Όταν ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εμφανίστηκε μπροστά στις κάμερες στο αεροδρόμιο Ατατούρκ, λίγο πριν ταξιδέψει για το Βίλνιους της Λιθουανίας όπου φιλοξενείται η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ, η έκπληξη ήταν μεγάλη τόσο για τους δημοσιογράφους όσο και για τους πολιτικούς με όσα άκουσαν.
Το τελεσίγραφο που έστειλε ο Τούρκος Πρόεδρος ήταν σαφές, «πρώτα ανοίξτε το δρόμο για την Τουρκία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά θα ανοίξουμε το δρόμο για τη Σουηδία», βάζοντας έναν νέο όρο στις διαβουλεύσεις για την ένταξη της Σουηδίας στην Βορειοατλαντική Συμμαχία, προκαλώντας αμηχανία και προβληματισμό στους συμμάχους της Άγκυρας.
Λίγες ώρες αργότερα, ο ΓΓ του ΝΑΤΟ, μετά την διπλή συνάντηση με τον Τούρκο Πρόεδρο και τον Σουηδό Πρωθυπουργό και την ενδιάμεση συνάντηση του Ερντογάν με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, ανακοίνωσε ότι ο Πρόεδρος Ερντογάν συμφώνησε να προωθήσει την αίτηση για ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση, ανοίγοντας το δρόμο της Σκανδιναβικής χώρας στη Βορειοατλαντική Συμμαχία.
Η συμφωνία μεταξύ Σουηδίας, Τουρκίας και ΝΑΤΟ, χαιρετίστηκε από το σύνολο των ηγετών των χωρών μελών της Συμμαχίας, με τον Αμερικανό Πρόεδρο να συνομιλεί με τον Τούρκο ομόλογό του για σχεδόν 75 λεπτά, πολλά περισσότερα από τα αναμενόμενα περίπου 45 λεπτά που είχαν ανακοινωθεί, υποδηλώνοντας ότι οι δυο ηγέτες συζήτησαν πολλά και ενδιαφέροντα.
Μπάιντεν για Αιγαίο
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Τουρκικής Προεδρίας «Συζητήθηκαν πολιτικές, οικονομικές, εμπορικές σχέσεις, ευκαιρίες συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας και περιφερειακά θέματα», ενώ αργά το βράδυ ο Λευκός Οίκος ανέφερε ότι ο Πρόεδρος Μπάιντεν ζήτησε τη «διατήρηση της σταθερότητας στο Αιγαίο».
Ειδικότερα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και ο Τούρκος ομόλογός του Ταγίπ Ερντογάν συζήτησαν για τις αμυντικές και οικονομικές προτεραιότητες κατά τη διάρκεια συνάντησης που είχαν σήμερα, ανακοίνωσε ο Λευκός Οίκος, μια ημέρα μετά την υποστήριξη της Άγκυρας στην ένταξη της Σουηδίας στη στρατιωτική συμμαχία του ΝΑΤΟ.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν θα προχωρήσει στη μεταφορά μαχητικών αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία σε συνεννόηση με το Κογκρέσο, δήλωσε νωρίτερα ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας Τζέικ Σάλιβαν. Μπάιντεν και Ερντογάν συζήτησαν για τις προσπάθειες που πρέπει να καταβληθούν με στόχο την ενίσχυση της διμερούς συνεργασίας.
«Συζήτησαν επίσης περιφερειακά θέματα κοινού ενδιαφέροντος, συμπεριλαμβανομένης της διαρκούς υποστήριξής τους προς την Ουκρανία και της σημασίας της διατήρησης της σταθερότητας στο Αιγαίο», αναφέρει ο Λευκός Οίκος σε ανακοίνωση που εξέδωσε μετά τη συνάντησή τους.
Κερδισμένη η Τουρκία με τα F16
Πλέον το αίτημα της Τουρκίας για τα F-16 που ήταν στην πρώτη γραμμή των συζητήσεων, βαίνει θετικά για την Άγκυρα.
Δεν είναι τυχαία η αναφορά στην κοινή δήλωση των ηγετών των χωρών μελών του ΝΑΤΟ, ότι «σύμφωνα με τις δεσμεύσεις, τις υποχρεώσεις και τις διαδικασίες μας, θα μειώσουμε και θα εξαλείψουμε, κατά περίπτωση, τα εμπόδια στο εμπόριο και τις επενδύσεις στον τομέα της άμυνας μεταξύ των Συμμάχων».
Σύμφωνα με ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ο Άντονι Μπλίνκεν επικοινώνησε με αρκετά μέλη του Κογκρέσου, συμπεριλαμβανομένου και του Γερουσιαστή Μενέντεζ, για την πώληση F-16 στην Τουρκία.
Πολύ γρήγορες εξελίξεις αν αναλογιστεί κανείς ότι δεν πέρασαν ούτε δύο ώρες από την ολοκλήρωση της συνάντησης Μπάιντεν-Ερντογάν.
Φυσικά, είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς ποια από αυτά που συμφωνήθηκαν θα υλοποιηθούν και πότε, ή αν θα υλοποιηθούν καθόλου. Ωστόσο, σε κάποια από τα σχόλια που γίνονται εν θερμώ, υπάρχουν εκείνοι που λένε ότι η Άγκυρα έχει χαράξει και πάλι την πορεία της προς την Δύση (ΕΕ/ΗΠΑ) και υπάρχουν και εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η Τουρκία θα κινηθεί με νέους όρους που θα φέρουν τη διαδικασία σε αδιέξοδο.
Ουσιαστικά τα τρία βασικά θέματα που ήρθαν στο προσκήνιο ήταν ότι η Τουρκία θα παραπέμψει τη διαδικασία ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ στο τουρκικό κοινοβούλιο, η Σουηδία θα υποστηρίξει πλήρως τη διαδικασία ένταξης της Άγκυρας στην ΕΕ και οι ΗΠΑ θα προσεγγίσουν το αίτημα της Τουρκίας για εκσυγχρονισμό των F-16 με πιο συγκεκριμένα βήματα.
Η απόφαση Ερντογάν για την ένταξη της Σουηδίας, ήταν υπό όρους, αν και αποσιωπήθηκε από τους περισσότερους ΝΑΤΟϊκούς για λόγους πρεστίζ και για το θεαθήναι της ενότητας της συμμαχίας προς την Ρωσία.
Στην τελευταία τηλεφωνική επικοινωνία Μπάιντεν-Ερντογάν, οι δυο ηγέτες είχαν επιβεβαιώσει αμοιβαία ότι η Σουηδία δεν θα γίνει μέλος του ΝΑΤΟ «άνευ όρων» κι ότι δεν μπορούν να συνδέονται η ένταξη της Σουηδίας με την πώληση F-16 στην Τουρκία.
Πιο κοντά ΗΠΑ - Τουρκία
Αν και το θέμα επικεντρώνονταν στη Σουηδία, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, δεν είναι μυστικό ότι καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία θα έπαιζαν και οι εξελίξεις στη γραμμή Τουρκίας-ΗΠΑ. Κι όπως όλα δείχνουν αυτό και συνέβη.
Η δήλωση για εντατικοποίηση της ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας από τον Ερντογάν τη Δευτέρα το πρωί, είχε τη δική της στρατηγική για τον Τούρκο Πρόεδρο, ο οποίος μετά τη νίκη στις εκλογές, θα βρίσκεται στο τιμόνι της Τουρκίας για τα επόμενα πέντε χρόνια. Για το λόγο αυτό, έβαλε στο τραπέζι σε παγκόσμια θέα κάποια από τα θέματα που συζητούνταν πίσω από κλειστές πόρτες μέχρι το πρόσφατο παρελθόν.
Η Τουρκία έχει βαθιές σχέσεις με τις ΗΠΑ στρατιωτικά και την ΕΕ εμπορικά. Ωστόσο, ο Τούρκος Πρόεδρος έβλεπε μέχρι πρότινος ότι οι δυο δομές είχαν αποτύχει να εκπληρώσουν κάποιες από τις υποσχέσεις-ευθύνες τους απέναντι στη «σύμμαχο» Άγκυρα.
Γι αυτό με «όμηρο» την Σουηδία, ξεκίνησε την διαδικασία της διεκδίκησης όσων της είχαν υποσχεθεί, όπως τα F-35 και F-16 τα οποία μνημόνευσε ο Ερντογάν πηγαίνοντας προς τη Λιθουανία, λέγοντας «έχουμε πληρώσει 1 δισεκατομμύριο 450 εκατομμύρια δολάρια για τα F-35. Δεν έχουμε δει ακόμη την εκπλήρωσή τους».
Από την άλλη πλευρά, ούτε η ΕΕ, σύμφωνα με τον Ερντογάν δεν έχει κάνει κανένα βήμα ούτε όσον αφορά την απελευθέρωση της βίζας ούτε την επικαιροποίηση της συμφωνίας τελωνειακής ένωσης.
Το επαναλάμβανε συνεχώς ο Τούρκος Πρόεδρος για τα διπλά πρότυπα, «Από τη μία πλευρά μας λέτε «συμμάχους» και από την άλλη δεν κάνετε το καθήκον σας απέναντι μας» επαναλάμβανε.
Αυτό που φαίνεται μέχρι στιγμής, είναι ότι ο Ερντογάν πήρε σε πρώτη φάση, έστω και λεκτικά αυτά που ήθελε, αλλά δεν έχει εμπιστοσύνη ούτε στις ΗΠΑ ούτε στην ΕΕ, γι αυτό κρατάει και μικρό καλάθι, καλύπτοντας τα νώτα του.
Οι μηχανές των F-16, άναψαν στη Στοκχόλμη κι ετοιμάζονται να πετάξουν για το Ιντσιρλίκ της Τουρκίας.
