Η Ευρωπαϊκή Ένωση πανηγυρίζει αθόρυβα για τη συνεχή μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας φέτος, εν μέσω των τιμών-ρεκόρ, της διακοπής μεγάλου μέρους της προμήθειας ρωσικού φυσικού αερίου και της κρίσης ρευστότητας στην αγορά ενέργειας.
Ωστόσο, η αιτία των πανηγυρισμών είναι αμφίβολη: οι επιχειρήσεις δεν περιορίζουν απλώς τη χρήση ενέργειας και συνεχίζουν να λειτουργούν κανονικά. Κλείνουν εργοστάσια, μειώνουν τη δυναμικότητά τους ή μετακινούνται. Η Ευρώπη μπορεί κάλλιστα να βρίσκεται στον δρόμο προς την αποβιομηχάνιση.
Οι δείκτες δείχνουν ύφεση
Το ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση οδεύει προς την ύφεση είναι πλέον ξεκάθαρο σε όποιον παρακολουθεί τους δείκτες. Ο τελευταίος από αυτούς -η μεταποιητική δραστηριότητα της ευρωζώνης- έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Μάιο του 2020.
Η μέτρηση του Οκτωβρίου για τον δείκτη PMI της S&P Global σηματοδότησε επίσης μια διαφαινόμενη ύφεση, καθώς υποχώρησε τον μήνα και ήταν η τέταρτη μηνιαία μέτρηση κάτω από το 50 - μια ένδειξη οικονομικής συρρίκνωσης.
Τα χειρότερα νέα
Στα χειρότερα ίσως νέα, ωστόσο, ο γερμανικός όμιλος BASF δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι θα μειώσει μόνιμα τη δραστηριότητά του στη χώρα του και θα επεκταθεί στην Κίνα. Η ανακοίνωση αποτέλεσε πλήγμα για μια κυβέρνηση που προσπαθεί να συνδυάσει την ενεργειακή έλλειψη με τους κλιματικούς στόχους χωρίς να παρατείνει τη διάρκεια ζωής των πυρηνικών εργοστασίων.
«Η ευρωπαϊκή αγορά χημικών προϊόντων αναπτύσσεται μόνο ασθενώς εδώ και περίπου μια δεκαετία [και] η σημαντική αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας κατά τη διάρκεια του τρέχοντος έτους ασκεί πίεση στις αλυσίδες αξίας των χημικών προϊόντων», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της BASF, Μάρτιν Μπρούντερ Μίλερ, όπως αναφέρουν οι FT, στα τέλη Οκτωβρίου.
Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι η ενεργειακή κρίση δεν ήταν ο μόνος λόγος για τα σχέδια της BASF να συρρικνώσει την παρουσία της στο εσωτερικό και να αναπτυχθεί στο εξωτερικό. Η ολοένα και αυστηρότερη νομοθεσία της ΕΕ ήταν επίσης ένας παράγοντας πίσω από αυτή την απόφαση, δήλωσε ο Μπρουντερμίλερ.
Άλλες βιομηχανίες φαίνεται επίσης να αντιμετωπίζουν προβλήματα με τους νέους κανονισμούς της ΕΕ. Ο εμπορικός φορέας των βιομηχανιών χάλυβα και αλουμινίου, οι οποίες έχουν επίσης υποφέρει σημαντικά από τον πληθωρισμό του ενεργειακού κόστους, πρότεινε πρόσφατα στην ΕΕ να υιοθετήσει μια σταδιακή προσέγγιση με τον νέο μηχανισμό διασυνοριακής προσαρμογής, γνωστό και ως εισαγωγικό φόρο άνθρακα.
Τι είναι ο CBAM
Ο CBAM σχεδιάστηκε ως ένας τρόπος εξισορρόπησης των όρων ανταγωνισμού για τις ευρωπαϊκές βιομηχανικές επιχειρήσεις που υπόκεινται σε αυστηρούς κανονισμούς για τις εκπομπές ρύπων, οι οποίοι καθιστούν την παραγωγή τους πιο δαπανηρή σε σύγκριση με την παραγωγή χωρών με χαλαρότερα πρότυπα εκπομπών.
Ωστόσο, θα καθιστούσε επίσης ακριβότερη τη σημαντική πρώτη ύλη για τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες χάλυβα και αλουμινίου, προσθέτοντας στο βάρος που ήδη έχουν αυτές οι βιομηχανίες επειδή είναι επίσης από τις πιο ενεργοβόρες.
Οι βιομηχανίες που παραλύουν
Το ένα δέκατο της παραγωγικής ικανότητας ακατέργαστου χάλυβα στην Ευρώπη έχει ήδη αδρανοποιηθεί, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Jefferies. Όλα τα χυτήρια ψευδαργύρου έχουν περιορίσει την παραγωγή και ορισμένα έχουν κλείσει. Η μισή πρωτογενής παραγωγή αλουμινίου έχει επίσης κλείσει. Και στα λιπάσματα, το 70% των εργοστασίων έχει αδρανοποιηθεί λόγω της έλλειψης ενέργειας.
Τα χημικά εργοστάσια περιορίζουν επίσης τις δραστηριότητές τους, οι κλίβανοι σιδηροκραμάτων παγώνουν, ενώ η παραγωγή πλαστικών και κεραμικών συρρικνώνεται επίσης.
Ορισμένες από αυτές τις επιχειρήσεις ενδέχεται να επιλέξουν τελικά να μετεγκατασταθούν σε μέρη με φθηνότερες και ευρύτερα διαθέσιμες πηγές ενέργειας, συμβάλλοντας στη διαδικασία αποβιομηχάνισης στην Ευρώπη. Όσον αφορά στον καλύτερο υποψήφιο για αυτή τη μετεγκατάσταση, σύμφωνα με ορισμένους παρατηρητές, είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, με τα άφθονα αποθέματα φυσικού αερίου, την αυξανόμενη παραγωγή και το φιλικό επενδυτικό κλίμα.
Εν τω μεταξύ, ένα πράγμα έχει γίνει απολύτως σαφές: η μειωμένη κατανάλωση ενέργειας στους βιομηχανικούς τομείς της Ευρώπης δεν αποτελεί πραγματικά λόγο για πανηγυρισμούς. Αν μη τι άλλο, αποτελεί αιτία ανησυχίας και επείγουσας δράσης εκ μέρους των υπευθύνων λήψης αποφάσεων.
Το ανώτατο όριο τιμών φυσικού αερίου στο οποίο συμφώνησε πρόσφατα η ΕΕ μπορεί να βοηθήσει λίγο, αλλά δεδομένου ότι συνδέεται με τη μείωση της κατανάλωσης, δεν αποτελεί πραγματικά λύση για τις επιχειρήσεις που επιθυμούν να παραμείνουν σε λειτουργία. Πρόκειται για ένα σύστημα υποστήριξης της ζωής.