψουν τη μετάδοση δεκάδων μικροβίων και ιών που προκαλούν ασθένειες με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία.
Τι μπορεί να συμβεί αν δεν τα πλένουμε σωστά
Η έλλειψη σωστής υγιεινής των χεριών μπορεί να οδηγήσει στη μετάδοση πληθώρας ασθενειών, από τις πιο απλές έως και πιο σοβαρές.
- Γρίπη, COVID-19, κοινό κρυολόγημα και άλλες ιογενείς λοιμώξεις: Αν και η μετάδοση μπορεί να γίνει και αερογενώς, τα χέρια εξακολουθούν να είναι βασικός φορέας μικροβίων. Οι ιοί αυτοί μεταδίδονται εύκολα μέσω επιφανειών και σταγονιδίων. Αγγίζοντας το πρόσωπο με μολυσμένα χέρια, διευκολύνουμε την είσοδό τους στον οργανισμό μας.
- Νοροϊός: Ένας από τους πιο συχνούς ιούς που προκαλεί γαστρεντερίτιδα. Μεταδίδεται ταχύτατα μέσω επαφής με επιφάνειες ή τρόφιμα που έχουν μολυνθεί. Ο ιός αυτός μεταδίδεται κατά κύριο λόγο με την επαφή και φεύγει από τα χέρια μόνο με νερό και σαπούνι.
- Σαλμονέλα και E. coli: Βακτήρια που προκαλούν τροφικές δηλητηριάσεις και εντερικά προβλήματα, συνήθως όταν δεν πλένουμε τα χέρια πριν το φαγητό ή μετά τη χρήση τουαλέτας.
Πώς πλένουμε σωστά τα χέρια
Το σωστό πλύσιμο των χεριών έχει πέντε συγκεκριμένα βήματα, όπως τονίζει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Aυτά είναι: βρέξιμο, σαπούνισμα, τρίψιμο, ξέπλυμα και στέγνωμα.
Πιο αναλυτικά:
- Βρέχουμε τα χέρια με καθαρό, τρεχούμενο νερό (ζεστό ή κρύο) και κλείνουμε τη βρύση.
- Εφαρμόζουμε σαπούνι, το αναμειγνύουμε με νερό και τρίβουμε τα χέρια μεταξύ τους μέχρι να δημιουργηθεί αφρός.
- Τρίβουμε όλα τα σημεία του χεριού μας — παλάμες, ανάμεσα στα δάχτυλα, νύχια — για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα.
- Ξεπλένουμε καλά κάτω από καθαρό, τρεχούμενο νερό.
- Στεγνώνουμε με καθαρή πετσέτα ή χαρτί μιας χρήσης.
Tip: Αν δεν υπάρχει νερό και σαπούνι, το αντισηπτικό με τουλάχιστον 60% αλκοόλη είναι μια προσωρινή, αποτελεσματική λύση.
Τα λάθη που κάνουμε
Ακόμα κι αν θεωρούμε ότι πλένουμε συχνά τα χέρια μας, οι περισσότεροι δεν το κάνουμε σωστά. Μερικά από τα πιο συνηθισμένα λάθη είναι τα εξής:
- Πλένουμε βιαστικά: Το πλύσιμο διαρκεί λιγότερο από 10 δευτερόλεπτα, ενώ για να είναι αποτελεσματικό πρέπει να κρατά τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα.
- Παραλείπουμε σημεία: Τα νύχια και τα σημεία ανάμεσα στα δάχτυλα συχνά μας «ξεφεύγουν»
- Χρησιμοποιούμε κοινές ή βρώμικες πετσέτες: Το να στεγνώνουμε τα χέρια σε πετσέτα που χρησιμοποιούν και άλλοι ακυρώνει ουσιαστικά το πλύσιμο. Προτίμησε χαρτί μιας χρήσης ή καθαρή πετσέτα που αλλάζεται συχνά.
- Αγγίζουμε τη βρύση ή την πόρτα αμέσως μετά: Μετά το πλύσιμο, καλό είναι να κλείνουμε τη βρύση ή να ανοίγουμε την πόρτα χρησιμοποιώντας χαρτί ή τον αγκώνα, για να αποφύγουμε επαναμόλυνση.
- Δεν καθόμαστε απλά με ακίνητα τα χέρια κάτω από το νερό: Δεν αρκεί δηλαδή μόνο να βραχούν τα χεράκια μας, πρέπει να τα κουνήσουμε και να τα τρίψουμε για να καθαρίσουν.
Extra tip: Αν φοράτε κοσμήματα ή δαχτυλίδια, αφαιρέστε τα πριν το πλύσιμο, καθώς σε αυτά συσσωρεύονται βακτήρια που δεν απομακρύνονται εύκολα.
Πότε πρέπει να πλένουμε τα χέρια
- Πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την προετοιμασία και κατανάλωση φαγητού.
- Μετά τη χρήση τουαλέτας.
- Μετά το φτέρνισμα, το βήξιμο ή το φύσημα της μύτης.
- Μετά την επαφή με σκουπίδια ή ζώα.
- Μετά την επιστροφή στο σπίτι από εξωτερικούς χώρους ή μέσα μαζικής μεταφοράς.
- Μετά την επαφή με αρρώστους.
Μύθοι και αλήθειες για το πλύσιμο των χεριών
Μύθος: Το αντισηπτικό είναι καλύτερο από το σαπούνι.
Αλήθεια: Το νερό και το σαπούνι είναι πιο αποτελεσματικά στην αφαίρεση κάποιων μικροβίων (όπως ο νοροϊός) και χημικών.
Μύθος: Το ζεστό νερό σκοτώνει τα μικρόβια.
Αλήθεια: Η θερμοκρασία του νερού δεν έχει σημασία. Αυτό που μετρά είναι η διάρκεια και η σωστή τεχνική πλυσίματος, όπως και η χρήση σαπουνιού.
Μύθος: Τα αντιβακτηριακά σαπούνια είναι πάντα καλύτερα.
Αλήθεια: Δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι είναι πιο αποτελεσματικά από τα απλά σαπούνια.
Μύθος: Αν τα χέρια φαίνονται καθαρά, δεν χρειάζεται να τα πλύνω.
Αλήθεια: Τα μικρόβια δεν είναι ορατά με γυμνό μάτι. Ακόμα και φαινομενικά καθαρά χέρια μπορεί να είναι γεμάτα παθογόνα.
Μύθος: Αρκεί ένα γρήγορο ξέπλυμα των χεριών για να καθαρίσουν.
Αλήθεια: Χρειάζονται τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα τριψίματος για να φύγουν τα περισσότερα μικρόβια.
