Ήταν μια ημέρα σαν σήμερα, στις 6 Μαΐου του 1952, όταν ισπανικά και γερμανικά στρατεύματα λεηλάτησαν τη Ρώμη, σε ένα γεγονός που ορισμένοι από τους ιστορικούς συνέδεσαν με το τέλος της Αναγέννησης.
Το αποτέλεσμα της λεηλασίας ήταν οι 147 άνδρες της Ελβετικής Φρουράς να σκοτωθούν, συμπεριλαμβανομένου του διοικητή τους, μαχόμενοι εναντίον των δυνάμεων του Καρόλου Ε’, προκειμένου να διαφύγει ο Πάπας Κλήμης Ζ’ στο Καστέλ Σαντ Άντζελο. Παρέμεινε εκεί έως ότου πληρώθηκαν λύτρα στους εισβολείς.
Τα όσα ζοφερά εκτυλίχθηκαν, περιγράφει ο Μπενβενούτο Τσελίνι, αυτόπτης μάρτυρας των γεγονότων και υπερασπιστής της πόλης. Όσα κατέγραψε στην αυτοβιογραφία του, είναι ενδεικτικά.
Σε απογραφή που πραγματοποιήθηκε πριν από τη λεηλασία, η πόλη αριθμούσε κοντά στους 55.000 κατοίκους. Στο τέλος του 1527, ο πληθυσμός έπεσε στις 10.000.
Η Ρώμη άρχισε να αποκτά ξανά χαρακτήρα πόλης και έπαψε να θυμίζει… φάντασμα γύρω στο 1560. Και αυτό διότι την καταστροφή ακολούθησε επιδημία πανούκλας, λόγω των πτωμάτων που κανείς δεν έθαψε.
Περισσότεροι από τους μισούς αυτοκρατορικούς στρατιώτες πέθαναν από την επιδημία. Η Ρώμη εκκενώθηκε από τα αυτοκρατορικά ισπανικά στρατεύματα μετά από οκτώ μήνες, τον Φεβρουάριο του 1528.
Γιατί φτάσαμε στη Λεηλασία της Ρώμης
Πίνακας του Ισπανού ζωγράφου Φρανθίθκο Χαβιέ Αμέριγκο
Η αυξανόμενη δύναμη του αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και βασιλέα της Ισπανίας, Καρόλου Ε', ανησύχησε τον Πάπα Κλήμη Ζ', ο οποίος θεωρούσε πως απειλείται η Καθολική Εκκλησία και όλη η Ιταλική Χερσόνησος.
Σε μια προσπάθεια να αλλάξει την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή, ο Πάπας Κλήμης Ζ' σχημάτισε συμμαχία με τον εχθρό του Καρόλου, βασιλιά Φραγκίσκο Α' της Γαλλίας, την Αγγλία, το δουκάτο του Μιλάνου, τη Βενετία και τη Φλωρεντία, η οποία έμεινε γνωστή ως η Ένωση του Κονιάκ και εξαπέλυσε πόλεμο.
Ο στρατός του αυτοκράτορα νίκησε τον συνασπισμένο στρατό στην Ιταλία. Ωστόσο, ο Κάρολος Ε’ δεν μπορούσε να αποπληρώσει τους στρατιώτες του, οι οποίοι ανάγκασαν τον διοικητή τους δούκα Κάρολο Γ’ ντε Μπουρμπόν να τους οδηγήσει προς τη Ρώμη.
Εκτός από περίπου 6.000 Ισπανούς υπό τον δούκα ντε Μπουρμπόν, ο στρατός περιλάμβανε περίπου 14.000 Λάντσκνεχτ υπό τον Γκέοργκ φον Φρούντσμπεργκ, ιταλικό πεζικό με επικεφαλής τον Φαμπρίτσιο Μαραμάλντο, τον ισχυρό Ιταλό καρδινάλιο Πομπέο Κολόνα, καθώς επίσης και ιππικό υπό τη διοίκηση των Φερράντε Α΄ Γκοντζάγκα και του Φιλιβέρτου του Σαλόν-Αρλαί, πρίγκιπα της Οράγκης.
Ο Γκέοργκ φον Φρούντσμπεργκ ήταν ο μόνος που μπορούσε να συγκρατήσει τον στρατό, αλλά σύντομα αποχώρησε λόγω ασθένειας. Έτσι, οι μαινόμενοι στρατιώτες ξεκίνησαν μια καταστροφική πορεία προς τη Ρώμη, κατά την οποία λεηλάτησαν πολλές πόλεις και χωριά.
Ο θάνατος του Ντε Μπουρμπόν έφερε χάος
Ο στρατός (περίπου 35.000 άτομα) του δούκα ντε Μπουρμπόν που ξεκίνησε από το Αρέτσο στις 20 Απριλίου 1527, έφτασε έξω από τη Ρώμη στις 5 Μαΐου. Τα τείχη της πόλης που υπερασπίζονταν 5.000 στρατιώτες ήταν ψηλά, αλλά είχαν και τρωτά σημεία. Η επίθεση θα ξεκινούσε τα χαράματα της επόμενης ημέρας, καθώς δεν υπήρχε ιδιαίτερος χρόνος.
Στις 6 Μαΐου ξεκίνησε η επίθεση, κατά την οποία σκοτώθηκε έξω από τα τείχη ο Ντε Μπουρμπόν. Ο θάνατος του μόνου ανθρώπου που μπορούσε να βάλει… φρένο στο μένος των στρατιωτών που πολιορκούσαν τη Ρώμεη, εξάλειψε κάθε αυτοσυγκράτηση που μπορεί να είχαν.
Πίνακας του Φλαμανδου ζωγράφου Πίτερ Μπρίγκελ του πρεσβύτερου
Μέσα σε λίγες ώρες κατέλαβαν την «αιώνια πόλη» και όσα ακολούθησαν, συνέθεσαν μια από τις πιο μαύρες σελίδες της ανθρώπινης ιστορίας. Μετά από τρεις ημέρες καταστροφών, ο Φιλιβέρτος του Σαλόν-Αρλέ διέταξε να σταματήσει η λεηλασία. Λίγοι υπάκουσαν. Για οκτώ ημέρες, οι στρατιώτες επιδόθηκαν σε συστηματικές λεηλασίες εκκλησιών και κατοικιών, κατέστρεψαν έργα τέχνης, υπέβαλαν σε ποικίλους εξευτελισμούς τους καρδιναλίους και δολοφόνησαν πολλούς από τους κατοίκους που είχαν απομείνει. Υπήρξαν χιλιάδες θύματα και απίστευτες ζημιές στην καλλιτεχνική κληρονομιά.
Ο Πάπας Κλήμης Ζ' που είχε διαφύγει στο Καστέλ Σαντ Άντζελο την ίδια ημέρα με το ξεκίνημα της λεηλασίας (6 Μαΐου), συνθηκολόγησε στις 7 Ιουνίου 1527. Αναγκάστηκε να παραδώσει στον Κάρολο φρούρια και πόλεις και να πληρώσει 400.000 χρυσά δουκάτα και λύτρα για την απελευθέρωση κρατουμένων.
Η λεηλασία της Ρώμης σηματοδότησε το τέλος της Ρωμαϊκής Αναγέννησης, καθώς καταγράφηκαν τεράστιες απώλειες στην τέχνη του Βατικανού και την οικονομία. Η καλλιτεχνική δημιουργία χρειάστηκε χρόνια να ανακάμψει ξανά και πολλοί καλλιτέχνες επέλεξαν να μεταναστεύσουν σε γειτονικές περιοχές. Ουσιαστικά, η 6η Μαΐου 1527 σηματοδότησε για πολλούς και το τέλος μιας εποχής.