1. Η αλλαγή των συνθηκών διαμορφώνει περιβάλλον κοινωνικής ρευστότητας
Οι γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί και πλημμυρίδα των κατακτήσεων της επιστήμης και της τεχνολογίας αναδεικνύουν σε νέα βάση αντιθέσεις που οξύνουν ανισότητες και σχέσεις
Βρισκόμαστε σε φάση έντονων κοινωνικών διεργασιών. Οι πολίτες αναζητούν έκφραση, μετασχηματισμό των αναγκών τους σε πρόταση διακυβέρνησης, και αυτό διαπερνά οριζόντια όλο το πολιτικό φάσμα.
Ο υγειονομικός φόβος που γεννούσε κοινωνικό συντηρητισμό αντικαθίσταται πλέον από την Ανασφάλεια που επιδεινώνουν οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές,
Στις πυκνές διεργασίες κρίσης, ανακατατάξεων και νέων αντιθέσεων του καπιταλισμού η σύγχρονη πληθυντική Αριστερά, κορμός της προοδευτικής παράταξης , καλείται να αντιπαραθέτει την εναλλακτική προγραμματική και πολιτική πρόταση διακυβέρνησης (alternative).
Δεδομένου ότι ο ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία εξελίχθηκε σ' ένα πολυσυλλεκτικό κόμμα, γίνεται προφανές ότι είναι τώρα επιβεβλημένο όσο ποτέ άλλοτε να επικεντρώνεται η συμβολή όλων στην ενίσχυση της πολιτικής και προγραμματικής ενότητας.
Υπάρχει η βάση της πολιτικής ενότητας. Και αυτή αναφέρεται στη πολιτική απόφαση που εξέφρασε ο πρόεδρος Αλέξης Τσίπρας και έχει συναντήσει την αποδοχή αποδοχή από την συντριπτική πλειοψηφία .
Έχει θεμελιωθεί συλλογικά και το πλαίσιο της σύγχρονης προγραμματικής ενότητας
Έχει λοιπόν σημασία ο κάθε πολίτης να καθίσταται κοινωνός πως το πρόγραμμα προβάλει με πειστικά εργαλεία ένα εναλλακτικό κοινωνικό και παραγωγικό μοντέλο που αφορά τη στήριξη και διεύρυνση της παραγωγικής βάσης! Με δίκαιη συμμετοχή των συντελεστών ,άρση των ανισοτήτων και συνοχή.
Και αυτό καθιστά προτεραιότητα τον διαρκή και αντιπροσωπευτικό διάλογο με την κοινωνία!
Γεγονός που καθιστά και τις αξίες της Αριστεράς, του δημοκρατικού σοσιαλισμού επίκαιρες και πλειοψηφικές.
2. Η ανάγκη μιας νέας προσέγγισης για το κομματικό μοντέλο
Το μοντέλο του κόμματος με την πυραμιδική μορφή -που αντλεί τις ρίζες του από το κόμμα «Νέου Τύπου» του Λένιν- ενώ ανταποκρίθηκε με επάρκεια σε κοινωνίες έντασης εργασίας, παρουσιάζει εγγενείς αδυναμίες στο να ανταποκριθεί στη σημερινή περίοδο.
Και αυτό γιατί έχουν διαφορετικά ζητούμενα οι πολίτες.
Με το θέμα του σύγχρονου μοντέλου ενός κόμματος ασχολείται σε μεγάλο βαθμό και η παγκόσμια αριστερή διανόηση. Σχεδόν όλοι συμπίπτουν στη διαπίστωση των ανεπαρκειών και των αδυναμιών των παλαιών δομών, που τις θεωρούν ξεπερασμένες.
Δεν συμπίπτουν όμως σε συγκεκριμένη πρόταση για την αντικατάσταση τους.
Και αυτό γιατί τα προτεινόμενα σχήματα σχετίζονται με δύο κυρίαρχες, πλην όμως αντιθετικές, αντιλήψεις για τον ρόλο των κομμάτων στις κοινωνικές διεργασίες και τον μετασχηματισμό των αντίστοιχων αναγκών.
Η πρώτη, που είναι και πλειοψηφούσα, στηρίζει την προσέγγιση στο ότι το κόμμα αποτελεί όχημα και εργαλείο για τη διαμόρφωση κοινωνικών και πολιτικών πλειοψηφιών διακυβέρνησης.
Η δεύτερη θεωρεί περίπου το κόμμα σαν «αυτοσκοπό». Δηλαδή το κόμμα υπάρχει για να διασφαλίζει μέσα από έναν ιδιότυπο «εξουσιοδοτισμό» εσωκομματικούς «ρόλους» στο πλαίσιο ενός πολιτικού φορέα που εξαντλεί τις δράσεις του στα όρια της κοινωνικής «διαμαρτυρίας».
3. Αλληλοτροφοδότηση κόμματος –κοινωνίας, προοδευτική διέξοδος
Η διεύρυνση και διάχυση ενός προοδευτικού Κόμματος στην κοινωνική διεργασία είναι ικανή και αναγκαία συνθήκη προκειμένου να μπορεί ένας πολιτικός φορέας να αναλαμβάνει όχι μόνο ευθύνες διακυβέρνησης αλλά και να βρίσκεται σε διαλεκτική σχέση με τα στρώματα και τις τάξεις με τις οποίες επιδιώκει να συμπορευθεί.
Το ζητούμενο συνδέεται ευθέως με το μοντέλο του κόμματος που θα δίνει πρόσβαση πολύμορφης συμμετοχής.
Και αυτό με τη σειρά του προϋποθέτει ότι η οργανωτική του ανάπτυξη πρέπει να περάσει από το άλλοτε χρήσιμο πλαίσιο του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού στην ενίσχυση της δημοκρατίας με ενεργό ρόλο της βάσης και στην εκλογή οργάνων και σε δομές αποτελεσματικότητας!
Σύγχρονο κόμμα σημαίνει: διακριτές τις «κόκκινες γραμμές» στην γραφειοκρατία των πολλαπλών καθοδηγητικών οργάνων, στον εξουσιοδοτισμό μέτρησης «αριστερής καθαρότητας» που «ιδρυματοποιεί» και αποκόπτει το κόμμα από τη κοινωνική διεργασία.
Σύγχρονο κόμμα σημαίνει δομές που ενισχύουν την πολιτική ενότητα και αποτρέπουν τη μετάλλαξη του σε δεξιά σοσιαλδημοκρατία, σε συνομοσπονδία παραγόντων ή σε « συνδικαλιστοποιηση» των πολιτικών του οργάνων!
Αταλάντευτος πολιτικός προσανατολισμός πρέπει να αποσκοπεί στην αλληλοτροφοδότιση βάσης- κορυφής με δομές να αναπτύσσονται αυστηρά σε τρία επίπεδα! δομή απλή αντιστοιχισμένη με τις εκλογικές περιφέρειες: Πρωτοβάθμιο, Νομαρχιακό, κεντρικό! Με πολύπλευρα συμμετοχικές αρμοδιότητες στα μέλη του.
Τα προγραμματικά όργανα όπως το περιφερειακό συμβούλιο η το διαρκές συνέδριο αντίστοιχα μπορούν να συγκροτούνται θεσμικά μόνο για να εισηγούνται η να εξειδικεύουν προγραμματικές θέσεις
Οι τεχνολογίες , τα ασυμβίβαστα ,οι θητείες κτλ πρέπει να αποτελούν εργαλεία κίνητρο διαρκούς ανανέωσης και συμμετοχής μελών σε όλα τα όργανα
Οι σύγχρονες καταστατικές μέριμνες πρέπει να αίρουνε εμπόδια σε πρωτοβουλίες ανάπτυξης οργανώσεων σε γεωγραφικούς η εργασιακούς χώρους.
Στην κοινωνική χειραγώγηση η Προοδευτική απάντηση πρέπει να στοχεύει σε πολιτικό φορέα Κοινωνικά διασυνδεδεμένο, με πολιτική αυτονομία, και οργανωτική αυτοτέλεια!
4. Η παγκόσμια και ευρωπαϊκή εμπειρία για τα κομματικά μοντέλα, αποτυπώνει θετικά και αρνητικά.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα εξής μοντέλα:
* Των ομόκεντρων κύκλων, που αναφέρεται σε πλήρη κοινωνική διάχυση και διασύνδεση με μέλη που έχουν πλήρη δικαιώματα και υποχρεώσεις και έναν δεύτερο κύκλο ένταξης μελών στις εσωκομματικές διαδικασίες που επιθυμούν συμμετοχή με λιγότερα δικαιώματα και υποχρεώσεις.
* Της οργανωτικής ανάπτυξης σε σχήμα αντεστραμμένου Τ κεφαλαίου, με κάθετη στελεχιακή δομή, απολύτως ελεγχόμενη από την ηγεσία και βάση απροσδιόριστη, ρευστή, διαρκώς επεκτεινόμενη.
* Το μοντέλο με ισχυρό κέντρο, χωρίς ενδιάμεσα όργανα και ισχυρές οργανώσεις βάσης.
* Και, τέλος, τα συστήματα οργανωτικής ανάπτυξης που στηρίζονται σχεδόν αποκλειστικά στην τεχνολογία, το Διαδίκτυο κ.λπ. Πρόκειται για εφαρμογές που βρήκαν απήχηση κυρίως σε νέους ανθρώπους.
5. Διεργασίες με ενεργά μέλη και συμμέτοχη κοινωνία
Τα προηγούμενα καθιστούν σαφές ότι το διακύβευμα είναι εξόχως ιδεολογικό και πολιτικό. Αφορά το πλαίσιο μέσα από το οποίο καλούνται το σύνολο των ρευμάτων, της πληθυντικής Αριστεράς, αλλά και των κοινωνικών χώρων, αξιοποιώντας τις παρακαταθήκες και εμπειρίες των διαδρομών τους, να συμβάλουν στους δυο στόχους που σηματοδότησαν ο πρόεδρος Αλέξης Τσίπρας και οι συλλογικές αποφάσεις των κορυφαίων οργάνων.
Ο πρώτος σχετίζεται με τη συμβολή μετεξέλιξης του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία με πολιτική ενότητα σε κορμό της προοδευτικής παράταξης!
Και ο δεύτερος τη διαμόρφωση σύγχρονης κοινωνικής και πολιτικής πλειοψηφίας με προγραμματική ενότητα διακυβέρνησης.
(Ο Χάρης Τσιόκας είναι μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία)