Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την Τετάρτη 8/11 τη δέσμη μέτρων του 2023 για τη διεύρυνση, με την οποία αξιολογείται αναλυτικά η τρέχουσα κατάσταση και η πρόοδος που έχουν σημειώσει η Αλβανία, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Κόσοβο, το Μαυροβούνιο, η Βόρεια Μακεδονία, η Σερβία, η Τουρκία και, για πρώτη φορά, η Ουκρανία, η Μολδαβία και η Γεωργία στην αντίστοιχη πορεία τους προς την προσχώρηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ειδικότερα, η έκθεση επικεντρώνεται στην πρόοδο όσον αφορά την εφαρμογή θεμελιωδών μεταρρυθμίσεων, καθώς και στην παροχή σαφούς καθοδήγησης σχετικά με τις μελλοντικές μεταρρυθμιστικές προτεραιότητες. Η προσχώρηση είναι και θα παραμείνει μια αξιοκρατική διαδικασία, η οποία εξαρτάται πλήρως από την αντικειμενική πρόοδο που έχει επιτευχθεί από κάθε χώρα, σημειώνει στο εισαγωγικό της σημείωμα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι προτάσεις της Επιτροπής για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, που αφορούν άμεσα και την Ελλάδα που γειτνιάζει με την περιοχή.
Σημειώνει το εισαγωγικό σημείωμα για τις χώρες στα Δυτικά Βαλκάνια και την Τουρκία:
Μαυροβούνιο
Η πρόοδος όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις κατά τη διαδικασία προσχώρησης στην ΕΕ έχει παραμείνει σε μεγάλο βαθμό στάσιμη, καθώς το Μαυροβούνιο γνώρισε σοβαρή πόλωση και πολιτική αστάθεια κατά την περίοδο αναφοράς. Η ΕΕ χαιρετίζει τη συγκρότηση του νέου κοινοβουλίου και τον σχηματισμό κυβέρνησης, η οποία αναμένεται να επιδείξει γρήγορα την ικανότητα και τη δέσμευσή της όσον αφορά την πορεία του Μαυροβουνίου προς την ΕΕ και να υλοποιήσει τις μεταρρυθμίσεις που σχετίζονται με την προσχώρηση στην ΕΕ. Συνολικά, η πρόοδος στις διαπραγματεύσεις προσχώρησης θα εξαρτηθεί από τις μεταρρυθμίσεις στον τομέα του κράτους δικαίου (δηλαδή την εκπλήρωση των ενδιάμεσων κριτηρίων αξιολόγησης που ορίζονται στα κεφάλαια 23 και 24). Το Μαυροβούνιο εξακολουθεί να ευθυγραμμίζεται πλήρως με την κοινή εξωτερική πολιτική ασφάλειας.
Σερβία
Η Σερβία συνέχισε την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που σχετίζονται με την προσχώρηση στην ΕΕ, μεταξύ άλλων στον τομέα του κράτους δικαίου. Η Σερβία άρχισε να εφαρμόζει τις συνταγματικές τροποποιήσεις του 2022 για την ενίσχυση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης και θέσπισε νέα νομοθεσία για τα μέσα ενημέρωσης. Η εφαρμογή της νομοθεσίας αυτής μπορεί να βελτιώσει σημαντικά το ρυθμιστικό περιβάλλον. Ωστόσο, θα χρειαστούν περαιτέρω τροποποιήσεις προς πλήρη ευθυγράμμιση με το κεκτημένο της ΕΕ και τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Η Σερβία πρέπει να βελτιώσει, κατά προτεραιότητα, την ευθυγράμμισή της με την κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων περιοριστικών μέτρων και δηλώσεων για τη Ρωσία. Απαιτούνται επίσης περαιτέρω εργασίες και πολιτική δέσμευση για την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων στον τομέα του κράτους δικαίου. Η Επιτροπή εξακολουθεί να εκτιμά ότι η Σερβία έχει εκπληρώσει τεχνικά τα κριτήρια αξιολόγησης για την ανοικτή ομάδα 3 (Ανταγωνιστικότητα και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη). Η Σερβία πρέπει να συνεργαστεί πλήρως και να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσει τη λογοδοσία για τη βίαιη επίθεση κατά της αστυνομίας του Κοσόβου στις 24 Σεπτεμβρίου και την επίθεση κατά της ειρηνευτικής δύναμης στο Κόσοβο (KFOR) στις 29 Μαΐου. Όσον αφορά την εξομάλυνση των σχέσεων με το Κόσοβο, ενώ επιτεύχθηκε συμφωνία στο πλαίσιο του διαλόγου υπό την αιγίδα της ΕΕ, τόσο η Σερβία όσο και το Κόσοβο δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει την εφαρμογή των αντίστοιχων υποχρεώσεών τους, οι οποίες είναι δεσμευτικές για τα μέρη και βασικό μέρος της ευρωπαϊκής πορείας τους.
Βόρεια Μακεδονία
Στη Βόρεια Μακεδονία, οι αρχές έχουν δηλώσει επανειλημμένα ότι η προσχώρηση στην ΕΕ παραμένει στρατηγικός στόχος τους. Η Βόρεια Μακεδονία εξακολούθησε να ευθυγραμμίζεται πλήρως με την κοινή εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) της ΕΕ. Η χώρα έχει επίσης σημειώσει κάποια πρόοδο στον τομέα της δικαιοσύνης, της ελευθερίας και της ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένης της καταπολέμησης του οργανωμένου εγκλήματος και της διαχείρισης της μετανάστευσης. Ως διαπραγματευόμενη χώρα, η Βόρεια Μακεδονία πρέπει να υλοποιήσει τις σχετικές με την ΕΕ μεταρρυθμίσεις, μεταξύ άλλων στον δικαστικό τομέα, την καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος, τη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών, και τις δημόσιες συμβάσεις. Η Βόρεια Μακεδονία έχει δεσμευτεί να δρομολογήσει και να υλοποιήσει κατά προτεραιότητα τις σχετικές συνταγματικές αλλαγές, με στόχο το Σύνταγμα να περιλαμβάνει και τους πολίτες που ανήκουν σε άλλους λαούς. Η διαδικασία ελέγχου του κεκτημένου της ΕΕ προχώρησε ομαλά και οι αρχές έχουν επιδείξει υψηλό επίπεδο δέσμευσης. Η Επιτροπή υπέβαλε στο Συμβούλιο τις εκθέσεις αναλυτικής εξέτασης της ομάδας κεφαλαίων «Θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις» για την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία τον Ιούλιο και ελπίζει ότι θα δοθεί γρήγορα συνέχεια σε αυτές, με σκοπό την έναρξη των διαπραγματεύσεων για την εν λόγω ομάδα έως το τέλος του έτους.
Αλβανία
Η Αλβανία εξακολούθησε να επιδεικνύει την αποφασιστικότητά της σχετικά με την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων που συνδέονται με την ΕΕ και την επίτευξη προόδου στο πλαίσιο της ομάδας «Θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις». Οι συνεχιζόμενες προσπάθειες για την πλήρη ευθυγράμμιση με την ΚΕΠΠΑ της ΕΕ αποτέλεσαν επίσης ισχυρή ένδειξη του στρατηγικού προσανατολισμού και της προσήλωσης της χώρας στον στόχο της προσχώρησης στην ΕΕ. Απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες όσον αφορά την ελευθερία της έκφρασης, τα ζητήματα των μειονοτήτων και τα δικαιώματα ιδιοκτησίας, καθώς και σε βασικούς τομείς του κράτους δικαίου, όπως η καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος. Η διαδικασία ελέγχου του κεκτημένου της ΕΕ προχώρησε ομαλά και οι αρχές έχουν επιδείξει υψηλό επίπεδο δέσμευσης. Η Επιτροπή υπέβαλε στο Συμβούλιο τις εκθέσεις αναλυτικής εξέτασης σχετικά με την ομάδα κεφαλαίων «Θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις» για την Αλβανία τον Ιούλιο και ελπίζει ότι θα δοθεί γρήγορα συνέχεια στις εκθέσεις αυτές. Στόχος της είναι η έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων για την ομάδα 1 (Θεμελιώδεις αρχές) έως το τέλος του έτους.
Βοσνία Ερζεγοβίνη
Στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η έγκριση του καθεστώτος υποψήφιας χώρας τον περασμένο χρόνο κατάφερε να δημιουργήσει την αναγκαία θετική δυναμική. Μια νέα κυβέρνηση σχηματίστηκε γρήγορα μετά τις εκλογές και ξεκίνησε την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων, ιδίως μέσω τροποποιήσεων που εισάγουν ελέγχους ακεραιότητας στο δικαστικό σώμα. Ωστόσο, απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες. Θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να θεσπιστούν σημαντικές μεταρρυθμίσεις στον τομέα του κράτους δικαίου και του δικαστικού συστήματος και να επιτευχθεί πρόοδος όσον αφορά τις συνταγματικές και εκλογικές μεταρρυθμίσεις, ύψιστης προτεραιότητας για τη διασφάλιση ίσων δικαιωμάτων για όλους τους πολίτες. Είναι επίσης σημαντικό να διαφυλαχθεί η συνταγματική τάξη της χώρας. Τα αποσχιστικά και αυταρχικά μέτρα που θεσπίστηκαν στην οντότητα της Σερβικής Δημοκρατίας δεν συνάδουν με την ενωσιακή πορεία. Απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες προκειμένου να εκπληρώσει η Βοσνία-Ερζεγοβίνη τις βασικές προτεραιότητες που προσδιορίζονται στη γνώμη της Επιτροπής σχετικά με την αίτηση προσχώρησής της στην ΕΕ. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή συνιστά την έναρξη των διαπραγματεύσεων προσχώρησης στην ΕΕ με τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, μόλις επιτευχθεί ο αναγκαίος βαθμός συμμόρφωσης με τα κριτήρια προσχώρησης.
Κοσσυφοπέδιο
Το Κοσσυφοπέδιο παρέμεινε προσηλωμένο στην ευρωπαϊκή του πορεία. Συνέχισε να ευθυγραμμίζεται πλήρως με την κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας της ΕΕ, όσον αφορά, μεταξύ άλλων, την καταδίκη του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και τη λήψη περιοριστικών μέτρων κατά της Ρωσίας. Κατά την περίοδο αναφοράς σημειώθηκαν νομοθετικά επιτεύγματα, συμπεριλαμβανομένης μιας σημαντικής εκλογικής μεταρρύθμισης. Ωστόσο, πρέπει να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες, μεταξύ άλλων όσον αφορά το σχέδιο δράσης για τις μεταρρυθμίσεις στον τομέα της δικαιοσύνης. Την 1η Ιανουαρίου 2024, θα τεθεί σε ισχύ η ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων για το Κοσσυφοπέδιο. Η κατάσταση στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο έχει επηρεαστεί από διάφορες κρίσεις, με πιο πρόσφατη τη βίαιη επίθεση κατά της αστυνομίας του Κοσόβου στις 24 Σεπτεμβρίου 2023. Όσον αφορά την εξομάλυνση των σχέσεων με τη Σερβία, ενώ επιτεύχθηκε συμφωνία στο πλαίσιο του διαλόγου υπό την αιγίδα της ΕΕ, τόσο το Κόσοβο όσο και η Σερβία δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει την εφαρμογή των αντίστοιχων υποχρεώσεών τους, οι οποίες είναι δεσμευτικές για τα μέρη και βασικό μέρος της ευρωπαϊκής πορείας τους.
Τουρκία
Η Τουρκία παραμένει βασικός εταίρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υποψήφια χώρα, αλλά οι διαπραγματεύσεις προσχώρησης παραμένουν σε αδιέξοδο από το 2018, σύμφωνα με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η χώρα δεν έχει αναστρέψει την αρνητική τάση σε σχέση με την απομάκρυνση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, και συνέχισε τις μεταρρυθμίσεις που σχετίζονται με την προσχώρηση σε περιορισμένο μόνο βαθμό. Η συνεργασία με την Τουρκία σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος συνεχίστηκε σε βασικούς τομείς, όπως η καταπολέμηση της τρομοκρατίας, η οικονομία, η ενέργεια, η επισιτιστική ασφάλεια, η μετανάστευση και οι μεταφορές. Η Τουρκία πρέπει να λάβει αποφασιστικά μέτρα για να βελτιώσει σημαντικά την ευθυγράμμιση με την ΚΕΠΠΑ της ΕΕ και να εντείνει τη συνεργασία για την πρόληψη και τον εντοπισμό περιπτώσεων καταστρατήγησης των περιοριστικών μέτρων. Κατόπιν εντολής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο Ύπατος Εκπρόσωπος και η Επιτροπή θα υποβάλουν τον Νοέμβριο έκθεση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σχετικά με την κατάσταση των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας, με βάση τα μέσα και τις επιλογές που έχουν προσδιοριστεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, και με σκοπό τα επόμενα βήματα να γίνουν με στρατηγικό και μακρόπνοο τρόπο.