Πριν από 24 χρόνια, την άνοιξη του 1999 στην Ουάσινγκτον των ΗΠΑ, στην τότε πανηγυρική Σύνοδο Κορυφής για τα πενήντα χρόνια από την ίδρυση του ΝΑΤΟ, η Ατλαντική Συμμαχία δήλωσε αποφασισμένη να παρέμβει όπου απειλείται η διεθνής σταθερότητα κι ασφάλεια, διαμορφώνοντας ένα «δίχτυ προστασίας», πρωτίστως για τα μέλη της.
Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και σήμερα με την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας, το ΝΑΤΟ φαίνεται να επιστρέφει στην βασική θέση του 1949 και να ανακτά τα χαρακτηριστικά του ως συνασπισμός αποτροπής της προβολής ισχύος. Μέσα σε ένα περιβάλλον που έχει κοινά στοιχεία με την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, το ΝΑΤΟ θέλει να παίξει το ρόλο της «ασπίδας» των κρατών-μελών του, να αναπτύξει μία πολιτική συνοχής και να θωρακίσει την Ευρωπαϊκή Ένωση από τη ρωσική απειλή.
Μαζί, όμως, με τη ρωσική απειλή και τον πόλεμο που μαίνεται στην ευρωπαϊκή ήπειρο, το ΝΑΤΟ, και κυρίως οι ΗΠΑ, μελετούν με προσοχή τις κινήσεις της κινεζικής ηγεσίας και του προέδρου Σι Τζινπίνγκ. Υπάρχει το «μέτωπο» στον Ειρηνικό Ωκεανό, με τη συμμαχία AUKUS, και παράλληλα γίνονται κινήσεις και στο πεδίο της οικονομίας, με τον Τζο Μπάιντεν να διαμηνύει ότι το επόμενο διάστημα θα είναι κρίσιμο για τις ισορροπίες μεταξύ Ουάσινγκτον-Μόσχας-Πεκίνου. Αφότου η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, 600 αμερικανικές εταιρείες αποσύρθηκαν από τη Ρωσία, με την Κίνα να σπεύδει να στηρίξει το Κρεμλίνο και να παίζει, έστω και έμμεσα, ρόλο στον πόλεμο στην Ουκρανία.
Όσο ΗΠΑ και Ρωσία έχουν εισέλθει σε έναν πόλεμο δηλώσεων, η Ουκρανία αναζητά αεροπορική στήριξη από το ΝΑΤΟ για να καταφέρει να αλλάξει τους συσχετισμούς στο πεδίο των μαχών. Ένα τέτοιο ωστόσο αίτημα είναι δύσκολο να υλοποιηθεί, καθώς απαιτεί συναίνεση και τη δυνατότητα να διοχετευτούν τεράστιοι πόροι από τις σύμμαχες χώρες προς αυτή την κατεύθυνση.
Για ακόμα μια φορά είδαμε την Άγκυρα να ανοίγει διάφορα θέματα στον δρόμο προς τη Σύνοδο. Αρχικά εμφανίστηκε να συνδέει την είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ με την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ ενώ ταυτόχρονα προσπάθησε να αλλοιώσει τη Σύμβαση του Μοντρέ βάζοντας θέμα αλλαγής, σε έγγραφα του ΝΑΤΟ, της ονομασίας των στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων σε «Τουρκικά Στενά» ενώ ζήτησαν και την αναφορά της Κύπρου με συντεταγμένες. Η τουρκική πλευρά κέρδισε την αναβάθμιση των F16 και την αγορά νέων αλλά και θετικές δηλώσεις από την αμερικανική πλευρά για μια νέα αρχή στις σχέσεις των δύο χωρών.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη χώρα μας είχε και η συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Τούρκο πρόεδρο. Οι δίαυλοι επικοινωνίας ανάμεσα στις δύο χώρες πρέπει να είναι ανοιχτοί όμως είναι αναγκαίο να υπάρξουν ουσιαστικά και ειλικρινή βήματα αποκλιμάκωσης.
Μετά την προηγούμενη συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού και του Τούρκου Προέδρου ακολούθησε μια περίοδος όχι μόνο υψηλής ρητορικής από τη γειτονική χώρα αλλά και απειλών με χαρακτηριστικό παράδειγμα την εκτόξευση του πύραυλου Typhoon που φτάνει μέχρι την Αθήνα, όπως δήλωνε η Άγκυρα, μέχρι να φτάσουμε στην αποκλιμάκωση λόγω των σεισμών.
Το καλό κλίμα που βγήκε από τη συνάντηση και τα επόμενα βήματα στις σχέσεις των δύο χωρών, όπως η επαναδρομολόγηση των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) και η συμφωνία για τη συνάντηση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας των δύο χωρών το φθινόπωρο στη Θεσσαλονίκη είναι σε θετική κατεύθυνση. Εάν η τουρκική ηγεσία εννοεί πραγματικά την προσέγγιση με την ΕΕ, αυτό μένει να αποδειχθεί στην πράξη. Σε κάθε περίπτωση, Ελλάδα και Κύπρος οφείλουν να πιέσουν τη γειτονική χώρα ώστε, με όπλο την
Τελωνειακή Ένωση, να πάψει ο αναθεωρητισμός που εμφανίζει η Άγκυρα. Η κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός οφείλουν να ενημερώσουν την ελληνική κοινωνία για τα αποτελέσματα των συναντήσεων, καθώς φαίνεται ότι ο πρωθυπουργός αλλάζει την πάγια θέση της χώρας, αναφερόμενος στην νομική διαφορά μας με την Τουρκία για υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ ως «γεωπολιτική». Ακόμα, πρέπει να μάθουμε αν τέθηκαν ή δεν τέθηκαν από την ελληνική πλευρά προϋποθέσεις για την αναβάθμιση και πώληση των F16 στην Τουρκία. Πρέπει να είναι καθαρό πως χωρίς στρατηγικό σχέδιο και καθαρές θέσεις από την ελληνική πλευρά, ο κίνδυνος ναρκοθέτησης των πάγιων εθνικών θέσεων είναι κάτι παραπάνω από ορατός.
(Ο Γιώργος Μπαλάφας είναι συντονιστής του τμήματος Άμυνας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και περιφερειακός σύμβουλος Βόρειου Τομέα Αθηνών)
