Αν για κάποιο λόγο ξαναγυρίζαμε στα θρανία και διδασκόμαστε στη Νεοελληνική Γλώσσα τη θεματική ενότητα «ΜΜΕ» θα μαθαίναμε για τον θετικό ρόλο τους στον κοινωνικό τομέα, ότι μπορούν να ευαισθητοποιήσουν τους πολίτες για σημαντικά κοινωνικά ζητήματα, προωθώντας τον προβληματισμό και τον δημόσιο διάλογο. Αν παραμέναμε και στην επόμενη ώρα του μαθήματος, θα ακούγαμε για τον αρνητικό τους ρόλο ότι παραπλανούν και αποπροσανατολίζουν την κοινή γνώμη από το σημαντικό επίδικο. Και από την εμπειρία μας αυτό γίνεται, εκτός των άλλων, είτε με τη μετατόπιση σε επιμέρους πτυχές μιας υπόθεσης είτε χρησιμοποιώντας συνειδητά ή ασύνειδα ορολογία ή λέξεις που με λανθάνοντα τρόπο μετατοπίζουν τη βαρύτητα και του σημαίνοντος και του σημαινόμενου.
Αφορμή για τις παραπάνω σκέψεις μας είναι η χρήση από πολλά μμε του χαρακτηρισμού «12χρονη κοπέλα», για το κορίτσι στα Σεπόλια, που σύμφωνα με όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας και έχουν συγκλονίσει την ελληνική κοινή γνώμη, βιαζόταν και εκδιδόταν κατά συρροή. Θύμα ενός «θεοσεβούμενου» κομματικού παράγοντα και ενός άθλιου και σκοτεινού κύκλου ανθρώπων που δεν δίσταζαν να βιάζουν, γιατί περί αυτού πρόκειται, ένα 12χρονο ΠΑΙΔΙ. Ένας χαρακτηρισμός που «θολώνει» την παιδικότητα και δημιουργεί την εικόνα μιας γυναίκας και όχι ενός παιδιού, το οποίο στην ουσία δεν έχει ακόμη κλείσει τα δώδεκά του χρόνια. Γιατί οι λέξεις είναι ταυτόχρονα και αναπαραστάσεις.
Η λανθασμένη επιλογή των λέξεων και των όρων παραμένει ένα πρόβλημα για την εκφορά του λόγου στα μμε, ειδικά όταν πρόκειται για ένα τόσο ευαίσθητο κοινωνικό θέμα. Εάν σε αυτό προσθέσουμε και τον τρόπο που χειρίζονται τα τηλεοπτικά κανάλια το γεγονός, πιέζοντας ψυχολογικά από τη μια πλευρά το μικρό παιδί με τις κάμερες έξω από το σπίτι του ή θρέφοντας τα πιο ακραία αντανακλαστικά με την παρουσίαση των εικόνων του αγανακτισμένου πλήθους έξω από το σπίτι του φερόμενου ως δράστη -το είδαμε και στην υπόθεση Πισπιρίγκου-, τότε μπορούμε να καταλάβουμε ότι κάτι πηγαίνει στραβά στη διαχείριση της ενημέρωσης.
Σε αυτό το πλαίσιο η κριτική προς τα μέσα που χρησιμοποίησαν αυτόν τον όρο δεν περιέχει κανέναν υπαινιγμό για απομείωση από την πλευρά τους της σοβαρότητας των αποτρόπαιων πράξεων και των ασελγειών εις βάρος του 12χρονου παιδιού. Εξάλλου και ενήλικη/ος να ήταν θύμα βιασμού και εκμετάλλευσης, η καταδίκη θα ήταν κατηγορηματική, όπως είναι και τώρα. Ωστόσο, το κυνήγι του κλικ σε συνδυασμό με τη κάθετη (vertical) ανάγνωση των ειδήσεων από τα κινητά οδηγεί σε εθιστικές στρεβλώσεις και στην αποδυνάμωση των όποιων φίλτρων μπορούμε ως πολίτες να χρησιμοποιούμε για την καθημερινή μας ενημέρωσης. Και σε αυτή την «κάθετη ανάγνωση» οι λέξεις που περιέχονται στους τίτλους αποκτούν μεγαλύτερη σημασία.
Γιατί οι λέξεις νοηματοδοτούν!
Γιατί είναι παιδί και όχι «12χρονη κοπέλα»…
ΥΓ. παιδί το [peδí] Ο43 : 1.άνθρωπος, αρσενικού ή θηλυκού γένους, μικρής ηλικίας (που δεν έχει ακόμα μπει στην εφηβική ηλικία ή που δεν έχει ενηλικιωθεί).
(το λήμμα από τον ιστότοπο του λεξικού Τριανταφυλλίδη: greek-language.gr)
(Ο Δημήτρης Στεμπίλης είναι δημοσιογράφος- ιστορικός)