Τα τουίτ Κιλιντσάρογλου «Προηγούμαστε» και του Ιμάμογλου «Μην πιστεύετε τους αριθμούς που μεταδίδει το Αναντόλου. Ο Κιλιτσντάρογλου θα ανακοινωθεί ως ο 13ος πρόεδρος της χώρας μας σήμερα» αποδείχθηκαν «παρηγοριά στον άρρωστο», βραχύβιοι αντιπερισπασμοί της τουρκικής αντιπολίτευσης μπροστά στην αποτυχία της να αξιοποιήσει την οικονομική κρίση και τις συνέπειες των καταστροφικών σεισμών για να αμφισβητήσει την κυριαρχία του AKP.
Ο Πρόεδρος Ερντογάν επικράτησε κατά κράτος, τόσο στις προεδρικές όσο και στις κοινοβουλευτικές εκλογές, διαψεύδοντας για μια ακόμη φορά τις δημοσκοπήσεις, που προέβλεπαν αντεστραμμένο το αποτέλεσμα.
Τα βασικά συμπεράσματα των εκλογών είναι, κατά τη γνώμη μου, τα παρακάτω:
- Η Τουρκία είναι μια βαθύτατα διχασμένη χώρα, σε πολλά επίπεδα. Επάλληλες πολιτιστικές, θρησκευτικές, ταξικές και οικονομικές διαχωριστικές γραμμές συνοψίζονται γεωγραφικά στην κυριαρχία των ισλαμιστών σε όλη σχεδόν τη χώρα εκτός από τα μεσογειακά παράλια και την Ανατολική Θράκη, που έχουν γενικά δυτικό προσανατολισμό και τα νοτιοανατολικά, που ψηφίζουν κυρίως με εθνοτικά και αριστερόστροφα κριτήρια. Στην Κωνσταντινούπολη και στην Άγκυρα επικράτησε οριακά ο Κιλιντσάρογλου του απερχόμενου προέδρου (με 48,5% έναντι 46,% στην πρώτη, με 47% έναντι 46% στη δεύτερη). Το θηριώδες και εξωπραγματικό για κάθε άλλη χώρα ποσοστό συμμετοχής του 87% είναι ενδεικτικό αυτής της ακραίας πόλωσης. Κάθε στρατόπεδο αντιλαμβανόταν ως μάχη ζωής ή θανάτου το εκλογικό αποτέλεσμα.
- Ενισχύθηκαν και στις δύο πλευρές οι εθνικιστικές φωνές. Στο εσωτερικό της κυβερνητικής πλειοψηφίας το ακροδεξιό, εθνικιστικό MHP ξεπέρασε το 10% των ψήφων, ενώ ο Σινόν Ογάν, διαφωνών του ίδιου κόμματος πήρε περί το 5% των ψήφων στις προεδρικές εκλογές. Ενισχύθηκαν επιπλέον ακραίες ισλαμιστικές δυνάμεις, όπως το παλιό κόμμα του Ερμπακάν που έφτασε σχεδόν το 3%, ενώ το ακραίο ισλαμιστικό κουρδικό κόμμα huda-par εξέλεξε για πρώτη φορά βουλευτή. Αν συνυπολογιστεί το ποσοστό του ΙΥΙ της Ακσενέρ και του ισλαμιστή ακροδεξιού Ερμπακάν, η άκρα δεξιά συγκεντρώνει σχεδόν το ένα τέταρτο των προτιμήσεων του τουρκικού λαού. Η αντιπολίτευση απέτυχε να προσεγγίσει συντηρητικούς ψηφοφόρους, ενώ μετριοπαθέστερες «μετά- ισλαμιστικές» φωνές της αντιπολίτευσης που προέρχονταν από το κόμμα του Ερντογάν, όπως οι Νταβούτογλου και ο Μπαμπατζάν συνετρίβησαν.
- Σε ό,τι αφορά την αυριανή μέρα και τους γεωστρατηγικούς προσανατολισμούς της Τουρκίας επιβεβαιώθηκε ότι σε ένα πολυπολικό κόσμο, όπως είναι ο σημερινός, δεν μπορεί να ρυμουλκηθεί το πολιτικό σύστημα μιας χώρας στην κατεύθυνση που επιδιώκουν οι μεγάλοι διεθνείς παίκτες. Η πλήρης υποστήριξη των διεθνών ΜΜΕ στην αντιπολίτευση μάλλον έφερε τα αντίθετα αποτελέσματα. Η Τουρκία δεν θα φύγει από το στρατόπεδο της δύσης, αλλά θα διεκδικεί, όπως και η άλλη περιφερειακή δύναμη της περιοχής, η Σαουδική Αραβία, όλο και μεγαλύτερα περιθώρια αυτονομίας στις στρατηγικές επιλογές της.
Στο πλαίσιο αυτό, αποδεικνύεται πόσο ακριβέστερη είναι η ανάγνωση της περίπλοκης διεθνούς κατάστασης από το ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ σε σχέση με την απλουστευτική και αναχρονιστική προσήλωση του Κ. Μητσοτάκη στα δεδομένα ενός παρωχημένου διπολικού κόσμου, στον οποίο αναφέρεται και το μετεμφυλιακό σύνθημα της δεξιάς που χρησιμοποιεί, ότι η Ελλάδα είναι «το προκεχωρημένο φυλάκιο της δύσης». Δεν έπρεπε να έχουμε καμία αυταπάτη, όποιος και να ήταν ο νικητής, ότι θα μεταβαλλόταν η πάγια αναθεωρητική στρατηγική της Τουρκίας. Αυτή συμμερίζεται το μεγαλύτερο μέρος του τουρκικού πολιτικού συστήματος, αν και σαφώς υπάρχουν στο εσωτερικό του σημαντικές διαφορές σε σχέση με το σεβασμό και την προώθηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων στην Τουρκία.
Για το λόγο αυτό, είναι απολύτως αναγκαία μια δική μας εθνική στρατηγική, που θα αξιοποιήσει την ΕΕ και τις συμμαχίες για πίεση και κίνητρα προς την Τουρκία προκειμένου να δεσμευθεί σε έναν διάλογο στη βάση του διεθνούς δικαίου χωρίς μαξιμαλισμούς και προκλήσεις. Το 1999 παρήγαγε αποτελέσματα η «διπλωματία των σεισμών» γιατί υπηρέτησε ένα ευρύτερο σχέδιο ένταξης των διμερών σχέσεων στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, με τη συμφωνία του Ελσίνκι, παρά τις σκιές του τελευταίου να μην ξεκαθαρίζει ότι η προσφυγή στη Χάγη θα γίνει αποκλειστικά για τις θαλάσσιες οικονομικές ζώνες.
Εμείς προτείνουμε μια προσαρμοσμένη στο σήμερα ανάλογη στρατηγική, με έμφαση στην τελωνειακή ένωση Τουρκίας-ΕΕ, σε συνδυασμό με δικές μας πρωτοβουλίες στραμμένες στο διάλογο. Πρόσφατα ζητήσαμε η αναγκαία επέκταση των χωρικών υδάτων να ενταχθεί πλαίσιο μιας ευρύτερης, συνεκτικής στρατηγικής, που θα περιλαμβάνει ως επόμενο βήμα πρόσκληση στις όμορες χώρες της Ανατολικής Μεσογείου προκειμένου να υπάρξει οριοθέτηση της ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδας με προσφυγή στη Χάγη.
Παρόμοια ενεργητική διπλωματία όμως προϋποθέτει την επιστροφή του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στις εκλογές της Κυριακής, οι οποίες είναι κρίσιμες και για το αύριο της εξωτερικής μας πολιτικής.
(Ο Γιώργος Κατρούγκαλος είναι Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου, Τομεάρχης Εξωτερικών ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Υποψήφιος Βουλευτής Β1 Βόρειου Τομέα Αθήνας)