Ι.Η διάταξη του άρθρου 73 του ν. 4915/2022 (ΦΕΚ Α’ 63) που ψήφισαν, πριν λίγες ημέρες, η κυβέρνηση και όλα τα κόμματα της Αντιπολίτευσης (πλην ΚΚΕ) και αφορά το ύψος της εθνικής σύνταξης των ομογενών μας (ΜΟΝΟ από Αλβανία και χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης) είναι αντίθετη στο Σύνταγμα (άρθρο 22 παρ. 5), τη ΔΣΕ 102/1952 «περί ελαχίστων ορίων τής Κοινωνικής Ασφάλειας» και τους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς με αριθ. 883/2004 και 987/2009.
Ως γνωστόν, σύμφωνα με την ακραίας βαρβαρότητας διάταξη του άρθρου 7 (παρ. 2) του ν. 4387/2016 (Κατρούγκαλου), το ποσό της εθνικής σύνταξης των ομογενών-συνταξιούχων λόγω γήρατος μειώνεται κατά 1/40 για κάθε χρόνο που υπολείπεται των 40 ετών διαμονής τους στην Ελλάδα. Την απάνθρωπη αυτή διάταξη σε βάρος φτωχών ανθρώπων ομογενών μας που έχουν εργαστεί και με βάση το κριτήριο της Ασφάλισης δικαιούνται ή ολόκληρη την εθνική σύνταξη των 384 ευρώ (με 20 χρόνια ή 6.000ΗΕ) ή τη μειωμένη των 345 ευρώ (με 15 έτη ή 4.500ΗΕ), διατήρησε σε ισχύ δυστυχώς και ο νόμος Βρούτση 4670/2020 (ΦΕΚ Α’ 43/28-2-2020).
Εμπαίζοντας τους ομογενείς μας, η σημερινή κυβέρνηση της ΝΔ με τον πρόσφατο νόμο Χατζηδάκη 4915/2022 (άρθρο 73) μείωσε τα έτη για πλήρη εθνική σύνταξη από τα 40 στα 30!
ΙΙ.Όμως, η εθνική σύνταξη με 15 χρόνια (ύψους 345 ευρώ) ή με 20 χρόνια (ύψους 384 ευρώ) πρέπει να παρέχεται ΜΟΝΟΝ με το κριτήριο της ασφάλισης για ΟΛΟΥΣ ΑΝΕΞΑΙΡΕΤΩΣ (ΚΑΙ για όλους τους ομογενείς μας), ανεξαρτήτως του χρόνου διαμονής στην Ελλάδα, με μοναδική δηλαδή προϋπόθεση ότι έχουν εργαστεί και ασφαλιστεί στη χώρα μας για τουλάχιστον 15 χρόνια (ή 4.500 ΗΑ) ή 20 χρόνια (6.000 ΗΑ).
Ο νομικός χαρακτηρισμός τής εθνικής σύνταξης ως ασφαλιστικής παροχής, που επιβάλλεται από τη ΔΣΕ 102/1952 και τους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς 883/2004 και 987/2009, χορηγείται αποκλειστικά στους δικαιούχους της ανταποδοτικής σύνταξης, υπό την προϋπόθεση θεμελίωσης ασφαλιστικού δικαιώματος και υπολογίζεται σε συνάρτηση με τα έτη ασφάλισης και μόνον. Συνεπώς, η εθνική σύνταξη εμπίπτει στο υλικό πεδίο εφαρμογής τού Ευρωπαϊκού Κανονισμού 883/2004 ως «παροχή γήρατος του γενικού Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης», σύστημα που, σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ. 2 του Κανονισμού, μπορεί να είναι «ανταποδοτικού ή μη ανταποδοτικού τύπου».
Η απάνθρωπη και «νεοθατσερική» διάταξη του άρθρου 7 παρ. 2 του ν. 4387/2016, αλλά και του άρθρου 73 του ν. 4915/2022, εισάγουν -όλως αντισυνταγματικώς και αντίθετα με τις Διεθνείς Συνθήκες- το πρόσθετο στοιχείο τής διάρκειας τής προηγούμενης μόνιμης και νόμιμης διαμονής στην Ελλάδα για τη θεμελίωση και το τελικό ύψος τής εθνικής σύνταξης.
Σύμφωνα με την διάταξη αυτή του ν.4387/2016 (άρθρο 7 παρ.2): «Η Εθνική Σύνταξη καταβάλλεται στους δικαιούχους εφόσον διαμένουν μόνιμα και νόμιμα στην Ελλάδα για τουλάχιστον δεκαπέντε (15) έτη, μεταξύ του 15ου έτους ηλικίας και του έτους κατά το οποίο συμπληρώνουν το προβλεπόμενο όριο ηλικίας καταβολής της σύνταξης. Η μόνιμη διαμονή για τους πολίτες χωρών εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποδεικνύεται, σύμφωνα με την προβλεπόμενη διαδικασία για τη χορήγηση άδειας διαμονής σε αυτούς. Το ποσό της μειώνεται για τους συνταξιούχους λόγω γήρατος κατά 1/40 για κάθε χρόνο που υπολείπεται των σαράντα (40) ετών διαμονής στην Ελλάδα, μεταξύ του 15ου έτους της ηλικίας και του έτους κατά το οποίο συμπληρώνουν το προβλεπόμενο όριο ηλικίας καταβολής της σύνταξης».
Σύμφωνα με την πρόσφατη διάταξη του άρθρου 73 του ν. 4915/2022 (ΦΕΚ Α’ 63): «Μετά από την παρ. 2 του άρθρου 7 του ν. 4387/2016 (Α’ 85), περί της Εθνικής Σύνταξης, προστίθεται παρ. 2α ως εξής:
«2α. Ειδικά για τους ομογενείς με αλβανική ιθαγένεια και ομογενείς που προέρχονται από την πρώην Σοβιετική Ένωση, το ποσοστό μείωσης της εθνικής σύνταξης που προβλέπεται στο τρίτο εδάφιο της παρ. 2 υπολογίζεται μεταβατικά με βάση τα τριάντα (30) έτη νόμιμης και μόνιμης διαμονής στην Ελλάδα, με έτος αφετηρίας υπολογισμού το 1992. Το ως άνω ποσοστό μείωσης της εθνικής σύνταξης προσαυξάνεται ανά έτος αναλογικά μέχρι και το 2032, οπότε και εφαρμόζονται οι γενικές προϋποθέσεις απόδοσης της εθνικής σύνταξης της παρ. 2.Ως προς τις υπόλοιπες προϋποθέσεις υπολογισμού της εθνικής σύνταξης ισχύει η παρ. 2, καθώς και οι παρ. 3-6 του παρόντος.
Η ομογενειακή ιδιότητα προκύπτει για τους Έλληνες πολίτες αποκλειστικά από τη νομική αιτιολογία της καταχώρησης του Έλληνα πολίτη στο Μητρώο Πολιτών και για τους μη Έλληνες πολίτες από την κατοχή ισχύοντος Ειδικού Δελτίου Ταυτότητας Ομογενούς.
Για ομογενείς του πρώτου εδαφίου, οι οποίοι είναι ήδη συνταξιούχοι εξ ιδίου δικαιώματος λόγω γήρατος, το ποσό της εθνικής σύνταξης επανυπολογίζεται με βάση τριάντα (30) έτη νόμιμης και μόνιμης διαμονής, από 1.1.2022. Επίσης, επανυπολογίζεται σύμφωνα με το προηγούμενο εδάφιο το ποσό της εθνικής σύνταξης των δικαιοδόχων προσώπων που λαμβάνουν σύνταξη κατά μεταβίβαση από δικαιούχο ομογενή του πρώτου εδαφίου.
Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών, Εξωτερικών, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Προστασίας του Πολίτη και Εσωτερικών καθορίζεται κάθε αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή της παρούσας.».
ΚΑΙ η νέα τροποποιητική διάταξη του άρθρου 73 του ν. 4915/2022 διατηρεί, αντισυνταγματικά και παράνομα, το πρόσθετο κριτήριο της κατοικίας που είναι ξένο προς την ουσία και το περιεχόμενο της Κοινωνικής Ασφάλισης. Απλώς μειώνει τα απαιτούμενα έτη τής νόμιμης και μόνιμης διαμονής για τη λήψη πλήρους εθνικής σύνταξης από τα 40 στα 30 έτη!
ΙΙΙ.Το στοιχείο όμως της μόνιμης και νόμιμης διαμονής(κατοικία), όπως ήδη προαναφέρθηκε, είναι ξένο προς το Ελληνικό και Ευρωπαϊκό Κοινωνικοασφαλιστικό Σύστημα καθόσον, αφού οι παροχές υπολογίζονται με βάση τον χρόνο υπαγωγής στην ασφάλιση και η εφαρμοστέα νομοθεσία καθορίζεται με βάση τον τόπο εργασίας («lex loci laboris»), το πρόσθετο στοιχείο τής κατοικίας-διαμονής που εμφανίζεται είναι άσχετο, αδιάφορο, ασύνδετο και ουδόλως θα έπρεπε να λαμβάνεται υπόψη.
«Καταπέλτης» για την άδικη και πρωτοφανούς βαρβαρότητας αυτή διάταξη του νόμου Κατρούγκαλου (ν. 4387/2016) που επανέλαβε ο πρόσφατος νόμος Χατζηδάκη (ν. 4915/2022), για όλους ανεξαιρέτως τους ασφαλισμένου, είναι και η Έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη με αριθ.πρωτ. 267731/3209/21-1-2020!
Σύμφωνα με την Έκθεση «Το διττό κριτήριο υπολογισμού/μείωσης της εθνικής σύνταξης βάσει διάρκειας ασφάλισης και, σωρευτικά, βάσει ετών διαμονής (και μάλιστα με τις πρόσθετες οδηγίες των σχετικών εγκυκλίων, σύμφωνα με τις οποίες όλα τα έτη ασφάλισης δεν συνυπολογίζονται και ως έτη διαμονής), δεν εναρμονίζεται με τους κανόνες των άρθρων 4, 5 και 6 του Ευρωπαϊκού Κανονισμού 883/2004 περί ίσης μεταχείρισης, εξομοίωσης γεγονότων ή καταστάσεων και συνυπολογισμού περιόδων, ούτε με τον χαρακτήρα του Ελληνικού Ασφαλιστικού Συστήματος, το οποίο οικοδομείται με άξονα την υπαγωγή στην ασφάλιση, ενώ και το εφαρμοστέο δίκαιο καθορίζεται από τον τόπο απασχόλησης.».
Η εφαρμογή του διττού αυτού κριτηρίου μείωσης της εθνικής σύνταξης οδηγεί σε διαφορετική μεταχείριση μεταξύ προσώπων τα οποία έχουν καταβάλλει εισφορές για τον ίδιο χρόνο ασφάλισης, με μόνο κριτήριο διαφοροποίησης τον χρόνο διαμονής στην χώρα.
Αποκαλυπτικά είναι τα δύο παρακάτω παραδείγματα:
1οπαράδειγμα: Ασφαλισμένος που έχει πραγματοποιήσει 20 έτη ασφάλισης και δεν έχει ποτέ ασκήσει το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας, θα λάβει πλήρη την εθνική σύνταξη (384 ευρώ), ενώ, ασφαλισμένος με τα ίδια έτη ασφάλισης που δεν είχε διαμείνει 40 έτη στην Ελλάδα κατά την περίοδο αναφοράς του άρθρου 7 παρ. 2 του ν. 4387/2016, αλλά έστω μόνον 25, θα λάβει μόνο τα 25/40 των 384 ευρώ, δηλ. 240 ευρώ.
Για κάθε χρόνο δηλαδή, σύμφωνα με την ισχύουσα διάταξη των νόμων Κατρούγκαλου-Βρούτση-Χατζηδάκη,που υπολείπεται των 40 ή των 30 ετών διαμονής στην Ελλάδα, μεταξύ του 15ου έτους της ηλικίας και του έτους που συμπληρώνεται το κατά περίπτωση όριο ηλικίας καταβολής της σύνταξης λόγω γήρατος ή το έτος υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης λόγω γήρατος, το ποσό τής εθνικής σύνταξης μειώνεται κατά 1/40 ή κατά 1/30.
2ο παράδειγμα: Ασφαλισμένος λόγω γήρατος, που εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα στο 40ό έτος της ηλικίας του και θα λάβει σύνταξη με 15 έτη ασφάλισης στο 67ο έτος της ηλικίας. Από το 40ό έτος έως το 67ο έτος έχει 27 έτη διαμονής στη χώρα και ως εκ τούτου υπολείπονται 13 χρόνια έως τα απαιτούμενα 40 χρόνια διαμονής. Το ποσό της εθνικής σύνταξης, σύμφωνα με την ισχύουσα διάταξη, πάνω στο οποίο θα υπολογιστεί η μείωση του 1/40, θα είναι το ποσό των 345,60 ευρώ, το οποίο αντιστοιχεί στα 15 χρόνια ασφάλισης. Επομένως, το ως άνω ποσό θα μειωθεί κατά 13/40 (13 είναι τα έτη που υπολείπονται έως τη συμπλήρωση των 40 ετών διαμονής)και ως εκ τούτου θα λάβει ως εθνική σύνταξη μόνο το ποσό των 233,28 ευρώ!
Με την υπ’ αριθμ. 4/7.3.2018 (Σ61/1/333443) Εγκύκλιό του, ο ΕΦΚΑ είχε διευκρινίσει ότι ο χρόνος ασφάλισης δεν αποτελεί τεκμήριο διαμονής στην Ελλάδα. Συνέδεσε δηλαδή άμεσα τη μόνιμη διαμονή με την ασφάλιση, με συνέπεια η εθνική σύνταξη να μειώνεται και για όσους θα έχουν 40 έτη διαμονής από το 15ο έτος και μετά, αλλά δεν θα αποδεικνύουν με πιστοποιητικά και τη διαμονή τους. Δηλαδή, το πιστοποιητικό της ασφάλισης θα είναι απαραίτητο μεν, αλλά δεν θα αρκεί ως αποδεικτικό στοιχείο και για τη μόνιμη διαμονή. Η ασφάλιση, διευκρίνιζε ο ΕΦΚΑ, δεν είναι αμάχητο τεκμήριο για τη διαμονή. Μπορεί, δηλαδή, κάποιος να εμφανίζεται 40 έτη ασφαλισμένος στο ΙΚΑ ή στον ΟΑΕΕ, αλλά αυτό δεν θα σημαίνει ότι διέμενε και 40 έτη στην Ελλάδα. Αν έχει40 έτη ασφάλισης, αλλά η διαμονή του είναι 35 έτη, τότε θα λάβει 336 €, αντί για 384 € ως εθνική σύνταξη.
ΙV.Επομένως, γίνεται σαφές ότι η κυβέρνηση και με τη νέα ρύθμιση του άρθρου 73 ν. 4915/2022 που ψήφισε, ορίζοντας ότι οι ομογενείς μας ΜΟΝΟ μετά από 30 χρόνια (αντί για 40) νόμιμης και μόνιμης διαμονής στη χώρα μας θα παίρνουν την πλήρη εθνική σύνταξη (384 ευρώ) ή τη μειωμένη εθνική σύνταξη (345 ευρώ), παραβιάζει, σύμφωνα και με την υπ’αριθ.πρωτ. 267731/3209/21-1-2020Έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη, τόσο το Σύνταγμα όσο και τους Διεθνείς και Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς, όπως προαναφέραμε. Ειδικότερα:
Με το άρθρο 73 του ν. 4915/2022 (ΦΕΚ A’ 63) τροποποιείται η παρ. 2 του άρθρου 7 του ν. 4387/2016 κι εφεξής, ΜΟΝΟ για τους ομογενείς με αλβανική ιθαγένεια και για ομογενείς από την πρώην Σοβιετική Ένωση, ισχύουν τα ακόλουθα:
-Το ποσοστό μείωσης της εθνικής σύνταξης υπολογίζεται μεταβατικά με βάση τα τριάντα (30) έτη (αντί τα 40) νόμιμης και μόνιμης διαμονής στην Ελλάδα, με έτος αφετηρίας υπολογισμού το 1992.
-Το ίδιο ποσοστό μείωσης της εθνικής σύνταξης προσαυξάνεται ανά έτος αναλογικά μέχρι και το 2032, οπότε και εφαρμόζονται οι γενικές προϋποθέσεις απόδοσης της εθνικής σύνταξης.
-Η ομογενειακή ιδιότητα προκύπτει:
α)για τους Έλληνες πολίτες, αποκλειστικά από τη νομική αιτιολογία τής καταχώρησης του Έλληνα πολίτη στο Μητρώο Πολιτών και
β)για τους μη Έλληνες πολίτες, από την κατοχή ισχύοντος Ειδικού Δελτίου Ταυτότητας Ομογενούς,
-Για τους ομογενείς, ήδη συνταξιούχους εξ ιδίου δικαιώματος λόγω γήρατος, το ποσό τής εθνικής σύνταξης επανυπολογίζεται με βάση τα τριάντα (30) έτη νόμιμης και μόνιμης διαμονής από 1-1-2022.
-Επίσης επανυπολογίζεται κατά τον ίδιο τρόπο και το ποσό της εθνικής σύνταξης των δικαιοδόχων προσώπων (κληρονόμων) που λαμβάνουν σύνταξη κατά μεταβίβαση από δικαιούχο ομογενή.
Οι λεπτομέρειες για τη νέα εθνική σύνταξη των ομογενών θα καθοριστούν με ΚΥΑ.
Συμπέρασμα: Η νέα διάταξη του άρθρου 73 του νέου ν. 4915/2022, όπως και η προηγούμενη του άρθρου 7 του ν. 4387/2016, εισάγουν το πρόσθετο στοιχείο της κατοικίας στον υπολογισμό της εθνικής σύνταξης.
Έτσι KAI η νέα διάταξη παραβιάζει ευθέως:
-το άρθρο 22 (παρ. 5) του Συντάγματος,
-τη Διεθνή Σύμβαση Εργασίας 102/1952«περί ελαχίστων ορίων τής Κοινωνικής Ασφάλειας» και
-τους Κανονισμούς 883/2004 KAI 987/2009 της Ε.Ε., όπως επισημαίνει και ο Συνήγορος του Πολίτη στην ιστορική του Έκθεση με αριθμό 267731/3209/21-1-2020.
Ως εκ τούτου, γίνεται σαφές ότι η κυβέρνηση, αλλά και τα κόμματα της Αντιπολίτευσης οφείλουν να ψηφίσουν διάταξη πουνα παρέχει το δικαίωμα σε όλους ανεξαιρέτους τους ασφαλισμένους, ΚΑΙ τους ομογενείς μας από όλες τις χώρες τού κόσμου, να λαμβάνουν πλήρη εθνική σύνταξη (ύψους 384 ευρώ) ή μειωμένη εθνική σύνταξη (ύψους 345 ευρώ) και μάλιστα αναδρομικά και έντοκα, όπως λαμβάνουν πλήρη σύνταξη όσοι ασφαλίστηκαν για 20 χρόνια (6.000 ένσημα) ή 15 χρόνια αντίστοιχα, αλλά διέμεναν μόνιμα στη χώρα μας.
Η νέα ρύθμιση του άρθρου 73 του ν. 4915/2022 παραβιάζει ευθέως, όπως προαναφέρθηκε, συνταγματικές,ευρωενωσιακές και διεθνείς διατάξεις για την Κοινωνική Ασφάλιση. Οποιαδήποτε άλλη επιλογή, θα κριθεί από τα Ελληνικά ή Ευρωπαϊκά Δικαστήρια ως αντισυνταγματική και αντίθετη στις Διεθνείς Συμβάσεις και Ευρωπαϊκές Οδηγίες, σύμφωνα και με την απόλυτα τεκμηριωμένη Έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη.
Ιδού ολόκληρη η υπ’αριθ. 267731/3209/21-1-2020 Έκθεση-«κόλαφος» του Συνηγόρου του Πολίτη για τις επιλογές της σημερινής, αλλά και της προηγούμενης, κυβέρνησης ως προς τις προϋποθέσεις και το ύψος χορήγησης της εθνικής σύνταξης.
(Ο Αλέξης Π. Μητρόπουλος είναι Καθηγητής ΕΚΠΑ-Πρόεδρος ΕΝΥΠΕΚΚ)