«Τραγωδία» αποκάλεσε ο πρόεδρος Πούτιν τη στρατιωτική σύρραξη μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας στον αυτόνομο θύλακα Ναγκόρνο Καραμπάχ.
«Οι άνθρωποι που ζουν στην Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν, το Ναγκόρνο Καραμπάχ δε μας είναι ξένοι», είπε. Περί τα δυο εκατομμύρια Αζέροι ζουν και εργάζονται στη Ρωσία, πάνω από δυο εκατομμύρια είναι οι Αρμένιοι. Και οι μεν και οι δε έχουν ισχυρούς δεσμούς, συγγενείς, οικονομικά συμφέροντα στη Ρωσία.
Ο Πούτιν καλεί και τις δυο πλευρές να σταματήσουν τις επιχειρήσεις και να επιστρέψουν στις διαπραγματεύσεις χωρίς προκαταρκτικούς όρους.
Ταυτόχρονα ξεκαθάρισε ότι η Ρωσία έχει υποχρεώσεις που απορρέουν από τη συμμετοχή της Αρμενίας στο Σύμφωνο Συλλογικής Ασφαλείας και αναμφίβολα τις εκπληρώνει.
Πίσω από αυτή τη σημαντική αλλά γενική τοποθέτηση τι διαφαίνεται;
- Το θέατρο των εχθροπραξιών βρίσκεται στην περιοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ, αυτόνομη δημοκρατία μέσα στο έδαφος του Αζερμπαϊτζάν που όμως δεν έχει αναγνωριστεί από κανένα κράτος ούτε και από την ίδια την Αρμενία. Ως εκ τούτου, η Ρωσία, τυπικά, δεν μπορεί να επέμβει ως απόρροια των άρθρων του Συμφώνου Συλλογικής Ασφαλείας, αφού οι συγκρούσεις δεν αφορούν το έδαφος της Αρμενίας.
- Η αναφορά Πούτιν και προς τους δυο λαούς δείχνει ότι αυτοί επί δεκαετίες ζούσαν βρισκόμενοι προσκολλημένοι στον αστερισμό της Ρωσίας - τσαρικής αρχικά, σοβιετικής στη συνέχεια - και έχουν μαζί της άρρηκτους πολιτικούς, οικονομικούς, στρατιωτικούς κ.α. δεσμούς...
- Ο αρχηγός της ρωσικής αντικατασκοπείας, Σεργκέι Ναρίσκιν, ανακοίνωσε ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της υπηρεσίας του, στο μέτωπο του Καραμπάχ καταφθάνουν συνεχώς εκατοντάδες ίσως και χιλιάδες μισθοφόροι από τη Συρία και τη Λιβύη...
- Η ανακοίνωση αυτή, άσχετα αν δεν αναφέρει ευθύνες της Τουρκίας στη διαδικασία μετακίνησης των τζιχαντιστών, ωστόσο, σε πρώτο πλάνο, τη φωτογραφίζει. Και έπεται συνέχεια.
- Επί του πρακτέου: Σύμφωνα με το εκδοτικό Rusvesna, οι ρωσικές αεροδυναστημικές δυνάμεις στη Συρία ξεκίνησαν ήδη εκκαθαρίσεις στρατοπέδων εκπαίδευσης μισθοφόρων στη ζώνη αποκλιμάκωσης του Ιντλίμπ που αποστέλλονται στο Καραμπάχ.
- Την περασμένη Κυριακή οι ρωσικές δυνάμεις βομβάρδισαν και διέλυσαν κυριολεκτικά υπόγειο κρησφύγετο τζιχαντιστών εξοντώνοντας περί τους 300 ένοπλους μαζί και τον αρχηγό τους, Αμπού Κατάν, που οργάνωσε την επίθεση δολοφονίας ρώσου στρατηγού πριν από ένα μήνα. Το στρατόπεδο αυτό, όπως και μια σειρά άλλων, βρίσκεται στις ζώνες του Ιντλίμπ που δεν ελέγχει ο συριακός στρατός και εδρεύουν παράνομα αμερικανικές δυνάμεις.
- Από τους χώρους αυτούς, συγκεκριμένα από τους τουρκομάνους της περιοχής που τροφοδοτούν τις γραμμές της Τζεμπχάντ Ανούσρα και πλειάδας παραφυάδων της Αλ Κάιντα και του Ισλαμικού κράτους (ότι έχει απομείνει), η Άγκυρα στρατολογεί εκείνους που στέλνει «βοήθεια» στο πλευρό των ενόπλων δυνάμεων του Αζερμπαϊτζάν.
- Ο Ερντογάν φαίνεται πως επιχειρεί να «στριμώξει» τον Πούτιν, παίζοντας στο γήπεδο που «πονάει» τη Ρωσία, τον Καύκασο. Γιατί το κάνει αυτό; Διότι είναι σαφές σε κάθε αντικειμενικό γνώστη των εξελίξεων στη Συρία ότι το μεγαλόπνοο σχέδιό του εκεί για οικειοποίηση μεγάλου τμήματος μιας διαλυμένης Συρίας, απέτυχε. Χάρι στη ρωσική επέμβαση η Συρία σώθηκε, το «Ισλαμικό κράτος» και οι παραφυάδες του έχασαν περί τις 130 χιλ. μαχητές και το 70% του εξοπλισμού τους...
- Ο τούρκος ηγέτης το συνειδητοποίησε πριν από καιρό και πέρασε δραστικά στο λιβυκό πεδίο. Εκεί μετάφερε χιλιάδες τζιχαντιστές, πριν λίγους μήνες φάνηκε ότι κερδίζει έδαφος έναντι του μεγάλου αντιπάλου, στρατηγού Χαφτάρ. Οι εξελίξεις των τελευταίων εβδομάδων με τη συμφωνία για προκήρυξη εκλογών, απομάκρυνση του «πρωθυπουργού» της Τρίπολης, Σάραντζ, και ανάδειξη του ρόλου του κοινοβουλίου με τη στήριξη των ευρωπαίων αλλά και της Ρωσίας, «καίνε» σε μεγάλο βαθμό και αυτό το χαρτί του Ερντογάν.
- Ανοίγοντας μέτωπο στη Μαύρη θάλασσα και τον Καύκασο, ο Ερντογάν κάνει κινήσεις ιδιαίτερα υψηλού ρίσκου για τον ίδιο, κυρίως όμως για τη σταθερότητα στην περιοχή. Επιδιώκει - και προς το παρόν καταφέρνει - να παρασύρει στο επικίνδυνο παιγνίδι του, τον πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίεφ. Με το σύνθημα, «ένα έθνος δυο κράτη», επιχειρεί πράγματα ανιστόρητα.
- Ως γνωστό, το Αζερμπαϊτζάν δεν αποτέλεσε ποτέ μέρος της παλιάς οθωμανικής αυτοκρατορίας, τουναντίον ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού των Αζέρων ζούσε και ζει μέχρι τώρα στο Ιράν... Και, διατηρούσε πάντα στενές σχέσεις με τη Ρωσία.
- Η Μόσχα ξεκαθαρίζοντας ότι, με βάση τη σχετική συμφωνία, θα στηρίξει την Αρμενία αν χρειαστεί, επιμένει ωστόσο ακόμα στην προσπάθεια να πείσει την ηγεσία του Μπακού ότι διολίσθηση προς το νεοθωμανικό μαξιμαλισμό δεν θα φέρει τίποτα καλό για το μέλλον της χώρας αυτής.
Εν κατακλείδι, παρακολουθώντας τις πολιτικές αναλύσεις στο ρωσικό τύπο στο φόντο των αιματηρών εξελίξεων στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, γίνεται κατανοητό ότι η Τουρκία αποτελεί μέρος της σύρραξης αυτής, και γίνεται από πολλές πλευρές προσπάθεια να συρθεί και η Ρωσία σε μια ανάλογη θέση, από την άλλη πλευρά. Να στηρίξει ανοικτά την Αρμενία. Άρα, να συγκρουστεί με την Τουρκία... Απλοϊκιστική θέση... και ιδιαίτερα συμφέρουσα για μεγάλους παίκτες που βρίσκονται... παρασάγγας μακριά από την περιοχή.
Προς το παρόν η Μόσχα δεν φαίνεται να χαρίζει στην Άγκυρα το Μπακού. Συνεχίζει ένα μαραθώνιο διαβουλεύσεων μαζί του, όπως φυσικά και με το Ερεβάν. Ταυτόχρονα, πλήττει το μισθοφορικό στρατό στη βόρεια Συρία που χρησιμοποιεί για τα σχέδια του ο Ερντογάν. Επιμένει στρατιωτικά-διπλωματικά να ανατρέψει τα κατ´αρχήν δεδομένα γύρω από το Καραμπάχ.
Οι εξελίξεις στον Καύκασο μου έφεραν στη μνήμη τα λόγια ρώσου υψηλόβαθμου αξιωματούχου, την Άνοιξη 2018, όταν Κύπριος συνάδελφος του εξέφρασε την αγωνία του τι μπορεί να σημαίνει για το κυπριακό η σύμπλευση της Μόσχας με την Άγκυρα:
- Φίλοι μου, στη Ρωσία έχουμε μάθει να μελετάμε την ιστορία. Οικονομικές, εμπορικές συμπλεύσεις πάντα γίνονται και θα γίνονται. Η ιστορία και οι δεκάδες ρωσοτουρκικοί πόλεμοι των προηγούμενων αιώνων διδάσκουν ότι η Ρωσία εκ των πραγμάτων δε γίνεται να κάνει στρατηγική συνεργασία με την Τουρκία!
(Ο Δημήτρης Λιάτσος είναι δημοσιογράφος, ανταποκριτής μέσων ενημέρωσης στη Μόσχα)