Μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα προβλέπει ο νέος κλιματικός νόμος που κατατέθηκε σήμερα στη Βουλή και περιλαμβάνει μέτρα για τη σταδιακή κατάργηση της χρήσης ορυκτών καυσίμων στις μεταφορές, τα κτίρια και την ηλεκτροπαραγωγή.
Οι προθεσμίες που θέτει ο νόμος για την μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα προβλέπουν μικρές παρατάσεις της χρήσης υδρογονανθράκων σε σχέση με το κείμενο που είχε τεθεί σε δημόσια διαβούλευση ενώ για πρώτη φορά στην «εξίσωση» της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής μπαίνουν τα ανανεώσιμα υγρά καύσιμα.
Οι βασικές προβλέψεις του νόμου περιλαμβάνουν τα εξής:
- Ηλεκτροπαραγωγή: Απαγορεύεται η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από στερεά ορυκτά καύσιμα (δηλαδή από λιγνίτη) από την 31η Δεκεμβρίου 2028. Η προθεσμία μπορεί να επισπευστεί περαιτέρω με απόφαση που μπορεί να εκδοθεί μέχρι το 2025, αφού ληφθούν υπόψη η επάρκεια ισχύος και η ασφάλεια εφοδιασμού.
- Οχήματα: Στην Περιφέρεια Αττικής και στην Θεσσαλονίκη (εκτός από τα νησιά), προβλέπεται ότι από το 2026 υποχρεωτικά όλα τα νέα ταξί καθώς και το ένα τρίτο των νέων ενοικιαζόμενων οχημάτων θα είναι οχήματα μηδενικών εκπομπών. Από την 1η Ιανουαρίου 2024, τουλάχιστον το ένα τέταρτο των νέων εταιρικών αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης που αποκτώνται με χρηματοδοτική μίσθωση ή αγορά, θα είναι αμιγώς ηλεκτρικά ή υβριδικά ηλεκτρικά οχήματα. Από την 1η Ιανουαρίου 2030 ή, εφόσον προβλέπεται διαφορετική ημερομηνία, από την ημερομηνία αναφοράς που προβλέπεται στο ενωσιακό δίκαιο, νέα επιβατικά και ελαφρά επαγγελματικά οχήματα που ταξινομούνται είναι μόνο οχήματα μηδενικών εκπομπών.
- Κτίρια: Από την 1η Ιανουαρίου 2025 απαγορεύεται η πώληση και εγκατάσταση καυστήρων πετρελαίου θέρμανσης. Από την 1η Ιανουαρίου 2030, επιτρέπεται αποκλειστικά η πώληση πετρελαίου θέρμανσης το οποίο είναι αναμεμειγμένο σε ποσοστό τουλάχιστον τριάντα τοις εκατό κατ' όγκο με ανανεώσιμα υγρά καύσιμα.
Πιο αναλυτικά:
Ραγδαίες αλλαγές για τα αυτοκίνητα από το 2030
- Από την 1η Ιανουαρίου 2026, εντός των διοικητικών ορίων της Περιφέρειας Αττικής και της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, τα νέα Eπιβατηγά Δημόσιας Χρήσης αυτοκίνητα (ΤΑΞΙ) με άδεια κυκλοφορίας, καθώς και το ένα τρίτο (1/3) των νέων οχημάτων που ταξινομούνται για σκοπούς εκμίσθωσης σε τρίτους είναι οχήματα μηδενικών εκπομπών.
- Εξαιρούνται οι νησιωτικοί Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) Α΄ βαθμού των ως άνω περιοχών.
- Έως την 31η Δεκεμβρίου 2023, το Αυτοτελές Τμήμα Ηλεκτροκίνησης του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σε συνεργασία με την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, επαναξιολογεί την προβλεπόμενη στο πρώτο εδάφιο ημερομηνία εφαρμογής των ως άνω μέτρων και τη σκοπιμότητα επέκτασής τους και σε άλλες περιφέρειες ή περιφερειακές ενότητες της Επικράτειας και εισηγείται την έκδοση της κοινής απόφασης της παρ. 4 του άρθρου 34, κατόπιν εκτίμησης των σχετικών επιπτώσεων.
- Από την 1η Ιανουαρίου 2024 το ένα τέταρτο (1/4) τουλάχιστον των νέων εταιρικών αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης που ταξινομούνται ανά εταιρεία σωρευτικά, είναι αμιγώς ηλεκτρικά οχήματα ή υβριδικά ηλεκτρικά οχήματα εξωτερικής φόρτισης ρύπων, έως πενήντα (50) γραμμαρίων διοξειδίου του άνθρακα, ανά χιλιόμετρο (CO2/χλμ). Για τον υπολογισμό του ποσοστού του πρώτου εδαφίου προσμετρώνται τα νέα αυτοκίνητα που αποκτώνται με πώληση και χρηματοδοτική μίσθωση. Το ποσοστό υπολογίζεται σε ετήσια βάση. Η υποχρέωση υφίσταται για κάθε εταιρεία που έχει αποκτήσει τουλάχιστον τέσσερα (4) εταιρικά αυτοκίνητα εντός του οικονομικού έτους. Αν η εταιρεία δεν έχει αποκτήσει τουλάχιστον τέσσερα (4) εταιρικά αυτοκίνητα εντός του οικονομικού έτους, στον υπολογισμό του πρώτου εδαφίου προσμετρώνται τα αυτοκίνητα που αποκτήθηκαν σωρευτικά από την 1η Ιανουαρίου 2024 και για όλα τα επόμενα έτη. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης της εταιρείας με την υποχρέωση της παρούσας, επιβάλλεται διοικητικό πρόστιμο ύψους δέκα χιλιάδων (10.000) ευρώ. Το πρόστιμο δεν επιβάλλεται αν η εταιρεία έχει προβεί σε παραγγελία του οχήματος πριν την 1η Ιανουαρίου 2024 και αυτό δεν έχει παραληφθεί για λόγους που δεν οφείλονται στον αγοραστή και σε κάθε περίπτωση για λόγους ανωτέρας βίας.
- Στο Εθνικό Σχέδιο για την Ηλεκτροκίνηση του άρθρου 43 του ν. 4710/2020 (Α΄ 142) τίθενται στόχοι με σκοπό τη διασφάλιση της επάρκειας των δημοσίως προσβάσιμων σημείων επαναφόρτισης ηλεκτρικών 12 οχημάτων, σύμφωνα με όσα ορίζονται στον παρόντα και τους στόχους του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα για τη διείσδυση της ηλεκτροκίνησης.
- Από την 1η Ιανουαρίου 2030 ή, εφόσον προβλέπεται διαφορετική ημερομηνία, από την ημερομηνία αναφοράς που προβλέπεται στο ενωσιακό δίκαιο, νέα επιβατικά και ελαφρά επαγγελματικά οχήματα που ταξινομούνται είναι μόνο οχήματα μηδενικών εκπομπών.
Αντικατάσταση ηλεκτρικών συσκευών
Προβλέπονται δράσεις για την αντικατάσταση ηλεκτρικών συσκευών. Υπενθυμίζεται ότι το πρόγραμμα επιδότησης ηλεκτρικών συσκευών ξεκινά σε λίγες μέρες. Συγκεκριμένα, αναφέρεται, μεταξύ άλλων:
- Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας δύναται να προκηρύσσονται δράσεις προς τους τελικούς ωφελούμενους, χρηματοδοτούμενες από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας ή από άλλες πηγές, που αφορούν στην απόσυρση οικιακών ηλεκτρικών συσκευών μέσω συστήματος εναλλακτικής διαχείρισης και ανακύκλωσης από πιστοποιημένους φορείς, σύμφωνα με τον ν. 4819/2021 (Α΄129) και την αντικατάστασή τους με άλλες όμοιες συσκευές υψηλής ενεργειακής απόδοσης.
- Με την απόφαση της παρ. 1 καθορίζονται ο προϋπολογισμός της σχετικής δράσης, το είδος των συσκευών στις οποίες αναφέρεται, το ποσοστό χρηματοδότησης αυτών, οι ωφελούμενοι από τη δράση, η διάρκεια και οι διαδικασίες εφαρμογής της, τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και ο φορέας καταβολής της χρηματοδότησης για την αντικατάσταση αυτών, οι υποχρεώσεις των ωφελούμενων και οι συνέπειες μη τήρησης των όρων και των προϋποθέσεων της δράσης και κάθε άλλη σχετική λεπτομέρεια για την εφαρμογή της.
Τέλος στην ενέργεια από λιγνίτη μετά το 2028
Απαγορεύεται η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από στερεά ορυκτά καύσιμα από την 31η Δεκεμβρίου 2028. Υφιστάμενες άδειες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από στερεά ορυκτά καύσιμα παύουν να ισχύουν κατά την ημερομηνία αυτή.
Με κοινή απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του αρμοδίου για τα θέματα δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης Υπουργού, που δύναται να εκδοθεί μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2025, επισπεύδεται η καταληκτική ημερομηνία της παρ. 1, αφού ληφθούν υπόψη η επάρκεια ισχύος και η ασφάλεια εφοδιασμού, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Εθνικό Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα.
Τέλος από το 2025 παύει η εγκατάσταση καυστήρων πετρελαίου θέρμανσης
Όπως αναφέρεται στον Κλιματικό Νόμο:
- Από την 1η Ιανουαρίου 2025 απαγορεύεται η πώληση και εγκατάσταση καυστήρων πετρελαίου θέρμανσης. Σε όποιον πωλεί ή εγκαθιστά καυστήρες πετρελαίου θέρμανσης κατά παράβαση του πρώτου εδαφίου επιβάλλονται πρόστιμο και σφράγιση του καυστήρα. Το ύψος του προστίμου ορίζεται σε ποσό τριπλάσιο της τιμής πώλησης του καυστήρα. Τυχόν κυρώσεις που προβλέπονται από άλλους νόμους δεν θίγονται από την εφαρμογή της παρούσας.
- Από την 1η Ιανουαρίου 2030, επιτρέπεται αποκλειστικά η πώληση πετρελαίου θέρμανσης το οποίο είναι αναμεμειγμένο σε ποσοστό τουλάχιστον τριάντα τοις εκατό (30%) κατ’ όγκο με ανανεώσιμα υγρά καύσιμα. Σε όποιον πωλεί πετρέλαιο θέρμανσης κατά παράβαση του πρώτου εδαφίου επιβάλλεται πρόστιμο. Το ύψος του προστίμου ορίζεται σε ποσό τριπλάσιο της αξίας του πωληθέντος καυσίμου στον τελικό καταναλωτή. Τυχόν κυρώσεις που προβλέπονται από άλλους νόμους και ιδίως τον ν. 3054/2002 (Α' 230), δεν θίγονται από την εφαρμογή της παρούσας. Έως την 31η Δεκεμβρίου 2025, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας επαναξιολογεί την προβλεπόμενη στο πρώτο εδάφιο ημερομηνία εφαρμογής του ως άνω μέτρου και εισηγείται στην Κυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Ουδετερότητα την έκδοση της απόφασης της παρ. 6 του άρθρου 34. Σε περίπτωση έκδοσης της απόφασης αυτής, η απαγόρευση εφαρμόζεται τρία (3) τουλάχιστον έτη μετά τη δημοσίευσή της.
Διαβάστε ολόκληρο το Σχέδιο Νόμου: