Το ταξίδι του Κινέζου Υπουργού Εξωτερικών Γουάνγκ Γι στη Νότια Ασία, εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία και τις απειλές από τις ΗΠΑ για κυρώσεις στο Πεκίνο, ήταν γεμάτο εκπλήξεις.
Μετά την προγραμματισμένη επίσκεψη στο Πακιστάν όπου συμμετείχε ως ειδικός προσκεκλημένος στην Σύνοδο των Υπουργών Εξωτερικών του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας, ο Γουάνγκ Γι έκανε μια απρογραμμάτιστη στάση στο Αφγανιστάν, πριν κατευθυνθεί σε μια άλλη εκτός προγράμματος στάση στην Ινδία, όπου συναντήθηκε με τον Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας και τον Ινδό ΥΠΕΞ.
Το ταξίδι του Γουάνγκ Γι στην Ινδία παρότι δεν είχε επιβεβαιωθεί μέχρι την τελευταία στιγμή, αναμενόταν ευρέως στην περιοχή, μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία από την εισβολή της Ρωσίας.
Η επίσκεψή του Κινέζου ΥΠΕΞ στην Καμπούλ, αντίθετα, αποτέλεσε έκπληξη. Η Κίνα δεν αναγνωρίζει επίσημα την κυβέρνηση των Ταλιμπάν, αλλά η απόφαση να συναντηθεί ο Γουάνγκ Γι με αξιωματούχους των Ταλιμπάν στην Καμπούλ αποτελεί σαφές σημάδι ότι το Πεκίνο είναι πρόθυμο να εμπλακεί.
Η επίσημη αναγνώριση μπορεί να μην αργήσει να έρθει, ειδικά καθώς ο Γουάνγκ τόνισε ότι η Κίνα "σέβεται τις ανεξάρτητες επιλογές του αφγανικού λαού", "σέβεται τις θρησκευτικές πεποιθήσεις και τα εθνικά έθιμα του Αφγανιστάν" και "δεν παρενέβη ποτέ στις εσωτερικές υποθέσεις του Αφγανιστάν".
Όλα αυτά έρχονται σε μια περίοδο παγκόσμιας έντασης και με τις ΗΠΑ να ακυρώνουν τις συνομιλίες τους με τους Ταλιμπάν, μετά την απόφαση της Καμπούλ να κλείσει τα σχολείο θηλέων.
Το μήνυμα που έστειλε η επίσκεψη του Γουάνγκ Γι ήταν η επιστροφή στις συνήθεις δραστηριότητες, παρά την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν - και χωρίς καμία εκτίμηση ή ανησυχία για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τις οποίες κατηγορούνται οι Ταλιμπάν. Στην πραγματικότητα, ο Γουάνγκ επαίνεσε τα "απτά αποτελέσματα" της κυβέρνησης των Ταλιμπάν που "ανταποκρίνονται ενεργά στις ανησυχίες της διεθνούς κοινότητας". Αυτό το μήνυμα είναι ιδιαίτερα ειρωνικό, καθώς έρχεται μόλις μία ημέρα αφότου οι Ταλιμπάν αθέτησαν την υπόσχεσή τους να επιτρέψουν στα κορίτσια από την έκτη τάξη και πάνω να επιστρέψουν στο σχολείο.
Αντ' αυτού, η προσέγγιση του Γουάνγκ έστειλε το μήνυμα της Κίνας για "business-as-usual". Πολλά από τα σημεία συζήτησης που καλύφθηκαν στη συνάντηση, όπως οι κινεζικές ανησυχίες για την ασφάλεια και η δυνατότητα οικονομικής συνεργασίας, εμφανίστηκαν επίσης στις συνομιλίες του Γουάνγκ με τον πρώην Αφγανό πρόεδρο Ασράφ Γκάνι, ο οποίος εγκατέλειψε την Καμπούλ μπροστά στην κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν τον περασμένο Αύγουστο. Στην πραγματικότητα, η πιο αξιοσημείωτη διαφορά ήταν ότι ο Γουάνγκ επανειλημμένα έθεσε την πολιτική "διαδικασία συμφιλίωσης" στις συνομιλίες με τον Γκάνι, εννοώντας τις ειρηνευτικές προσπάθειες με τους Ταλιμπάν. Αντίθετα, ο Γουάνγκ Γι δεν έκανε καμία πρόταση για τους Ταλιμπάν να συμμετάσχουν σε συμφιλίωση ή προσέγγιση των πολιτικών αντιπάλων.
Είναι σαφές ότι το Πεκίνο θεωρεί ότι η κυριαρχία των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν έχει τελειώσει και είναι έτοιμο να επιστρέψει στις συνήθεις δραστηριότητες. Ο Γουάνγκ έκανε μάλιστα ένα σημείο για να καταγγείλει "την πολιτική πίεση και τις οικονομικές κυρώσεις στο Αφγανιστάν που έχουν επιβληθεί από μη περιφερειακές δυνάμεις".
Οι Ταλιμπάν σίγουρα πήραν το μήνυμα της κινεζικής υποστήριξης. Ο Αμίρ Καν Μουτάκι, εκτελών χρέη υπουργού Εξωτερικών υπό το καθεστώς των Ταλιμπάν, δήλωσε στον Γι ότι «πρόκειται για την πιο σημαντική αντιπροσωπεία υψηλού επιπέδου που δέχθηκε το Αφγανιστάν» προσθέτοντας ότι «το Αφγανιστάν είναι έτοιμο να συμμετάσχει ενεργά στη συνεργασία “Belt and Road” και να ενισχύσει την εμπορική και επενδυτική συνεργασία με την Κίνα».
Ο Μουτάκι διαβεβαίωσε επίσης τον Γι ότι «το Αφγανιστάν είναι πεπεισμένο ότι θα βελτιώσει περαιτέρω το περιβάλλον ασφαλείας του, θα σταθεροποιήσει και θα ελέγξει την κατάσταση και θα διασφαλίσει την ασφάλεια των ξένων ιδρυμάτων και του προσωπικού στο Αφγανιστάν».
Η ασφάλεια είναι το υπ' αριθμόν ένα μέλημα της Κίνας στο Αφγανιστάν - ιδιαίτερα η αποτροπή της ανάκαμψης του Ισλαμικού Κινήματος Ανατολικού Τουρκεστάν(ΙΚΑΤ), μιας τρομοκρατικής ομάδας που επικεντρώνεται στην αυτονομία των Ουιγούρων.
Ο Γουάνγκ ήταν ξεκάθαρος ότι η Κίνα αναμένει από τους Ταλιμπάν να αντιμετωπίσουν την ομάδα: "Η Κίνα ελπίζει ότι η αφγανική πλευρά θα εκπληρώσει με σοβαρότητα τη δέσμευσή της και θα λάβει αποτελεσματικά μέτρα για την αποφασιστική καταστολή όλων των τρομοκρατικών δυνάμεων, συμπεριλαμβανομένου του ΙΚΑΤ".
Από την πλευρά του, ο Muttaqi διαβεβαίωσε τον Wang ότι "το Αφγανιστάν βρίσκεται σε μεγάλη επαγρύπνηση απέναντι στην αναζωπύρωση της τρομοκρατίας και θα λάβει αποφασιστικά και αποτελεσματικά μέτρα για την εξάλειψη των τρομοκρατικών δυνάμεων στο Αφγανιστάν με όλες τις προσπάθειες. Οι Αφγανοί Ταλιμπάν κατανοούν πλήρως τις ανησυχίες της Κίνας και δεν θα επιτρέψουν ποτέ σε καμία δύναμη να χρησιμοποιήσει το αφγανικό έδαφος για να προβεί σε πράξεις επιζήμιες για τους Κινέζους φίλους".
Οι εξωτερικοί παρατηρητές είναι επιφυλακτικοί ως προς το ότι οι Ταλιμπάν θα πατάξουν πραγματικά τους ξένους μαχητές, πολλοί από τους οποίους είναι πρώην σύμμαχοι των Ταλιμπάν, στο Αφγανιστάν.
Σε ότι αφορά τη μεταφορά της πρωτοβουλίας BeltandRoad στο Αφγανιστάν, η Κίνα ενδιαφέρεται αλλά είναι επιφυλακτική. Τα προηγούμενα επενδυτικά της σχέδια στο Αφγανιστάν δεν απέδωσαν καρπούς και δεδομένης της σχεδόν κατάρρευσης της αφγανικής οικονομίας, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι οι κινεζικές εταιρείες είναι πρόθυμες να δραστηριοποιηθούν περισσότερο εκεί αυτή τη στιγμή.
Σύμφωνα με τον Γουάνγκ Γι, «η Κίνα είναι έτοιμη να συνεχίσει να παρέχει βοήθεια στο πλαίσιο των δυνατοτήτων της για την ανάπτυξη και την αναζωογόνηση του Αφγανιστάν, να διεξάγει ενεργά συνεργασία σε τομείς όπως η ιατρική περίθαλψη, η ανακούφιση της φτώχειας, η γεωργία, η πρόληψη και ο μετριασμός των καταστροφών και χαιρετίζει τη συμμετοχή του Αφγανιστάν στη συνεργασία Belt and Road". Η έμφαση δίνεται πολύ περισσότερο στην ανθρωπιστική βοήθεια και την αναπτυξιακή συνδρομή, παρά στη σύμπραξη σε έργα υποδομής.
Η Κίνα θα φιλοξενήσει την επόμενη εβδομάδα συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών για το Αφγανιστάν, στην οποία θα συμμετάσχουν οι κορυφαίοι διπλωμάτες των γειτόνων του Αφγανιστάν. Ο Μουτάκι δήλωσε ότι "ανυπομονεί να συμμετάσχει στη συνάντηση" η οποία θα είναι μια μεγάλη εξέλιξη για τη διπλωματία των Ταλιμπάν. Η κυβέρνησή τους δεν είχε συμπεριληφθεί στην προηγούμενη επανάληψη της συνάντησης των υπουργών Εξωτερικών, που πραγματοποιήθηκε στο Ιράν τον Οκτώβριο του 2021. Οι τότε συμμετέχοντες, Κίνα, Ιράν, Πακιστάν, Ρωσία, Τατζικιστάν, Τουρκμενιστάν και Ουζμπεκιστάν, έχοντας διαφορετικό βαθμό εμπλοκής και επαφής με τους Ταλιμπάν.
Ακόμη όμως πιο ενδιαφέρουσα από την παρουσία των Ταλιμπάν, ωστόσο, είναι η αποκάλυψη από τη Μόσχα ότι θα έρθει ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ. Η συνεχιζόμενη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία της έχει προσδώσει το καθεστώς του παρία σε μεγάλο μέρος του κόσμου. Αν και καμία από τις χώρες που συμμετείχαν στη συνάντηση του Οκτωβρίου 2021 δεν καταδίκασε την εισβολή της Ρωσίας, δεν αισθάνονται ούτε απόλυτα άνετα με αυτήν. Το Ουζμπεκιστάν, ειδικότερα, ζήτησε τον τερματισμό των εχθροπραξιών.
Η συμμετοχή του Λαβρόφ σε μια συνάντηση για το Αφγανιστάν επιτρέπει στη Μόσχα να αντισταθεί στις αφηγήσεις περί διπλωματικής απομόνωσης - και η απόφαση της Κίνας να στείλει την πρόσκληση στέλνει επίσης ένα σαφές μήνυμα υποστήριξης προς τη Ρωσία.