Οι τιμές του φυσικού αερίου της Ευρώπης αυξήθηκαν, οι τιμές της μετοχής του υποχώρησαν και το ευρώ βυθίστηκε τη Δευτέρα (5/9), καθώς η Ρωσία σταμάτησε να διοχετεύει φυσικό αέριο μέσω μιας σημαντικής πηγής εφοδιασμού της ηπείρου, προκαλώντας άλλο ένα βαρύ οικονομικό πλήγμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που παράλληλα αγωνίζεται να ανακάμψει από την πανδημία.
Σύμφωνα με το Reuters, oι κυβερνήσεις της ΕΕ προωθούν πακέτα αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων για να αποτρέψουν τη συντριβή των επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας από την κρίση ρευστότητας και να προστατεύσουν τα νοικοκυριά από τους τεράστιους λογαριασμούς ενέργειας, καθώς η ρωσική Gazprom δήλωσε ότι θα σταματήσει την αποστολή φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Nord Stream 1 λόγω βλάβης.
Πλαφόν και διαφορετική τιμολόγηση
Σε ένα σημείωμα για τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, η ΕΕ περιέγραψε δύο πιθανά μέσα: ανώτατο όριο τιμών για το εισαγόμενο φυσικό αέριο και διαφορετική τιμολόγηση κατά τη διάρκεια έκτακτης ανάγκης στις περιοχές που πλήττονται περισσότερο από διακοπές εφοδιασμού. Αυτές οι προτάσεις θα συζητηθούν με εμπειρογνώμονες από τα κράτη-μέλη σε μια τεχνική συνάντηση στις 7 Σεπτεμβρίου.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι ήταν πεπεισμένη ότι θα έπρεπε να υπάρξει ανώτατο όριο τιμής στο ρωσικό φυσικό αέριο. Ωστόσο, διπλωμάτες λένε ότι τα κράτη-μέλη παραμένουν διχασμένα σχετικά με μια τέτοια κίνηση, φοβούμενα ότι θα οδηγήσει σε πλήρη διακοπή των ρωσικών ροών.
Στο έγγραφο, η Κομισιόν τόνισε ότι ενώ η Ρωσία έχει ήδη μειώσει απότομα τις αποστολές προς την ΕΕ, αυτή η επιλογή θα πρέπει να εξεταστεί μόνο εάν το μπλοκ είναι έτοιμο να αποδεχθεί πλήρη διακοπή των ροών.
«Το ανώτατο όριο τιμής θα πρέπει να σχεδιαστεί με τρόπο ώστε η Ρωσία να βρίσκεται σε χειρότερη θέση, σε περίπτωση διακοπής παράδοσης φυσικού αερίου από το να συμμορφώνεται με το ανώτατο όριο τιμής», ανέφερε η Επιτροπή στο έγγραφο. «Δεδομένου ότι την προηγούμενη δεκαετία (2010/2020) οι τιμές του ρωσικού φυσικού αερίου κυμαίνονταν μεταξύ 5 ευρώ και 35 ευρώ/MWh, οποιοδήποτε ανώτατο όριο πάνω από αυτό το επίπεδο θα εξασφάλιζε ότι η Ρωσία θα είναι πάνω από το οριακό κόστος παραγωγής της».
Επιτήρηση του TTF
Στο πλαίσιο των προετοιμασιών για τη συνάντηση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αξιολογεί επίσης επιλογές για την υπαγωγή της ολλανδικής Title Transfer Facility (TTF) -της εικονικής αγοράς φυσικού αερίου, που αποτελεί τον κύριο δείκτη που χρησιμοποιείται για τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια στην Ευρώπη- σε χρηματοπιστωτική εποπτεία, ώστε να αποφευχθεί η κερδοσκοπία, σύμφωνα το Bloomberg.
«Το premium τιμής μεταξύ των δεικτών του TTF και του ευρωπαϊκού LNG που παραδίδεται από πλοία έχει διευρυνθεί σημαντικά, δημιουργώντας ερωτήματα σχετικά με την αντιπροσωπευτικότητά του ως δείκτη για τη σύνδεση των συμβολαίων σε ολόκληρη την ΕΕ-27», ανέφερε η Επιτροπή στο έγγραφο.
Οι επιλογές θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν τη δημιουργία ενός πρόσθετου συμπληρωματικού δείκτη αναφοράς για τη διασφάλιση καλύτερης λειτουργίας της αγοράς με λιγότερη αστάθεια, σύμφωνα με τον εκτελεστικό βραχίονα της ΕΕ. Μια άλλη δυνατότητα είναι η δημιουργία μιας ευρωπαϊκής πλατφόρμας συναλλαγών για το LNG.
Ως έσχατη λύση σε περίπτωση διακοπής του εφοδιασμού στην Ευρώπη, η ΕΕ θα μπορούσε επίσης να εξετάσει την προσωρινή σύνδεση του TTF με τον δείκτη αναφοράς στην Ασία (JKM) ως δυναμικό ανώτατο όριο τιμής. Ωστόσο, αυτό θα απαιτούσε τη χρήση άλλων κόμβων ή μηχανισμών για την κατανομή φυσικού αερίου εντός της Ευρώπης, ανέφερε η Επιτροπή στο έγγραφο.
«Σε αυτή την κατάσταση, η JKM θα γίνει η παγκόσμια τιμή για το διεθνές φυσικό αέριο για κάποιο χρονικό διάστημα», ανέφερε η Επιτροπή. «Η αγορά χονδρικής θα καθορίζεται επομένως από την προσφορά/ζήτηση LNG».
Κατάρρευση διανομέων
Η Ευρώπη κατηγιρεί τη Ρωσία ότι σταματά τις προμήθειες ενέργειας ως αντίποινα στις κυρώσεις που έχει επιβάλει στη Μόσχα για την εισβολή της στην Ουκρανία. Η Ρωσία κατηγόρησε τις κυρώσεις από τη «συλλογική Δύση» για την πρόκληση προβλημάτων εφοδιασμού με φυσικό αέριο.
Αρκετοί Ευρωπαίοι διανομείς ηλεκτρικής ενέργειας έχουν ήδη καταρρεύσει και ορισμένοι μεγάλοι ηλεκτροπαραγωγοί ενδέχεται να κινδυνεύσουν: να πληγούν από ανώτατα όρια που περιορίζουν τις αυξήσεις των τιμών που μπορούν να μεταβιβάσουν στους καταναλωτές ή να παρασυρθούν από αντιστάθμιση στοιχημάτων, με τις τιμές του φυσικού αερίου να είναι τώρα κατά 400% μεγαλύτερες από ό,τι πριν από ένα χρόνο.
«Μπορεί να μιλάμε για υπόθεση ''Λίμαν Μπράδερς'' στην ενεργειακή βιομηχανία», δήλωσε την Κυριακή ο Φινλανδός υπουργός Οικονομικών, Μίκα Λίντιλα, αναφερόμενος στην αμερικανική τράπεζα που κατέρρευσε το 2008 και προανήγγειλε το παγκόσμιο οικονομικό κραχ.
Η Φινλανδία στοχεύει να προσφέρει 10 δισεκατομμύρια ευρώ (10 δισεκατομμύρια δολάρια) και η Σουηδία 250 δισεκατομμύρια σουηδικές κορόνες (23 δισεκατομμύρια δολάρια) σε εγγυήσεις ρευστότητας στις εταιρείες ηλεκτρικής τους ενέργειας.
«Το πρόγραμμα της κυβέρνησης είναι η τελευταία λύση χρηματοδότησης για εταιρείες που διαφορετικά θα απειλούνταν με αφερεγγυότητα», δήλωσε η πρωθυπουργός της Φινλανδίας Σάνα Μάριν.
Οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας πωλούν συχνά ρεύμα εκ των προτέρων για να εξασφαλίσουν μια συγκεκριμένη τιμή, αλλά πρέπει να διατηρούν μια κατάθεση «ελάχιστου περιθωρίου» σε περίπτωση αθέτησης υποχρεώσεων πριν από την παροχή της ισχύος. Το απαιτούμενο περιθώριο κέρδους έχει αυξηθεί με τις αυξανόμενες τιμές ενέργειας, αφήνοντας τις εταιρείες να δυσκολεύονται να βρουν μετρητά για να καλύψουν τις νέες απαιτήσεις.
Θωράκιση πελατών
Η Γερμανία, που εξαρτάται πιο πολύ από τα περισσότερα κράτη της ΕΕ από το ρωσικό αέριο, έχει προσφέρει μια διάσωση πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ στην εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας Uniper. Το Βερολίνο δήλωσε ότι θα ξοδέψει τουλάχιστον 65 δισεκατομμύρια ευρώ για να προστατεύσει τους πελάτες και τις επιχειρήσεις από τον εκτοξευόμενο πληθωρισμό, ο οποίος τροφοδοτείται από την άνοδο των τιμών της ενέργειας.
Η τιμή αναφοράς του φυσικού αερίου αυξήθηκε έως και 35% τη Δευτέρα και αυξήθηκε περισσότερο από 400% σε ετήσια βάση, καθώς η Ρωσία δήλωσε την Παρασκευή ότι μια διαρροή στον εξοπλισμό του Nord Stream 1 σήμαινε ότι θα παραμείνει κλειστός πέρα από την τριήμερη διακοπή συντήρησης της περασμένης εβδομάδας.
Οι ευρωπαϊκές χρηματοπιστωτικές αγορές αναστατώθηκαν από τα νέα. Το ευρώ βυθίστηκε σε χαμηλό 20 ετών και οι ευρωπαϊκές μετοχές υποχώρησαν.
Ο Nord Stream 1, ο οποίος εκτείνεται κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα προς τη Γερμανία, παρείχε ιστορικά περίπου το ένα τρίτο του φυσικού αερίου που εξήγαγε η Ρωσία στην Ευρώπη, αν και λειτουργούσε ήδη με μόλις 20% της χωρητικότητας πριν από τη διακοπή συντήρησης της περασμένης εβδομάδας.
«Τα προβλήματα με τον εφοδιασμό με φυσικό αέριο προέκυψαν λόγω των κυρώσεων που επιβλήθηκαν στη χώρα μας από δυτικά κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας και της Βρετανίας», δήλωσε τη Δευτέρα ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ. «Δεν υπάρχουν άλλοι λόγοι που οδηγούν σε προβλήματα με τις προμήθειες».
Προσθέτοντας στη σύγκρουση για την ενέργεια, είπε επίσης ότι η Ρωσία θα αντιδρούσε εάν τα κράτη της G7 επιβάλουν ανώτατο όριο τιμής στο ρωσικό πετρέλαιο. «Μπορεί να υπάρξουν μόνο αντίποινα», είπε.
Η Ρωσία στέλνει επίσης αέριο στην Ευρώπη μέσω αγωγού που περνά από την Ουκρανία, που αποτελεί μιαν άλλη σημαντική πηγή για την ήπειρο. Ωστόσο, αυτές οι προμήθειες έχουν επίσης μειωθεί κατά τη διάρκεια της κρίσης, οδηγώντας την ΕΕ σε αγώνα δρόμου για την εύρεση εναλλακτικών προμηθειών προκειμένου να αναπληρώσει τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου εν όψει του χειμώνα.
Φόβοι ύφεσης
Ορισμένες ενεργοβόρες βιομηχανίες στην Ευρώπη, όπως οι παραγωγοί λιπασμάτων και οι παραγωγοί αλουμινίου, έχουν ήδη περιορίσει την παραγωγή τους. Άλλες βιομηχανίες, που ήδη αντιμετωπίζουν προβλήματα σε τσιπ και logistics, πληρώνουν δυσθεώρητους λογαριασμούς καυσίμων.
Αρκετά κράτη της ΕΕ έχουν ενεργοποιήσει σχέδια έκτακτης ανάγκης που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε περιορισμό της ενέργειας και να υποδαυλίσουν φόβους ύφεσης, με τον πληθωρισμό να εκτινάσσεται και τα επιτόκια να αυξάνονται.
«Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε ότι η Γερμανία μπορεί να εξετάσει τον περιορισμό του φυσικού αερίου», δήλωσε στο Reuters ο διευθύνων σύμβουλος της Uniper, Κλάους-Ντίτερ Μάουμπαχ, στο περιθώριο της διάσκεψης Gastech στο Μιλάνο.
Η Γερμανία, η οποία εγκαθιστά τερματικούς σταθμούς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) ώστε να μπορεί να αποστέλλει καύσιμα και να επεκτείνει τη γκάμα των παγκόσμιων προμηθευτών της, βρίσκεται στη δεύτερη φάση ενός σχεδίου έκτακτης ανάγκης σε τρία στάδια. Η τρίτη φάση είναι βιομηχανία με δελτίο.
Η παγκόσμια αγορά LNG ήταν ήδη σφιχτή καθώς η παγκόσμια οικονομία απορρόφησε τις προμήθειες στην ανάκαμψη από την πανδημία. Η κρίση στην Ουκρανία έχει προσθέσει περαιτέρω ζήτηση.
Η Νορβηγία, ένας σημαντικός ευρωπαϊκός παραγωγός, τροφοδοτεί με περισσότερο φυσικό αέριο στις ευρωπαϊκές αγορές, αλλά δεν μπορεί να καλύψει το κενό που αφήνει η Ρωσία.
Οι υπουργοί Ενέργειας των χωρών της ΕΕ πρόκειται να συναντηθούν στις 9 Σεπτεμβρίου για να συζητήσουν επιλογές για τον περιορισμό των αυξανόμενων τιμών της ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των ανώτατων ορίων τιμών του φυσικού αερίου και των πιστωτικών γραμμών έκτακτης ανάγκης για συμμετέχοντες στην ενεργειακή αγορά, σύμφωνα με το Reuters.
Ο Κλάους Μέλερ, πρόεδρος της ρυθμιστικής αρχής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Δικτύων της Γερμανίας, δήλωσε τον Αύγουστο ότι ακόμη και αν τα αποθέματα φυσικού αερίου της Γερμανίας ήταν κατά 100% γεμάτα, θα ήταν άδεια σε δυόμισι μήνες εάν οι ροές ρωσικού φυσικού αερίου σταματούσαν εντελώς.
Οι αποθηκευτικοί χώροι της Γερμανίας είναι πλέον πλήρεις κατά περίπου 85%, ενώ οι εγκαταστάσεις σε όλη την Ευρώπη πέτυχαν τον στόχο 80% την περασμένη εβδομάδα.