Ήταν καλοκαίρι του μακρινού 1994 στην ιδιαίτερη πατρίδα μου, λίγο πριν βρεθώ ανάμεσα σε Ελλάδα και Γαλλία, και τα βράδια συχνάζαμε σε δύο υπέροχα μπαρ -τότε υπήρχαν τέτοια εκεί. Το πρώτο στο κέντρο της μικρής μας πόλης -κωμόπολης τότε- ήταν πιο ποπ, ενώ το δεύτερο, αυτό με πιο ανοιχτή θέα στον Πατραϊκό, το Μεσολόγγι και την έξοδο στο Ιόνιο, πιο ροκ, με τις «ψαγμένες» λεγόμενες μουσικές, που ένα μεγάλο φεγγάρι το είχε ένας πολυμπαρκαρισμένος αλλά και «ξέμπαρκος» Μυτιληνιός, που έχω ακούσει ότι εδώ και πολλά χρόνια έχει κατάλυμα στην Κόστα Ρίκα!
Μια βραδιά εκείνου του πολλά υποσχόμενου καλοκαιριού και πριν «τραβηχτούμε» -χρησιμοποιώ για τις ανάγκες του κειμένου φρασεολογία της εποχής- σε άλλα πιο μαζικά στέκια της εποχής, πιάσαμε στο δεύτερο μαγαζί την κουβέντα για το φαινόμενο Σίλβιο Μπερλουσκόνι που έφυγε τη Δευτέρα 12 Ιουνίου 2023 από τη ζωή - ναι, παρά το «τέλος της ιστορίας», γίνονταν τέτοιες συζητήσεις από ανθρώπους που διένυαν την τρίτη δεκαετία της ζωής τους, δηλαδή από τα 20 έως τα 30. Με δύο καλούς φίλους, ο ένας πρώην χίπι, πολυταξιδεμένος και ο άλλος απόφοιτος καλού αμερικανικού πανεπιστημίου, σοβαρός φιλελεύθερος, διασταυρώσαμε με πάθος τα «ξίφη» μας, με εμένα να κλίνω μετριοπαθώς λόγω νεανικού ιδεαλισμού προς τη γενική θέση του πρώτου.
Θυμάμαι ότι η όποια ουσιαστική συνεισφορά μου στον μαχητικό, εν μέσω τζιν, τεκίλας και ουίσκι, διάλογο ήταν κάποιες σκέψεις λόγω ενός πρόσφατου αναγνώσματος, «Η σημειολογία στην καθημερινή ζωή» του τεράστιου Ουμπέρτο Έκο, ο οποίος στις δημόσιες παρεμβάσεις του ήδη διαπίστωνε, στηλίτευε και «προφήτευε» τα ιταλικώς, αλλά όπως φάνηκε και παγκοσμίως, μελλούμενα, επ’ αφορμή του αναδυόμενου «μπερλουσκονισμού». Ειρήσθω εν παρόδω ο Έκο εγκατέλειψε τον εκδοτικό οίκο με τον οποίο συνεργάστηκε για πολλά χρόνια όταν αυτός θα αγοραστεί από τον όμιλο Μπερλουσκόνι.
Ενστερνιζόμενοι, ωστόσο, τα καλά της ιδιωτικής τηλεόρασης, της πολυφωνίας και του πλουραλισμού, καθώς και συμφωνώντας κριτικά, μοιρολατρικά ή επιδοκιμαστικά (ανάλογα με τον συνομιλητή)και για την ύπαρξη και στην Ελλάδα στενών σχέσεων πολιτικής, τηλεοπτικών καναλιών, επιχειρείν και ποδοσφαίρου, αυτό που στα καθ’ ημάς και ένα χρόνο νωρίτερα είχε αποκληθεί δι’ επίσημων χειλέων «διαπλοκή», δεν μπορούσαμε να φανταστούμε τις διαστάσεις του φαινομένου· πόσο μάλλον να σκιαγραφήσουμε την προοπτική του.
Η γεύση που τελικά μας έμεινε από τη συζήτηση ήταν ότι τα αναλυτικά και ερμηνευτικά μας εργαλεία, τριών ανθρώπων που στα μέσα της δεκαετίας του 1990 είχαμε τελειώσει πανεπιστήμιο και με διαφορετικές ιδεολογικές επιλογές, ενώ εμάς μας φαίνονταν επαρκή να αναγνώσουμε το φαινόμενο του «μπερλουσκονισμού», τελικά ήταν μάλλον ανεπαρκή και αποκτημένη κληρονομιά από τον Ψυχρό Πόλεμο. Εξάλλου είχαν περάσει μόλις πέντε χρόνια από την πτώση του τείχους του Βερολίνου και σχεδόν τέσσερα από τη διάλυση της Σοβιετικής ‘Ενωσης, ενώ ο Σάμιουελ Χάντιγκτον μόλις ένα χρόνο πριν είχε διατυπώσει τη θεωρία του για τη «Σύγκρουση των Πολιτισμών».
Μετά από τριάντα χρόνια το φαινόμενο «μπερλουσκονισμός» ή καλύτερα οι παραλλαγές του, κυριάρχησαν, αν εξαιρέσεις λίγο τη Γαλλία, αν και είχαμε την περίπτωση Μπερνάρ Ταπί, και τη Γερμανία, και εκτός από το μοναδικό «θετικό», την φοβερή ποδοσφαιρική ομάδα της Μίλαν του Φάμπιο Καπέλο, με τους Σαβίσεβιτς, Αντσελότι, Μπαρέζι, Μαλντίνι κ.α., οδήγησε σε εκφυλιστικές καταστάσεις. Εκτός από τα μμε και την ενημέρωση, το μεγάλο θύμα ήταν οι πολιτικές διεργασίες με την υπόθαλψη και την ενίσχυση της ακροδεξιάς στην Ευρώπη και την άνοδο του ακροδεξιού λαϊκισμού. Οδηγηθήκαμε σε έναν ένα νέο ανθρωπότυπο πολικού ηγέτη.
Ο διάσημος εκλιπών που μάλλον αρέσκετο να μιμείται κεκαλυμμένα τον συμπατριώτη του Μπενίτο Μουσολίνι, εισήγαγε ως πολιτική συμπεριφορά έναν εκχυδαϊσμένο κυνισμό, ντυμένο με το περιτύλιγμα της του δήθεν επιχειρηματικού «σαβουάρ βιβρ». Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, εκτός από τα παντός είδους σκάνδαλα, όπως τα πάρτι «μπούνγκα-μπούνγκα», έφερε στη δημόσια ζωή τον μεταμοντέρνο πολιτικό ναρκισσισμό στηριγμένο στην προσωπική οικονομική δύναμη, με πιο άξιο διάδοχο φυσικά τον Ντόναλντ Τραμπ…
(Ο Δημήτρης Στεμπίλης είναι δημοσιογράφος- ιστορικός)