Το αγωνιώδες «τιτίβισμα» στο Twitter, της Ντόρας Μπακογιάννη - από τους εμπειρότερους Έλληνες πολιτικούς επι εξωτερικής πολιτικής- για το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών στην Γαλλία, καταδεικνύει το μέγεθος της πολύπλευρης κρίσης που διαπερνάει στην Γηραιά Ήπειρο.
Η πρώην υπουργός Εξωτερικών έγραψε στο Twitter: «Η μεγάλη αγωνία της Ευρώπης σήμερα είναι οι γαλλικές εκλογές. Να ευχηθούμε να κερδίσει ο κ.Μακρόν διότι εάν έχουμε τη φίλη του κ.Πούτιν, την κ.Λεπέν επικεφαλής της γαλλικής Δημοκρατίας αυτό θα είναι μια δραματική εξέλιξη για όλους».
Επί της ουσίας η κα Μπακογιάννη αναγνωρίζει ότι το εκλογικό σώμα της Ευρώπης δεν αποδέχεται την στρατηγική των αστραπιαίων και σκληρών κυρώσεων κατά της Ρωσίας που αποφάσισε η ΕΕ, το κόστος των οποίων δεν θα πληρώσει μόνο ο Ρωσικός λαός αλλά το σύνολο των λαών της Ευρώπης.
Αμερικανός μάνατζερ σε πολυεθνική εταιρία πολιτικού σχεδιασμού συνηθίζει να αναφέρει στους πελάτες του (κόμματα που διεκδικούν την εξουσία) μια συνηθισμένη έκφραση που αναφέρουν οι «σοφοί» στα παζάρια της Ανατολής: «Η τσέπη και το στομάχι υπερισχύουν του μυαλού και του οράματος». Με αυτό τον τρόπο ο αμερικανός μάνατζερ θέλει να καταδείξει ότι ο βαθμός ευημερίας του πολίτη καθορίζει και την επιλογή του προσερχόμενος στην κάλπη!
Η ενεργειακή και επισιτιστική κρίση, η ακρίβεια και η βίαιη υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου των Ευρωπαίων πολιτών, εν μέσω βομβαρδισμών στην Ουκρανία, φαίνεται ότι είναι οι καθοριστικοί παράγοντες που επηρεάζουν απόλυτα τα αποτελέσματα των εκλογών στην Ευρώπη. Το είδαμε στην Σερβία, στην Ουγγαρία και επηρέασε απόλυτα το προεκλογικό κλίμα στην Γαλλία.
Επικίνδυνο ντόμινο εξελίξεων με απρόβλεπτες διαστάσεις.
Μετά την εισβολή στην Ουκρανία και τις κυρώσεις της Δύσης στην Ευρώπη , η παγκόσμια οικονομία και η γεωπολιτική μεταβάλλονται γρήγορα.
Οι τιμές του φυσικού αερίου και του πετρελαίου έχουν αυξηθεί κατακόρυφα.
Η Ευρώπη επιθυμεί να απεξαρτηθεί από τα ρωσικά καύσιμα αλλά με υπέρογκο κόστος !
Οι χώρες του Κόλπου που θα μπορούσαν να καλύψουν ένα μέρος των ευρωπαϊκών ελλειμμάτων εμφανίζονται απρόθυμες να εξορύξουν μεγαλύτερες ποσότητες υδρογονανθράκων. Τα κράτη του Κόλπου έχουν ήδη συνάψει ισχυρές εμπορικές συμφωνίες με τις χώρες στη Νότια Αμερική, την Ασία και την Αφρική, καθώς και την Κίνα που είναι ο μεγαλύτερος οικονομικός τους εταίρος.
Η Ρωσία ως πετρελαιοπαραγωγός χώρα αντί να ανταγωνίζεται τις χώρες του Κόλπου, έχτισε σιγά-σιγά σχέσεις με τις χώρες του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (GCC) και την ευρύτερη περιοχή, δημιουργώντας επιχειρηματικές συνεργασίες και αγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου. Επομένως, εάν οι χώρες του Κόλπου επιχειρούσαν να στραφούν κατά της παροχής ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου ήταν σαν να πυροβολούσαν τα πόδια τους.
Αυτός είναι και ο βασικός λόγος για τον οποίο ενώ οι ΗΠΑ ασκούν πίεση στις χώρες του Κόλπου να παράξουν περισσότερο φυσικό αέριο και πετρέλαιο για να διοχετευτεί στην Ευρώπη αντισταθμίζοντας το ρωσικό, ο OPEC + παραμένει στην προκαθορισμένη αύξηση της μηνιαίας παραγωγής των 400.000 βαρελιών την ημέρα.
Το Κουβέιτ και το Κατάρ που έχουν στενές σχέσεις με τη Δύση έλαβαν σκληρότερη στάση κατά της Ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, ωστόσο ανησυχούν σφόδρα για το ντόμινο αρνητικών εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Ασίας.
Το Κατάρ μπορεί να είναι ο 3ος μεγαλύτερος διεθνής εξαγωγέας φυσικού αερίου, αλλά είναι ο υπ´ αριθμόν 1 προμηθευτής στην Ανατολική Ασία που συνορεύει με τη Ρωσία και στην οποία μπορεί να επεκταθεί η σύγκρουση.
• Τα ΗΑΕ λαμβάνουν προσεκτική στάση, καταδικάζουν την εισβολή, αλλά δεν καταψηφίζουν την Ρωσία στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, δεδομένου ότι υπέγραψαν μια δήλωση στρατηγικής εταιρικής σχέσης το 2019. Τα ΗΑΕ έχουν αυξήσει σχεδόν 80% τις εμπορικές τους δράσεις με τη Ρωσία, κυρίως από τον τουρισμό.
• Η Σαουδική Αραβία και τα άλλα έθνη του Κόλπου παραμένουν επίσης ουδέτερα. Το Ριάντ έχει σκληρύνει την θέση του προς τις ΗΠΑ, λόγω της αμερικανικής στάσης ως προς τους Χούτι που εξορμούν από την Υεμένη και η Ουάσιγκτον δεν τους χαρακτηρίζει «τρομοκράτες» όπως επίμονα ζητάει η Σαουδική Αραβία. Το οξύμωρο είναι ότι οι ΗΠΑ ζητούν από συμμαχικές χώρες (πχ Ελλάδα αποστολή συστοιχία ΠΑΤΡΙΟΤ ) να βοηθήσουν εμπράκτως την Σαουδική Αραβία για την ασφάλεια της, ενώ η ίδια ανέχεται και ίσως χαϊδεύει τους Χούτι που διεξάγουν τις τρομοκρατικές επιθέσεις στην Σαουδική Αραβία ! Παρόμοιο σκηνικό και στο Ιράν. Ενώ η Τεχεράνη υποστηρίζει τη Ρωσία, οι ΗΠΑ αφήνουν ανοιχτή την πόρτα των συνομιλιών για την πυρηνική συμφωνία. Αλλά και η Τουρκία έχει αμοιβαίες σχέσεις τόσο με την Ουκρανία όσο και με τη Ρωσία. Ταυτοχρόνως επεκτείνει τη στρατιωτική του παρουσία στην βόρεια Συρία...
Η Ρωσία μπορεί να πιέζεται σοβαρά από τις κυρώσεις της Δύσης ωστόσο διαθέτει ισχυρή πολιτική υποστήριξη από τις χώρες του Κόλπου και της Μέσης Ανατολής. Παράλληλα επιτυγχάνει αποσταθεροποίηση στην Ευρώπη εξαιτίας της ενεργειακής και επισιτιστικής κρίσης. Άμεσες επιπτώσεις προκύπτουν και στα έθνη της ευρύτερης περιοχής της Μέσης Ανατολής που δεν έχουν πετρέλαιο προς πώληση όπως η Συρία, ο Λίβανος και η Υεμένη. Οι χώρες αυτές χρειάζονται βοήθεια , υποστήριξη και διεθνή προσοχή από τις πλούσιες χώρες του ΟΠΕΚ.
Ο αντιπρόεδρος της Περιφέρειας της Παγκόσμιας Τράπεζας ανέφερε πέρυσι ότι η Μέση Ανατολή και η Βόρεια Αφρική περιέχουν περισσότερο από το 20% των οξείας ανθρώπινης επισφάλειας.
Αυτό το στοιχείο αποτελεί σήμα κινδύνου το οποίο προσλαμβάνει τρομακτικές διαστάσεις εξ αιτίας του πολέμου στην Ουκρανία. Η Ρωσία και η Ουκρανία εξήγαγαν το 1/4 των σιτηρών παγκοσμίως, παρέχοντας το 40% του σιταριού της Υεμένης, το 60% της Αιγύπτου (αξίας 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων). Η Αίγυπτος, η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό, θα υποστεί επιπρόσθετο πλήγμα, καθώς το 1/3 των επισκεπτών της προέρχονται από την Ουκρανία ή τη Ρωσία. Μια έκθεση του 2018 από την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τη Δυτική Ασία έδειξε την Αίγυπτο να έχει ποσοστό φτώχειας 28%, με το 12% να αντιμετωπίζει πρόβλημα επισιτισμού. Η μειωμένη προσφορά σιταριού και η αύξηση του κόστους εισαγωγής του σε συνδυασμό με την έλλειψη νερού ώστε να αναπτυχθούν οι αγροτικές καλλιέργειες, προκαλεί ένα πρωτοφανές εκρηκτικό μείγμα που καλείται να διαχειριστεί η κυβέρνηση Σίσι.
Το μεταναστευτικό επιπρόσθετη πηγή αποσταθεροποίησης στην Ευρώπη
Η παγκόσμια ενεργειακή και επισιτιστική κρίση έρχεται ως συνέχεια της πανδημίας η οποία εξακολουθεί να ταλαιπωρεί την ανθρωπότητα. Πρόκειται για ένα εκρηκτικό κοκτέιλ προβλημάτων που δημιουργεί νέα μεταναστευτικά ρεύματα που αναπόφευκτα θα οδηγηθούν στην ήδη αποσταθεροποιημένη γηραιά ήπειρο. Η πολιτική της Ευρώπης για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες δεν είναι βιώσιμη. Η κρίση στην Ουκρανία θα μπορούσε να είναι το «ξυπνητήρι» για την αφύπνιση της Ευρώπης.
Η Δύση μπορεί να αφορίζει τον Βλαντιμίρ Πούτιν και να του χρεώνει την δημιουργία δυο εστιών έντασης που γέννησαν την προσφυγική κρίση , συμβάλλοντας στην καταστροφή της Συρίας και τώρα της Ουκρανίας. Ωστόσο η ευρωπαϊκή πολιτική για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης είναι αποσπασματική, βραχυπρόθεσμη και μη βιώσιμη, καθώς δεν ενσωματώνεται στο πακέτο των ανθρωπίνων αξιών που επαγγέλλεται το ευρωπαϊκό ιδεώδες.
Από τις 10 Νοεμβρίου του 1989 που έπεσε το τείχος του Βερολίνου, ξεκίνησε να αναπτύσσεται το ευρωπαϊκό ιδεώδες των μεγάλων οραμάτων που αγκάλιασε ολόκληρη την Ανατολική Ευρώπη και κυρίως τα κράτη του Συμφώνου της Βαρσοβίας.
Το διακύβευμα του ευρωπαϊκού ιδεώδους ήταν ότι η χρηστή διακυβέρνηση θα οδηγούσε στην ειρήνη και την ευημερία, η οποία θα εξασφάλιζε την ασφάλεια και να περιόριζε τη ροή των μεταναστών και των προσφύγων.
Το νέο αυτό μετασοβιετικό ευρωπαϊκό ιδεώδες γκρεμίστηκε μαζί με τους δίδυμους πύργους στην Νέα Υόρκη, το πρωί της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001. Το φάντασμα της «τρομοκρατικής απειλής» αιωρείται πλέον πάνω από ολόκληρο τον πλανήτη και στο όνομα της οποίας ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια εστίες εντάσεων, ενόπλων αντιπαραθέσεων και γενικευμένων πολέμων. Πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα οι αμερικανικές εισβολές στο Αφγανιστάν και το Ιράκ που έγιναν στο όνομα του εκδημοκρατισμού των χωρών αυτών. Πρόκειται για ανάφλεξη εστιών που δημιούργησαν προσφυγική και μεταναστευτική παλίρροια, πλήττοντας κυρίως την Ευρώπη.
Αρχικά η στρατηγική της Δύσης προέβλεπε ότι προσφυγικό πρόβλημα θα πρέπει να ελέγχεται στην πηγή του, βοηθώντας τις ίδιες τις χώρες ώστε να προβαίνουν σε μεταρρυθμίσεις με στόχο οι πληθυσμοί τους να θέλουν να παραμείνουν στις πατρογονικές τους εστίες. Ωστόσο αυτός ο στόχος ουδέποτε επιτεύχθηκε με αποτέλεσμα σε κάθε κρίση να δημιουργούνται τεράστια προσφυγικά κύματα τα οποία σκάνε στην Ευρώπη με αποτέλεσμα οι πολίτες της γηραιάς Ηπείρου να κυριεύονται από τον φόβο ότι θα μπορούσε να διαταραχτεί η ευημερία τους.
Η Ευρώπη έγινε ξενοφοβική. Απο Ευρώπη των «ανοιχτών συνόρων» έγινε «ευρωπαϊκό φρούριο». Τα σύνορα επανήλθαν μεταξύ των εθνών. Περισσότερα από 1.000 χιλιόμετρα συρματοπλέγματος ορθώθηκε ως φράχτης κατά μήκος των συνόρων της ΕΕ από τη Λιθουανία, την Ουγγαρία ,τη Βουλγαρία και την Ελλάδα, για σταματήσει η εισροή προσφύγων από τη Μέση Ανατολή μέσω της Τουρκίας.
Πρόσφατα ο πόλεμος στην Ουκρανία επανέφερε το προσφυγικό πρόβλημα και κυρίως στην Ανατολική Ευρώπη όπου τα προηγούμενα χρόνια είχε φωλιάσει η ξενοφοβία και εμφανιστεί το φάντασμα της Ακροδεξιάς. Μόνο που στην περίπτωση της Ουκρανίας η αντιμετώπιση των προσφύγων στην ΕΕ είναι εντελώς διαφορετική από εκείνη των Σύριων ή Αφγανών προσφύγων.
Η Ευρώπη παραγνωρίζει ότι η προσφυγική κρίση είναι ανθρωπιστική και δεν αντιμετωπίζεται με βάση το DNA και κριτήρια φυλετικά η θρησκευτικά.
Κάθε εστία έντασης σπρώχνει ολοένα και περισσότερους απελπισμένους ανθρώπους να αναζητούν καταφύγιο στον «παράδεισο» της Ευρώπης. Το προσφυγικό - μεταναστευτικό ταρακουνάει συθέμελα την ΕΕ όπως και την Βρετανία μετά το Brexit. Είναι μια από τις βασικές αιτίες της ανόδου της Ακροδεξιάς και των λαϊκιστικών ηγετών σε διάφορα κράτη, μαζί με τον κίνδυνο περαιτέρω αποσύνθεσης.
Δυστυχώς η Δύση με προεξέχουσα την ΕΕ, αντί να ασκήσουν μεταρρυθμιστικές πολιτικές για την διατήρηση των προσφύγων στις εστίες τους, περιορίστηκαν στο να κάνουν συμφωνίες οικονομικού χαρακτήρα , μεταξύ της ΕΕ και όμορων χωρών τις οποίες χρησιμοποιούν οι μετανάστες - πρόσφυγες ως ορμητήρια για να μεταβούν στην Ευρώπη, όπως : Τουρκία, Λιβύη και Μαρόκο. Συμφωνίες που έχουν επικριθεί από Οργανισμούς Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Ταυτοχρόνως ευρωπαϊκοί μηχανισμοί αποτροπής απωθούν πρόσφυγες στην θάλασσα. Φράχτες και συνοριοφύλακες προσπαθούν να τους σταματήσουν να πατήσουν ευρωπαϊκό έδαφος.
Πρόσφυγες και μετανάστες εξακολουθούν να πεθαίνουν διασχίζοντας επικίνδυνα μονοπάτια ή πνίγονται στη Μεσόγειο.
Κανένα από αυτά τα …αποτρεπτικά μέσα δεν είναι βιώσιμο ! Οι πρόσφυγες δεν είναι το πρόβλημα αλλά η αδιαφορία και η άρνηση της Δύσης να καταστρώσει και να προωθήσει προγράμματα «βοήθεια στο σπίτι» , ώστε να μπορέσουν οι δύσμοιροι αυτοί άνθρωποι να παραμείνουν στους τόπους που γεννήθηκαν.
Η Ευρώπη θα πρέπει καταρχάς μαζί με το δικό της επισιτιστικό πρόβλημα να επιλύσει και των Αφρικανών και των Μεσανατολιτών. Διότι εάν τους επόμενους μήνες οι Λιβανέζοι , οι Σύριοι , οι Αφγανοί και οι Πακιστανοί , όπως και οι Αιγύπτιοι , οι Μαροκινοί , οι Τυνήσιοι και οι Αλγερινοί Αφρικανοί δεν θα έχουν ψωμί να φάνε , θα το αναζητήσουν στην Ευρώπη, η οποία και εκείνη δεν θα έχει να τους το δώσει διότι δεν της περισσεύει αφού ούτε θα μπορεί να εισάγει σιτάρι από τους παραδοσιακούς σιτοβολώνες της Ευρασίας αλλά και ούτε θα της περισσεύουν πόροι αφού θα έχουν διατεθεί για …κανόνια.
(Ο Δήμος Βερύκιος είναι δημοσιογράφος)