Το Politico επισκέφτηκε την περιοχή του Πάλαμα και των γύρω χωριών δύο χρόνια μετά τη σφοδρή κακοκαιρία Daniel, που μετέτρεψε τον κάμπο της Θεσσαλίας σε μία τεράστια λίμνη. Οι άνθρωποι που αναγκάστηκαν να φύγουν από τον τόπο τους μοιράζονται τις μαρτυρίες τους — ιστορίες εγκατάλειψης, απώλειας, και ενός μέλλοντος που δύσκολα φαίνεται να φτιάχνει.
Ο Daniel έπληξε την Ελλάδα στις 4-7 Σεπτεμβρίου 2023 φέρνοντας ραγδαίες βροχοπτώσεις και πλημμυρίζοντας την περιοχή της Θεσσαλίας, με σταθμούς όπως η Ζαγορά να καταγράφουν πάνω από 700 mm βροχής σε 24 ώρες. Χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα της πεδιάδας πλημμύρισαν, πολλές καλλιέργειες καταστράφηκαν και χιλιάδες ζώα πνίγηκαν, ενώ οι οικονομικές ζημιές υπολογίζονται σε δισεκατομμύρια.
Το Politico στον Παλαμά
Ο Κωνσταντίνος Παπαϊωάννου ζει σε ένα μικρό διαμέρισμα δύο δωματίων με τη σύζυγο, τα δύο παιδιά του και τη μητέρα του. Το πρώην σπίτι του στο χωριό Μεταμόρφωση είναι ακατοίκητο με μούχλα στους τοίχους και τη γραμμή από την πλημμύρα να φαίνεται ακόμα.
Δεν πρόκειται να επιστρέψουν στον τόπο τους.
Δυο χρόνια μετά τον Daniel που μετέτρεψε τις καλλιεργήσιμες και γεωργικές εκτάσεις της Θεσσαλίας σε μία λίμνη, η Μεταμόρφωση είναι ένα από τα δεκάδες χωριά που παραμένουν μισοεγκαταλελειμμένα.
Οι οικογένειες που αναγκάστηκαν να φύγουν λένε ότι συγκαταλέγονται στους πρώτους «κλιματικούς πρόσφυγες» της Ευρώπης: εκτοπισμένοι από ακραία καιρικά φαινόμενα, αποκλεισμένοι από τα ενοίκια της περιοχής λόγω υψηλών τιμών και παγιδευμένοι σε ένα γραφειοκρατικό κενό, καθώς η κυβέρνηση μελετά αν —και πού— θα ξαναχτίσει ολόκληρες κοινότητες.
«Μόνο οι τοίχοι και τα παράθυρα έμειναν από το σπίτι μας», λέει ο Παπαϊωάννου. «Είναι αδύνατο να ξαναχτίσουμε από το μηδέν». Το ενοίκιο για το διαμέρισμά τους επιδοτείται από το κράτος, αλλά οι πληρωμές καθυστερούν και η γραφειοκρατία τους πνίγει. Η επιδότηση πρόκειται να λήξει, και η οικογένεια ελπίζει να δώσουν παράταση.
Η κυβέρνηση είχε υποσχεθεί να μετεγκαταστήσει το χωριό σε ασφαλέστερο έδαφος — δύο χρόνια μετά, οι κάτοικοι λένε πως οι μελέτες είναι ακόμη ημιτελείς.
Για τη μητέρα του Κωνσταντίνου, τη Ζωή Παπαϊωάννου, 70 ετών, το να εγκαταλείψει το σπίτι της ήταν μία συνθήκη που ποτέ της δεν ήθελε.
«Αν έχουν μικρά παιδιά δεν θα επιστρέψουν στα χωριά. Αν ο άντρας μου ζούσε, θα γυρίζαμε. Εκεί γεννήθηκα, και θέλω εκεί να πεθάνω. Αλλά θα πάω όπου θα πάνε τα παιδιά μου».
Η περιοχή ήταν πάντα επιρρεπής σε πλημμύρες. Η Ζωή θυμάται όταν ήταν δύο ετών να τη βγάζουν με βάρκα σε πλημμύρα, αλλά αυτό που συνέβη το βράδυ της 5ης Σεπτεμβρίου 2023 — όταν το νερό έφτασε μέχρι τα κεραμίδια της στέγης — ήταν κάτι διαφορετικό. Πήρε μια εικόνα της Παναγίας, ένα πιεσόμετρο και το βιβλιάριο υγείας της προτού τη σώσουν οι συγγενείς της. Στεναχωριέται, ωστόσο, που δεν κατάφερε να σώσει τις οικογενειακές φωτογραφίες.
Στο ίδιο χωριό, ο Κωνσταντίνος Τσιούκας, 60 χρόνων, λέει ότι μαζί με τη γυναίκα του έσωσαν μόνο τα στεφάνια του γάμου τους.
«Δεν θέλουμε να γυρίσουμε εδώ. Θα φοβόμαστε πάντα τις πλημμύρες. Γιατί να ζήσω πάλι αυτό το δράμα; Γιατί να το περάσουν τα παιδιά μου;» Υπολογίζει ότι περίπου 40 οικογένειες έχουν επιστρέψει, παρότι κανένας επίσημος δεν έχει επιθεωρήσει τα σπίτια τους για να διαπιστωθεί αν είναι ασφαλή. Όσες επέστρεψαν το έκαναν λόγω προβλημάτων με τα ενοίκια.
Ο κ. Τσιούκας μετακινείται συχνά στη Μεταμόρφωση για να φροντίζει τη γη του, αλλά ούτε εκείνος ούτε τα παιδιά του θέλουν να ασχοληθούν με τη γεωργία.
«Δεν αξίζει τον κόπο», λέει. «Θα αφήσω τα παιδιά μου να πεινάσουν; Όχι».
Στο καφενείο του χωριού, το μοναδικό κατάστημα που δεν καταστράφηκε πλήρως, η ιδιοκτήτρια Φανή Ντάντου, 55 ετών, λέει ότι πλέον έρχονται μόνο λίγες δεκάδες άνθρωποι για καφέ, τσίπουρο ή μεζέ.
«Αν ήμουν 30, θα φεύγαμε. Θα πηγαίναμε στη Γερμανία να πλύνουμε πιάτα», λέει. «Ήταν ένα ζωντανό χωριό με τρία-τέσσερα καφενεία, τώρα έχουμε μόνο κηδείες».
