Μετά τον θάνατο του 17χρονου Ναέλ, την Τρίτη 27 Ιουνίου, στη Ναντέρ, ο Εμανουελ Μακρόν προσπάθησε να σταματήσει τον κύκλο της βίας. Χρησιμοποίησε την αστυνομία αλλά και την επικοινωνία. Χωρίς όμως να φτάσει στο σημείο να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης, που ζητούν οι δεξιοί και οι ακροδεξιοί.
Η φωτιά εξακολουθεί να σιγοκαίει, αλλά μετά από τέσσερις νύχτες ταραχών, η βία υποχωρεί. Οι φωτιές, σε μικρότερη κλίμακα, αναστάτωσαν αρκετές πόλεις στα Προάστια του Παρισιού, τη Λυών και τη Μασσαλία τη νύχτα της Παρασκευής 30 Ιουνίου προς το Σάββατο 1 Ιουλίου.
Ο Μακρόν αποφάσισε να επισπεύσει την επιστροφή του από τις Βρυξέλλες, όπου βρισκόταν συμμετέχοντας στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, προκειμένου να είναι παρών σε μία ακόμα υπουργική σύσκεψη διαχείρισης της κρίσης, την οποία για τρίτο συνεχές βράδυ γνώρισε η Γαλλία.
Μαλιστα από την 30η Ιουνίου είχε ήδη συγκαλέσει μια πρώτη συνεδρίαση του διυπουργικού πυρήνα κρίσης με τους υπουργούς και διευθυντές διοικήσεων στο υπουργείο Εσωτερικών, πριν αναχωρήσει για τις Βρυξέλλες. Είχε κάνει λόγο για «αδικαιολόγητες» βιαιότητες.
Μετά τη σύσκεψη, η Γαλλίδα πρωθυπουργός Ελιζαμπέτ Μπορν ανακοίνωσε την ανάπτυξη τεθωρακισμένων οχημάτων της αστυνομίας για την αντιμετώπιση των βίαιων επεισοδίων. Θα αναπτυχθούν επίσης «πρόσθετες κινητές δυνάμεις», ανέφερε το γραφείο της πρωθυπουργού στο Γαλλικό Πρακτορείο, προσθέτοντας ότι «εκδηλώσεις μεγάλης κλίμακας (..) που ενδέχεται να ελλοχεύουν κινδύνους για τη δημόσια τάξη ανάλογα με τις καταστάσεις ανά περιοχή» θα ακυρωθούν.
Την ίδια στιγμή οι συντηρητικοί και ακροδεξιοί πολιτικοί πιέζουν την κυβέρνηση να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης, κάτι που τόσο η πρωθυπουργός, Ελίζαμπεθ Μπορν, όσο και ο υπουργός Εσωτερικών, Ζεράλντ Νταρμανίν, είχαν προηγουμένως δηλώσει ότι δεν είναι ακόμη πρόθυμοι να κάνουν.
«Μέγιστη ταλαιπωρία»
Χωρίς να περιμένουν, η δεξιά του Ερίκ Σιοτί και η ακροδεξιά του Ερίκ Ζεμούρ ζήτησαν την επιβολή κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Πρόκειται για ένα νόμο του 1955 που ψηφίστηκε στο πλαίσιο του πολέμου της Αλγερίας.
Ο Μακρόν αντιστάθηκε στην πίεση και ζύγισε τις συνέπειες. Είναι, τελικά, «η μέγιστη ταλαιπωρία για όλους», θυμάται να είπε αστυνομική πηγή.
Αρκετοί υπουργοί ήταν αρνητικοί στην επιβολή κατάστασης έκτακτης ανάγκης: θα ήταν μια «παραδοχή της αποτυχίας», είπε ο Ολιβίε Κλείν στη France Inter.
Ο Εμανουέλ Μακρόν έδωσε προθεσμία σαράντα οκτώ ωρών ακόμη για να αντιμετωπιστούν οι ταραχές που προκαλούν οι νεαροί έφηβοι - το ένα τρίτο από τους 900 που συνελήφθησαν το απόγευμα της Πέμπτης είναι μεταξύ 14 και 18 ετών. Η κρίση έχει εξαπλωθεί σε μεσαίου μεγέθους πόλεις και στο εξωτερικό. Παντού φωτίες - αστυνομικά τμήματα, δημαρχεία, δικαστήρια, λεωφορεία, τραμ και αυτοκίνητα. Ένας 54χρονος έχασε τη ζωή του στη Γουιάνα, χτυπημένος από αδέσποτη σφαίρα η οποία ωστόσο δεν ήταν αστυνομικού. Ένας νεαρός άνδρας υπέκυψε στην πτώση του από την ταράτσα ενός καταστήματος, κοντά στη Ρουέν – χωρίς να διαπιστωθεί η σχέση του θανάνατου του με τις ταραχές.
Πριν από σχεδόν είκοσι χρόνια, είχαν πάρει ξανά φωτία τα προάστια. Στην αρχή μετά τον θάνατο των Zyed Benna και Bouna Traoré, που έπαθαν ηλεκτροπληξία στο Clichy-sous-Bois (Seine-Saint-Denis), και στη συνέχεια, ενώ οι ταραχές είχαν μειωθεί, ένα γκαζάκι ρίχτηκε σε τζαμί.
Το βράδυ της Παρασκευής προς το Σάββατο η κυβέρνηση κινητοποίησε τεθωρακισμένα, όπως στο αποκορύφωμα της κρίσης των «κίτρινων γιλέκων» τον Δεκέμβριο του 2018. Βγήκαν στους δρόμους εξειδικευμένες μονάδες RAID, GIGN, BRI και ελικοπτέρων. Τα σχολικά πάρτι αναβλήθηκαν, οι συγκοινωνίες σταμάτησαν, οι συναυλίες ακυρώθηκαν…
«Δεν είναι το κράτος που εκπαιδεύει τα παιδιά»
Την Παρασκευή ο Εμανουέλ Μακρόν δεν θέλησε να δει μέσα στο χάος που συγκλονίζει τις γειτονιές ούτε πολιτική κρίση ούτε πρόκληση προς την αστυνομία. Και ήθελε να μοιραστεί το βάρος με τους γονείς. «Κάνω έκκληση στην ευθύνη των μητέρων και των πατέρων των οικογενειών», είπε, ζητώντας «να κρατηθούν [οι νέοι] στο σπίτι».
Λίγες ώρες αργότερα, οι παίκτες της γαλλικής ποδοσφαιρικής ομάδας δημοσίευσαν ένα «κάλεσμα για κατευνασμό, ευαισθητοποίηση και ευθύνη».
Στα μάτια του Εμανουέλ Μακρόν, τα δίκτυα Snapchat και TikTok θα έπαιζαν «σημαντικό ρόλο»: οι θυμωμένοι νέοι θα «μεθούσαν» από τα «βιντεοπαιχνίδια». Οι προηγούμενες ταραχές, από το 1979 στο Vaulx-en-Velin (Ροδανός) έως το 2005 στο Clichy-sous-Bois, δεν υπήρχε το Twitter.
Ο Erwan Ruty, διευθυντής ένωσης και συγγραφέας του A history of the French Suburbs (Les Pérégrines, 2020 ) αναφέρει: «Η ταχύτητα αλλάζει, όχι η φύση του φαινομένου. Ο πυροβολισμός ενός νεαρού ανθρώπου βιώνεται ως η υπέρτατη αδικία, ξυπνά τη μνήμη της θεσμικής καταπίεσης και του φόβου της αστυνομίας.
Σύμφωνα με τον ίδιο, το συνδικαλιστικο και το πολιτικό κίνημα πλαισίωσε μέχρι τη δεκαετία του 2000 την οργή των προαστίων. Σήμερα η ακροδεξιά το ξεσηκώνει ενώ η ακροαριστερά αδυνατεί να το καταλάβει.
«Απαράδεκτη εργαλειοποίηση»
Ο Εμανουέλ Μακρόν κατηγόρησε την Παρασκευή τους αντιπάλους του ότι εμπλέκονται σε «απαράδεκτη εργαλειοποίηση», ενώ μέρος των βουλευτών του Ζαν-Λικ Μελανσόν αρνήθηκε να ζητήσει ηρεμία. Ο Ερικ Κιοτί του κόμματος Les Républicains, ζήτησε να λογοδοτήσουν στοχεύοντας «την αντιρεπουμπλικανική άκρα αριστερά». Η Μαρίν Λεπέν ζήτησε «απαγόρευση κυκλοφορίας» και, σε περίπτωση επιδείνωσης, κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Ο Ερίκ Ζεμούρ εξακολουθεί να πιστεύει ότι υπάρχει ένας «φυλετικός πόλεμοςσε «ξένους θύλακες».