Δύσκολα θα φανταστεί κάποιος βλέποντας αυτόν τον πελώριο βράχο που δεσπόζει πάνω από τα χωριά και τη Χώρα της Τήνου ότι εκεί ήταν κάποτε ή πρωτεύουσα του νησιού. Αυτό είναι το Ξώμπουργκο (έξω από το Μπόργκο δηλαδή η εκτός τειχών πόλη) και αξίζει οπωσδήποτε μια ανάβαση ως εκεί.
Ο δρόμος σταματάει στην ρίζα του βράχου όπου εκτός από τα δυο ορθόδοξα ξωκλήσια –ο Αγιος Μηνάς και η Ελεούσα – θα δείτε το μοναστήρι της Ιεράς Καρδίας του Ιησού, ένα από τα σημαντικότερα καθολικά προσκυνήματα στην Ελλάδα. Ιδρύθηκε αμέσως μετά την κατάληψη του νησιού από τους Τούρκους, από Ιησουίτες μοναχούς οι οποίοι μέχρι τότε ζούσαν μέσα στο κάστρο. Αυτοί το 1837 εγκατέλειψαν το Ξώμπουργο για να εγκατασταθούν στα Λουτρά, αλλά επέστρεψαν. Το αρχικό εκκλησάκι, αφιερωμένο στην Αγία Σοφία, ανακαινίστηκε εκ βάθρων το 1895 και αφιερώθηκε στο όνομα της Ιεράς Καρδίας του Ιησού. Στο προαύλιο μπροστά από την εκκλησία υπάρχει ηρώο με υπέροχο άγαλμα του Χριστού, έργο του γλύπτη Ιωάννη Φιλιππότη (1951).
Γύρω είναι χαραγμένα τα ονόματα 327 Ελλήνων καθολικών που έπεσαν στους πολέμους από το 1912 μέχρι το 1950. Ο κεντρικός ναός είναι πολύ ιδιαίτερος και έχει ένα μεγάλο άγαλμα του Χριστού στο εσωτερικό μαζί με εικόνες του 17ου αιώνα.
Στο συγκρότημα, θα βρείτε ξενώνες και τράπεζα για τους προσκυνητές, βιβλιοθήκη με βιβλία θρησκευτικού και ιστορικού περιεχομένου κι ένα καφενεδάκι που σερβίρει καφέδες και ροφήματα.
Από το μοναστήρι θα περπατήσετε στο σύντομο, ανηφορικό, μονοπάτι που οδηγεί στην κορυφή του βράχου , διασχίζοντας τα ερείπια του τείχους. Ψηλά θα δείτε ένα μαρμάρινο σταυρό του 1900, στο σημείο όπου κάποτε βρισκόταν η εκκλησία της Αγίας Ελένης. Η θέα σε όλα τα γύρω νησιά είναι ασφαλώς συγκλονιστική. Είναι το καλύτερο σημείο για να διαβάσετε την ιστορία του ερειπωμένου κάστρου.
Η παλιότερη οχύρωση στο Ξώμπουργο, χτίστηκε τον 12ο αιώνα π.Χ και είναι ένα κυκλώπειο τείχος του οποίου σώζεται ένα μικρό τμήμα στη ΒΔ πλευρά του λόφου. Τον 6ο αιώνα π.Χ., όταν ο οικισμός είχε μεγαλώσει, κτίστηκε μεγαλύτερο τείχος, που κάλυπτε ολόκληρη τη νότια και τη δυτική πλευρά του λόφου. Στους κλασικούς χρόνους εγκαταλείφθηκε και οι κάτοικοί του ίδρυσαν τις Πόλες, πιο κοντά στη θάλασσα στην περιοχή βόρεια του ναού της Παναγίας της Τήνου.
Στα βυζαντινά χρόνια, που πάμπολλοι πειρατές αλώνιζαν στις Κυκλάδες, το Ξώμπουργο ξανακατοικήθηκε. Εδώ στο βράχο του Ξώμπουργου έχτισαν οι Ενετοί το κάστρο τους, (μέσα στο οποίο υπήρχαν κατοικίες, μαγαζιά, εκκλησίες) και απ’ έξω το χωριό, το Ξώμπουργο (στα Ιταλικά soborgo, σημαίνει προάστιο, δηλαδή εκτός Μπόργκου).
Η βενετσιάνικη ιστορία του Ξώμπουργκου ξεκινάει το 1207 όταν κατέλαβαν την Τήνο οι αδελφοί Γκίζι, και ξεκίνησαν την οχύρωση του βράχου, κτίζοντας ένα πραγματικά απόρθητο φρούριο, το κάστρο της Αγίας Ελένης, όπως το έλεγαν, από το εκκλησάκι που υπήρχε στην κορυφή του λόφου. Στο φρούριο υπήρχαν 650 σπίτια και μαγαζιά, 5 εκκλησίες και ζούσαν έως και 2.000 άνθρωποι! Οι Τούρκοι κατέλαβαν το κάστρο το 1715, και το γκρέμισαν ολοσχερώς. Οι κάτοικοι του Ξώμπουργου άρχισαν σταδιακά να εγκαταλείπουν τον οικισμό και μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, είχαν φύγει και οι τελευταίοι. Σήμερα από τα σπίτια έχουν απομείνει μόνο ελάχιστα ερείπια.
Αν έρθετε στο βράχο τη δεύτερη Κυριακή του Ιουλίου όταν γιορτάζει το καθολικό μοναστήρι θα βρείτε ένα τριήμερο πανηγύρι που μαζεύει προσκυνητές από πολλά μέρη της Ελλάδας.
ΔΙΑΜΟΝΗ
- «Aeolis Tinos Suites», στον Τριαντάρο (22830/29044 https://aeolistinossuites.com/ ) Σε έκταση 30 στρ. με αμπέλια, ελιές και δύο ξωκλήσια, το διακριτικά πολυτελές συγκρότημα έχει πανοραμική θέα από το ψηλότερο σημείο του χωριού Τριαντάρος. Τα άνετα δωμάτια βρίσκονται σε χαμηλά κτίρια-ξενώνες, περιμετρικά του κεντρικού με την μεγάλη πισίνα και τον χώρο του πρωινού.
- «Tutti Blu Living Space», στη Μέση, (6955093535 http://www.tuttiblu.gr/ ) Ένα τηνιακό αρχοντικό του 1796 στον παραδοσιακό οικισμό της Μέσης, μετατράπηκε σε 4 ανεξάρτητους ξενώνες υψηλής αισθητικής, με σεβασμό στην αυθεντική αρχιτεκτονική του φυσιογνωμία. Εξαιρετικό το Κεντρικό Σπίτι.
- «Altana» (22830 25102, www.altanahotel.gr). Στη λεωφόρο Σταυρού-Κιονίων μονάδα με μίνιμαλ ντιζάιν διακόσμηση. Δωμάτια που έχουν ξεχωριστή αισθητική, κτιστά κρεβάτια και μπάνια.
ΦΑΓΗΤΟ
- «Ταρσανάς», στην πόλη της Τήνου (22830 24667). Η καλύτερη ψαροταβέρνα στη Χώρα! Θέα στο λιμάνι και τη Σύρο, σαρδέλα ψητή, σαλάτα ρόκα με τυρί Σαν Μιχάλη Σύρου, ψάρι στο φούρνο, τηνιακό κόκορα. Πολλές ετικέτες ελληνικών κρασιών και ρακή από το Φαλατάδο.
- «Η Δροσιά», στο Κτικάδο (22830 21070). Από τις πιο παλιές, και πιο καλές ταβέρνες του νησιού, με μπαλκόνι που έχει θέα στη θάλασσα και το Κτικάδο. Δοκιμάστε φρουτάλια, κατσικάκι λεμονάτο, αγκινάρα πίτα, , ντολμάδες αυγολέμονο, και τη λούζα. Πρώτες ύλες από το Κτικάδο και τα γύρω χωριά.
- «Μαϊστρος» στον Πάνορμο (22830 31280). Διάσημη ψαροταβέρνα με φρέσκο ψάρι που φέρνει ο ιδιοκτήτης με το καϊκι του. Καλαμάρι, κακαβιά, σαλατούρι και μπαρμπούνια είναι πολύ δυνατά πιάτα.
Περισσότερα στο www.thegreektraveller.com
