Κεντρικό θέμα των ημερών αποτελεί η αποκάλυψη της εφημερίδας WallStreet Journal ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν ετοιμάζεται να ζητήσει την έγκριση του Κογκρέσου για την πώληση στην Τουρκία 40 εκσυγχρονισμένων F-16, 900 πυραύλων αέρος-αέρος και 800 βομβών, καθώς και για τον εκσυγχρονισμό 79 F-16, συνολικού ύψους 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων ενώ παράλληλα θα ζητήσει και την έγκριση για μια ξεχωριστή πώληση μαχητικών αεροσκαφών F-35 στην Ελλάδα. Φαίνεται πράγματι ότι οι τεχνικές συνομιλίες μεταξύ της Ουάσιγκτον και της Άγκυρας γύρω από το περιεχόμενο της σχετικής σύμβασης έχουν ολοκληρωθεί και πλέον εκτιμάται ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεν θα καθυστερήσει να στείλει επίσημα το αίτημα στις αρμόδιες επιτροπές του Κογκρέσου. Η αίτηση πιθανότατα θα συμπέσει χρονικά με την επίσκεψη του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, στην Ουάσινγκτον την ερχόμενη εβδομάδα. Σύμφωνα με την εφημερίδα, η αμερικανική κυβέρνηση ζητά την έγκριση του Κογκρέσου συναρτώντας την με την τουρκική συναίνεση στην ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ.
Οι εξελίξεις αυτές αναδεικνύουν όχι μόνον την κατάρρευση του προπαγανδιστικού αφηγήματος περί «απομονωμένης Τουρκίας», αλλά και την παταγώδη αποτυχία της εν γένει πολιτικής του «πιστού και δεδομένου συμμάχου» του κ. Μητσοτάκη. Παρέμεινε άφωνος και αμέτοχος στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ, χωρίς να προσπαθήσει να εξισορροπήσει τις πιέσεις της Τουρκίας σχετικά με την ένταξη των σκανδιναβικών χωρών, εξακολουθώντας να υποστηρίζει τη λογική του «προκεχωρημένου φυλακίου», της Ελλάδας που δεν διεκδικεί τίποτα και περιμένει απλώς να ανταμειφθεί ως ο υπάκουος μαθητής, ο πιστός και δεδομένος σύμμαχος.
Ο πρωθυπουργός έχει δώσει στις ΗΠΑ με το παραπάνω ό,τι ζητούσαν ενώ είχαν απορρίψει όλα τα ανταλλάγματα που είχε αρχικά ο ίδιος βάλει στο τραπέζι (6 δις για αμυντική βιομηχανία στα πρότυπα στήριξης Αιγύπτου, Ισραήλ, Ιορδανίας και Πολωνίας, οικονομική στήριξη σε κατασκευή ναυστάθμου για το ΠΝ στη Σούδα, συμπερίληψη της Σκύρου στη Συμφωνία). Επιπλέον δεν διεκδίκησε οποιαδήποτε εγγύηση έναντι της Τουρκίας ή οποιαδήποτε ουσιαστική πίεση προς την Άγκυρα, ώστε να επανέλθει στον διάλογο αφήνοντας πίσω τις μαξιμαλιστικές της θέσεις. Έγινε ο πρώτος πρωθυπουργός της μεταπολίτευσης που δέχτηκε την επ’αόριστον αξιοποίηση έξι στρατιωτικών εγκαταστάσεων και του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης από αμερικανικές δυνάμεις. Έστειλε για πρώτη φορά χωρίς απόφαση διεθνούς οργανισμού Έλληνες στρατιώτες στο εξωτερικό- να εμπλακούν στην ενδοαραβική σύγκρουση Σαουδικής Αραβίας και Υεμένης- ενώ αντικατέστησε τις συστοιχίες Patriot που είχαν εγκαταστήσει στην Σαουδική Αραβία οι ΗΠΑ με ελληνικές. Έβαλε την Ελλάδα στην πρώτη γραμμή χωρών που στέλνουν βαριά όπλα στην Ουκρανία, πάνω και από την Γαλλία ή την Ιταλία. Επιμένει στο μύθευμα ότι η αναβάθμιση του ρόλου της Ελλάδας στην νότια και ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ χωρίς όρους, θα οδηγήσει σε αλλαγή της αμερικανικής στάσης στα ελληνοτουρκικά. Η πραγματικότητα δυστυχώς για μία ακόμη φορά τον διαψεύδει, όπως άλλωστε και οι ίδιοι οι αμερικανοί αξιωματούχοι με δημόσιες δηλώσεις τους.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το ελληνοαμερικανικό λόμπι και σειρά Βουλευτών και Γερουσιαστών, με προεξάρχοντα τον κ. Μενέντεζ, μαζί με άλλες επικριτικές προς την Τουρκία δυνάμεις, καταβάλλουν εξαιρετικά σημαντικές προσπάθειες ώστε να αποτραπεί, να αναβληθεί ή έστω να πραγματοποιηθεί υπό όρους, η πώληση των F16. Είχαμε σχετικές δηλώσεις το τελευταίο διάστημα τόσο από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Επιτροπής Εξωτερικών υποθέσεων της Γερουσίας, από ελληνοαμερικανούς βουλευτές, όπως ο Γκας Μπιλιράκης και ο Κρις Πάπας, όσο και τον επικεφαλής του ελληνικού λόμπι, Έντυ Ζεμενίδη.
Μακάρι οι προσπάθειες τους- που έχουν τη στήριξή όλων μας – να ευοδωθούν. Δυστυχώς όμως, παραδοσιακά, όταν ο Λευκός Οίκος ζητά από το Κογκρέσο την έγκριση αμυντικών συμβάσεων επικαλούμενος λόγους εθνικής ασφάλειας, στο τέλος παίρνει ό,τι ζητά. Ακόμη και εάν υπάρξει αρχική άρνηση του νομοθετικού σώματος, όπως έγινε στην περίπτωση πώλησης όπλων στη Σαουδική Αραβία επί Τραμπ ο Πρόεδρος μπορεί να επανέλθει, και σε αυτή την περίπτωση απαιτείται πλειοψηφία δύο τρίτων για να ματαιωθεί η απόφαση του.
Πέραν του τι θα γίνει στο Κογκρέσο και τι θα πράξουν οι παραπάνω γερουσιαστές και βουλευτές, το ελληνικό λόμπι και γενικότερα η ομογένεια, το πρόβλημα ανάγεται τελικά στην εσφαλμένη στρατηγική της κυβέρνησης. Η στρατηγική της έχει επιτρέψει αρνητικές για την Ελλάδα εξελίξεις σε πολλά επίπεδα της αμερικανικής πολιτικής (τερματισμός στήριξης στον East Med, χλιαρές αντιδράσεις σε νέες τουρκολιβυκές συμφωνίες, απόρριψη τροπολογιών κατά τη συζήτηση στη Γερουσία για πώληση και αναβάθμιση F-16 στην Τουρκία κλπ.).
Δεν είναι δυνατόν να δίνεις γη και ύδωρ, να μην διεκδικείς τίποτα από την ομόλογή σου κυβέρνηση και μετά να επαφίεσαι αποκλειστικά στις- καθόλα πολύτιμες- προσπάθειες του Γερουσιαστή Μενέντεζ και της ομογένειας για την προάσπιση των συμφερόντων της χώρας. Ακόμη πιο επικίνδυνο και αποπροσανατολιστικό θα είναι να εμφανισθεί η όλη υπόθεση ως τάχα θετική για εμάς, είτε ως αποτέλεσμα συμψηφισμού με την έγκριση της πώλησης των F35 στην Ελλάδα, είτε και γενικότερα, όπως έσπευσε προκαταβολικά να δηλώσει ο κ. Συρίγος, λόγω, τάχα, του μακροπρόθεσμου οφέλους από την παραμονή της Τουρκίας στην Δύση.
Η επικίνδυνη εξωτερική πολιτική της Κυβέρνησης έχει όλο και πιο δυσμενείς συνέπειες για τα ελληνικά συμφέροντα. Η αναγκαία πολιτική αλλαγή θα δρομολογήσει μια νέα, ενεργητική και πολυδιάστατη διπλωματική απάντηση σε όλα τα κρίσιμα μέτωπα.
(Ο Γιώργος Κατρούγκαλος είναι Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου, Τομεάρχης Εξωτερικών ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ)
