Σήμερα στην Ελλάδα για εσωτερική χρήση έχουμε 64 κατοχυρώσεις σημάτων και προϊόντων από μακεδονικές επιχειρήσεις, δέκα για ευρωπαϊκή χρήση και καμία για διεθνή.
Ως προς την ουσία του ζητήματος υπάρχουν δύο διαστάσεις. Από τη μια, το καθεστώς της Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης, από την άλλη τα εμπορικά σήματα.
Ως προς το πρώτο ζήτημα η ονομασία «Μακεδονικός» έχει κατοχυρωθεί και είναι Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη για οίνους από την Ελλάδα.
Η Ελληνική Προστατευόμενη Ένδειξη για τους οίνους «Μακεδονία» είναι κατοχυρωμένη στην επίσημη Κοινοτική βάση e-bacchus. Χρησιμοποιείται μόνο για ελληνικούς οίνους που προέρχονται από το γεωγραφικό διαμέρισμα της Μακεδονίας και από συγκεκριμένες ποικιλίες οινοστάφυλων. Η κατοχύρωση αυτή αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση και επεκτείνεται στις συμφωνίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τρίτες χώρες. Γι’ αυτό το λόγο και μέχρι τώρα η θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όποτε χρειάστηκε να πάρει θέση είναι πώς δεν μπορούν να κυκλοφορούν κρασιά από την πΓΔΜ με την ένδειξη «Μακεδονικός / Μακεδονία». Αντίστοιχη προστασία υπάρχει για τις επωνυμίες «Τσίπουρο Μακεδονίας» και «Ούζο Μακεδονίας».
Ως προς τα εμπορικά σήματα και ονόματα, η κατάσταση είναι πιο σύνθετη, μια που παρότι δεν μπορεί να υπάρξει μια καθολική διεκδίκηση Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης, καθώς αυτή αφορά προϊόντα που έχουν τέτοια χαρακτηριστικά που τα συνδέουν με μια ορισμένη περιοχή και όχι απλώς προϊόντα που κατασκευάζονται σε μια περιοχή.
Σύμφωνα με το υπουργείο Εξωτερικών η Συμφωνία των Πρεσπών δεν επηρεάζει την ισχύ των ελληνικών εμπορικών σημάτων με το όνομα Μακεδονία. Ειδικότερα, οι διατάξεις της για τα εμπορικά σήματα είναι απολύτως συμβατές αφενός με το ευρωπαϊκό κεκτημένο, αφετέρου με το διεθνές δίκαιο και ιδίως τη Σύμβαση της Μαδρίτης για την εμπορική ιδιοκτησία. Αυτό σημαίνει ότι σήματα που έχουν καταχωρηθεί από ελληνικές επιχειρήσεις σε εθνικό, ευρωπαϊκό ή διεθνές επίπεδο και εμπεριέχουν αναφορές στην Μακεδονία είναι απολύτως προστατευμένα.
Το υπουργείο Εξωτερικών ναφέρει ότι το καθεστώς της γειτονικής χώρας ως μελλοντικά υποψήφιας χώρας για ένταξη στην ΕΕ συνεπάγεται την υποχρέωσή της να προσαρμοστεί στο ευρωπαϊκό κεκτημένο. Τα Προϊόντα Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ), όπως και τα Προϊόντα Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ) με αναφορά σε Μακεδονία, προσδιορίζονται ήδη από τους υπάρχοντες κανονισμούς της ΕΕ και αναφέρονται αποκλειστικά στην Μακεδονία. Ο Μακεδονικός Οίνος, για παράδειγμα, έχει κατοχυρωθεί με κανονισμό της ΕΕ. Από τη φύση τους, άλλωστε οι γεωγραφικοί προσδιορισμοί, αναφέρονται σε συγκεκριμένες περιοχές, όχι σε ολόκληρα κράτη. Το γεγονός ότι η συμφωνία περιέχει ρητή αναφορά στην λειτουργία διεθνούς ομάδας εμπειρογνωμόνων εντός του πλαισίου της Ε.Ε. εγγυάται τα συμφέροντα των επιχειρήσεων της χώρας μας ως κράτους-μέλους.
Θα πρέπει να καταστεί απολύτως σαφές ότι ο όρος «Μακεδονία» ως ονομασία προέλευσης και γεωγραφικής ένδειξης ανήκει αποκλειστικά και μόνο στην Ελλάδα, ενώ οι γείτονές μας να μπορούν να χρησιμοποιούν το νέο τους όνομα «Βόρεια Μακεδονία». Αυτό έχει υπογραμμίσει κατά καιρούς ο πρόεδρος της Κεντρικής Ενωσης Επιμελητηρίων και του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών Κωνσταντίνος Μίχαλος.
Ενα από τα σημαντικά ζητήματα που αφορούν τον επιχειρηματικό κόσμο, συνέχισε ο πρόεδρος της ΚΕΕ και του ΕΒΕΑ, «είναι αυτό των εμπορικών σημάτων που φέρουν τόσο τα ελληνικά, όσο και τα προϊόντα των Σκοπίων, διότι λόγω της αλλαγής της ονομασίας της γειτονικής χώρας, είναι βέβαιο ότι θα υπάρξουν σημαντικά ζητήματα».
Το πρώτο λοιπόν που πρέπει να διασφαλίσει η ελληνική κυβέρνηση, ανέφερε ο κ. Μίχαλος, είναι ότι αυτά τα τρία χρόνια που προβλέπει η συμφωνία για την επίλυση του ζητήματος των εμπορικών σημάτων, δεν πρόκειται να υπάρξει καμία δυσμενής αλλαγή στην εμπορική ονομασία των ελληνικών προϊόντων, των Προϊόντων Ονομασία Προέλευσης (ΠΟΠ) και των Προϊόντων Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ). Ταυτόχρονα, βέβαια, συνέχισε, θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι και οι γείτονες δεν θα «σφετεριστούν» τα δυναμικά brands που έχουν οι ελληνικές επιχειρήσεις και σχετίζονται με τη Μακεδονία μας.
«Θα πρέπει να καταστεί απολύτως σαφές ότι ο όρος “Μακεδονία” ως ονομασία προέλευσης και γεωγραφικής ένδειξης ανήκει αποκλειστικά και μόνο στην Ελλάδα, ενώ οι γείτονές μας να μπορούν να χρησιμοποιούν το νέο τους όνομα, δηλαδή Βόρεια Μακεδονία» υπογράμμισε.
Γενικότερα, πάντως, εκτίμησε ο κ. Μίχαλος, εφόσον τηρηθεί η σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό erga omnes, θα υπάρξουν θετικές προεκτάσεις στην οικονομία μας. Ανέφερε, ακόμα, ότι σύμφωνα με στοιχεία του 2016, έχουμε εξαγωγές 600 εκατ. ευρώ και είμαστε οι έκτοι εμπορικοί εταίροι των Σκοπίων με συνολικό διμερές εμπόριο 787 εκατ. ευρώ.
«Η χώρα μας είναι στους πέντε κορυφαίους επενδυτές της πΓΔΜ, κυρίως στους τομείς των πετρελαιοειδών και καυσίμων, των τραπεζών και του λιανεμπορίου. Μια συμβιβαστική λύση που διασφαλίζει τα συμφέροντά μας έχει οικονομικά και γεωπολιτικά οφέλη» κατέληξε ο κ. Μίχαλος.
Τα πρώτα στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχουν 39 επιχειρήσεις αγροδιατροφικών προϊόντων στον νομό Θεσσαλονίκης με τις ονομασίες Μακεδονία ή Μακεδονικό στην επωνυμία, ή τον τίτλο τους, ενώ βάσει των στοιχείων του Εμποροβιομηχανικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης, υπάρχουν 182 επιχειρήσεις όλων των κλάδων με το όνομα Μακεδονία στο καταστατικό τους. Επισήμανε ότι σε αυτές δεν συνυπολογίζονται οι επιχειρήσεις που έχουν τους όρους Μακεδονία ή Μακεδονικός στην επωνυμία επί μέρους προϊόντων τους.
Οι επιχειρήσεις με έδρα τη γειτονική χώρα δεν μπορούν να τη χρησιμοποιούν στα εμπορικά τους σήματα παρά μόνο με το νέο τους όνομα «Βόρεια Μακεδονία», όταν όμως και όποτε αυτό νομιμοποιηθεί και επισημοποιηθεί διεθνώς.
Οι τρεις επίσημες διαδικασίες κατοχύρωσης εμπορικού σήματος από τις επιχειρήσεις είναι:
1. Εθνικό σήμα: Ηλεκτρονική Υποβολή. Παράβολο του Δημοσίου 110 ευρώ για την πρώτη κλάση (για κάθε επιπλέον κλάση και μέχρι και τη δέκατη, παράβολο 20 ευρώ). Χρόνος: Η σχετική απόφαση Καταχώρισης δημοσιεύεται στο δικτυακό τόπο της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου (ΓΓΕ) μέσα σε προθεσμία ενός μηνός από την ημερομηνία κατάθεσης.
2. Κοινοτικό σήμα (στην Ε.E.): Ηλεκτρονική Υποβολή https://euipo.europa.eu/ohimportal/ Αλικάντε Ισπανίας. Το βασικό τέλος καλύπτει μία κλάση και ανέρχεται σε 850 ευρώ για ηλεκτρονική αίτηση, για έντυπη 1.000 ευρώ. Το τέλος για τη δεύτερη κλάση προϊόντων και υπηρεσιών ανέρχεται σε 50 ευρώ. Το τέλος για την τρίτη και κάθε επιπλέον κλάση ανέρχεται σε 150 ευρώ ανά κλάση. Από την ημερομηνία δημοσίευσης και μετά, κάθε τρίτο πρόσωπο που πιστεύει ότι το σήμα δεν πρέπει να καταχωριστεί έχει προθεσμία τριών μηνών να προβάλει τις αντιρρήσεις του, μετά την άπρακτη παρέλευση αυτής της προθεσμίας το σήμα μπορεί να καταχωρηθεί. Σε κάθε περίπτωση, όποια προθεσμία ταχθεί κατά τη διάρκεια της διαδικασίας δεν μπορεί να είναι μικρότερη του μηνός και μεγαλύτερη των έξι μηνών.
3. Διεθνές σήμα: Η κατοχύρωση ενός σήματος σε διάφορες χώρες ανά τον κόσμο εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η όλη διαδικασία αποστολής στο διεθνές γραφείο γίνεται μέσω Διεύθυνσης Εμπορικής Ιδιοκτησίας της Ελλάδος το οποίο κάνει τους βασικούς ελέγχους. Βασική προϋπόθεση η ύπαρξη ενός σήματος βάσης, είτε εθνικό, είτε κοινοτικό. Το έντυπο της αίτησης διατίθεται μέσω INTERNET στο site του Διεθνούς Γραφείου www.wipo.int στη Γενεύη. Έξοδα: ένα παράβολο των 15 ευρώ, για αποστολή της αίτησης στο Διεθνές Γραφείο Σημάτων. Το βασικό τέλος της αίτησης για το διεθνές σήμα ανέρχεται στο ποσό των 653 ελβετικών φράγκων για ασπρόμαυρο σήμα ή 903 ελβετικών φράγκων για έγχρωμο σήμα. Χρόνος που απαιτείται για την απόφαση: maximum 18 μήνες.
Μέσα ενημέρωσης από τα Σκόπια έχουν γράψει ότι θα αποσυρθεί το «Made in Macedonia», αλλά τα προϊόντα θα αποκαλούνται «Μακεδονικά» όμως στην συσκευασία θα υπάρχει επισήμανση ότι είναι προϊόν «Made in North Macedonia».
«Ο γνωστός όρος “Made in Macedonia” θα αντικατασταθεί με τις λέξεις π.χ. "Macedonian clothing”, “Macedonian Wine” αλλά συγχρόνως θα υπάρχει μια υποσημείωση ότι το προϊόν κατασκευάζεται στην Βόρεια Μακεδονία, σύμφωνα με την εφαρμογή της Συμφωνίας», υποστηρίζει ο Μπόγιαν Μάρισιτς, σύμβουλος του Ζόραν Ζάεφ για θέματα ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης και μέλος της διαπραγματευτικής ομάδας με την Ε.Ε.
Η Συμφωνία των Πρεσπών προβλέπει τριετή προθεσμία για διαβουλεύσεις ώστε να αποφασισθούν οι εμπορικές χρήσεις του όρου «Μακεδονία».