Στο επίκεντρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα βρεθεί τη Δευτέρα η Ελλάδα καθώς οι ευρωβουλευτές θα συζητήσουν με το Συμβούλιο και την Επιτροπή τις αναφερθείσες περιπτώσεις παρακολούθησης και χρήσης του κατασκοπευτικού λογισμικού Predator στην Ελλάδα.
Όπως σημειώνει η επίσημη ιστοσελίδα του Ευρωκοινοβουλίου, οι ευρωβουλευτές πρόκειται να εκφράσουν την αγανάκτησή τους για τις πρόσφατες αποκαλύψεις σχετικά με τις υποκλοπές από τις μυστικές υπηρεσίες, καθώς και τη χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού, με στόχο πολιτικούς, δημοσιογράφους και άλλα δημόσια πρόσωπα στην Ελλάδα. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται και για την στοχοποίηση μεταξύ των προσώπων που τέθηκαν υπό παρακολούθηση και του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ και ευρωβουλευτή Νίκου Ανδρουλάκη.
Όπως ανακοινώθηκε τη Δευτέρα 12 Σεπτεμβρίου 2022 και γύρω στις 8 το βράδυ (ώρα Ελλάδας) ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής, Νίκος Ανδρουλάκης, θα μιλήσει στην ειδική συνεδρίαση της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με θέμα: «Παρακολουθήσεις και κατασκοπευτικό λογισμικό Predator στην Ελλάδα».
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θορυβούμενο από την έκταση των υποκλοπών στην ΕΕ συνέστησε εξεταστική επιτροπή νωρίτερα φέτος για να διερευνήσει τη χρήση του λογισμικού παρακολούθησης.
Υποκλοπές και όσα προηγήθηκαν
Την Πέμπτη 8 Σεπτεμβρίου, η επιτροπή φιλοξένησε συζήτηση για την Ελλάδα με κυβερνητικούς αξιωματούχους και δημοσιογράφους που έχουν στοχοποιηθεί από κατασκοπευτικό λογισμικό.
Η εξεταστική επιτροπή του Κοινοβουλίου για την κατασκοπεία κατά την δημόσια ακρόαση για την Ελλάδα άκουσε τους Έλληνες δημοσιογράφους να περιγράφουν τις εμπειρίες τους ως στόχοι στις έρευνες παρακολούθησης και συζήτησε το θέμα με αξιωματούχους της ελληνικής κυβέρνησης.
Στο πρώτο πάνελ, οι ευρωβουλευτές άκουσαν μαρτυρίες Ελλήνων δημοσιογράφων που είτε έγιναν στόχος κατασκοπευτικού λογισμικού, είτε διερεύνησαν περιπτώσεις παρακολούθησης.
Ο Θανάσης Κουκάκης και ο Σταύρος Μαλιχούδης υποστήριξαν ότι η δημοσιογραφική τους εργασία οδήγησε στη στοχοποίησή τους. Ο Κουκάκης σημείωσε ότι η παρακολούθησή του δεν θα είχε αξιολογηθεί σωστά χωρίς την Εξεταστική Επιτροπή Pegasus και τους ελέγχους που έγιναν στα τηλέφωνα των ευρωβουλευτών, οι οποίοι αποκάλυψαν ότι το τηλέφωνο του Νίκου Ανδρουλάκη είχε επίσης στοχοποιηθεί. Ο Μαλιχούδης σημείωσε ότι κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης βρισκόταν σε συζητήσεις για τη δημιουργία ενός διεθνούς δικτύου δημοσιογράφων που καλύπτουν θέματα προσφύγων, οπότε μπορεί να αποκαλύφθηκαν και ευαίσθητες πληροφορίες για δημοσιογράφους σε άλλες χώρες.
Η Ελίζα Τριανταφύλλου μίλησε για το ερευνητικό της έργο σχετικά με τη χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού στην Ελλάδα. Η Τριανταφύλλου διαπίστωσε ότι οι επίσημες έρευνες για παραβιάσεις της ιδιωτικής ζωής φαίνεται να προχωρούν αργά, ενώ οι έρευνες για διαρροές στα μέσα ενημέρωσης προχωρούν πολύ πιο γρήγορα. Υποστήριξε ότι είναι απαραίτητες αξιόπιστες έρευνες σχετικά με τις δραστηριότητες του παρόχου κατασκοπευτικού λογισμικού Intellexa.
Οι ευρωβουλευτές συμφώνησαν στην ανάγκη να διερευνηθούν επειγόντως οι εταιρείες κατασκοπευτικού λογισμικού, επισημαίνοντας τον κίνδυνο καταστροφής αποδεικτικών στοιχείων. Τόνισαν τις αρνητικές συνέπειες για τη δημοκρατία, την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και την ελευθερία της έκφρασης.
Οι Ευρωβουλευτές διερωτήθηκαν επίσης αν η Ελλάδα οδεύει προς μια αυταρχική κατεύθυνση, στην οποία οι προσκεκλημένοι ομιλητές σημείωσαν ότι τουλάχιστον οι δημοσιογράφοι έχουν βιώσει ένα αρνητικό κλίμα για την άσκηση κριτικής στην κυβέρνηση. Οι ευρωβουλευτές έδειξαν ενδιαφέρον για τις άδειες εξαγωγής spyware στην Ελλάδα αλλά και στην Κύπρο.
Όσα είπαν για τις υποκλοπές οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης
Στο δεύτερο πάνελ, οι ευρωβουλευτές άκουσαν εκπροσώπους της ελληνικής κυβέρνησης. Και οι τρεις αξιωματούχοι τόνισαν τους αυστηρούς περιορισμούς που τους επιβάλλει ο νόμος σε σχέση με την αποκάλυψη άκρως απόρρητων πληροφοριών και ότι δεν πρέπει να επηρεάζουν τις εν εξελίξει έρευνες και τη δικαστική ανεξαρτησία μέσω δημόσιων σχολίων για τα θέματα αυτά.
Ο Αθανάσιος Στάβερης (Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης) περιέγραψε τη στρατηγική και το χρονοδιάγραμμα της κυβέρνησης για την εθνική ασφάλεια, καθώς και τις προσπάθειες για την ενσωμάτωση της νομοθεσίας της ΕΕ για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο (για παράδειγμα την οδηγία NIS2) στο εθνικό δίκαιο.
Ο Πάνος Αλεξανδρής (Γενικός Γραμματέας στο Υπουργείο Δικαιοσύνης) χαιρέτισε το έργο της επιτροπής και τόνισε τα δικαιώματα στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή και την προστασία των δεδομένων που παρέχει η ελληνική νομοθεσία. Τόνισε επίσης το ρόλο της ανεξάρτητης Ελληνικής Αρχής για την Ασφάλεια των Επικοινωνιών και την Προστασία του Απορρήτου (ΑΔΑΕ) στη διασφάλιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων προστασίας της ιδιωτικής ζωής.
Τέλος, ο πρόεδρος της ΑΔΑΕ Χρήστος Ράμμος μίλησε για τον εποπτικό ρόλο της Αρχής και μοιράστηκε την άποψή του για τους νομικούς περιορισμούς της σχετικά με τις δημόσιες διώξεις.
Οι ευρωβουλευτές υποστήριξαν ότι οι πολίτες της ΕΕ χρειάζονται περισσότερη διαφάνεια, σημείωσαν ότι η κυβέρνηση υποσχέθηκε να διερευνήσει γρήγορα τις εν λόγω υποθέσεις και την προέτρεψαν να προχωρήσει ταχύτερα. Ρώτησαν σχετικά με αναφορές για φακέλους των εθνικών υπηρεσιών πληροφοριών για άτομα υπό παρακολούθηση που έχουν καταστραφεί παράνομα και τόνισαν τις ευθύνες των αρχών προστασίας της ιδιωτικής ζωής βάσει του Γενικού Κανονισμού της ΕΕ για την Προστασία Δεδομένων (ΓΚΠΔ). Ρώτησαν επίσης πόσο καλά το ισχύον νομικό πλαίσιο της ΕΕ είναι κατάλληλο για έρευνες σχετικά με τις ψηφιακές επικοινωνίες και έθεσαν τις επιπτώσεις των γεγονότων στην Ελλάδα για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς και για το ίδιο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Εξεταστική επιτροπή του Ευρωκοινοβουλίου για τις υποκλοπές
Στις 30 Αυγούστου η εξεταστική επιτροπή του Ευρωκοινοβουλίου που συστάθηκε για να ερευνήσει τις υποκλοπές με κακόβουλα λογισμικά έκανε την πρώτη από τις δύο συνεδριάσεις. Σε αυτή, οι ευρωβουλευτές της «ανέκριναν» τους Κλαούντιο Γκαρνιέρι, επικεφαλής του Εργαστηρίου Ασφαλείας της Διεθνούς Αμνηστίας στο Βερολίνο, τη Μίριαμ Ζάαγκε-Μάας, Νομική Διευθύντρια στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Συνταγματικών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ECCHR) και το Ζαν Φιλίπ Λεκούφ, Αναπληρωτή Εκτελεστικό Διευθυντής και υπεύθυνο της Διεύθυνση Επιχειρήσεων στη Europol για τα κατασκοπευτικά λογισμικά στην κοινοτική επικράτεια.
Η παρουσία και η τοποθέτηση του Λεκούφ της Europol, έγινε κόκκινο πανί για την Ολλανδή Ευρωβουλευτή Σόφι Ιν’τ Βελντ από το Renew που με σειρά αναρτήσεων της στο Twitter κατήγγειλε την Europol και τον ρόλο της στις παράνομες παρακολουθήσεις.
«Γιατί η Europol αποφεύγει την ευθύνη της; Η διερεύνηση των σκανδάλων spyware εμπίπτει απόλυτα στην εντολή της, η οποία καλύπτει το έγκλημα στον κυβερνοχώρο, τη διαφθορά, την εκβίαση και τον εκβιασμό. Ωστόσο, η Ευρωπόλ ισχυρίζεται πριν Επιτροπή της ΕΕ PEGA ότι δεν είναι σε θέση να ζητήσει τη διεξαγωγή έρευνας» σημειώνει η Ολλανδή Ευρωβουλευτής που είναι μέλος της επιτροπής PEGA.
Συνεχίζοντας η Ιν’τ Βελντ σημειώνει ότι «ο αναπληρωτής διευθυντής της Europol ισχυρίζεται ότι η Europol εξυπηρετεί τα κράτη μέλη και μπορεί να λειτουργεί μόνο με τη συγκατάθεση των κυβερνήσεων. Έτσι, ακόμη και αν οι κυβερνήσεις είναι διεφθαρμένες ή εμπλέκονται σε εγκληματικές δραστηριότητες, η Europol θα τις υπηρετεί πιστά;»
Όμως δεν σταμάτησε εκεί η Ολλανδή Ευρωβουλευτής γράφοντας ότι «είναι μάλλον ντροπιαστικό το πώς γενναίοι και επιμελείς δημοσιογράφοι έχουν αποκαλύψει επιθέσεις σε ολόκληρη της ήπειρο κατά της κυβερνοασφάλειας με την παράνομη χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού, ενώ η Europol ισχυρίζεται ότι δεν είχε λάβει γνώση για τίποτα. Και τώρα γνωρίζει, αλλά αρνείται να ερευνήσει.»
Ενώ καταλήγοντας στο κρεσέντο εναντίον της Ευρωαστυνομίας η Ιν’τ Βελντ σημειώνει ότι «οι νέες εξουσίες της Europol δεν είναι ένα μενού επιλογής. Χορηγήθηκαν με σκοπό την προστασία των πολιτών της ΕΕ. Η άρνηση χρήσης αυτών των εξουσιών, είναι απλή και ξεκάθαρη παράβαση καθήκοντος».