Υπάρχει πρόβλημα δημοκρατίας στη χώρα και μάλιστα μεγάλο, δηλώνει στο iEidiseis o δικηγόρος Χρήστος Κουτσονάσιος, μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΠΡΑΤΤΩ.
«Έχουμε την αίσθηση ότι η κυβέρνηση ενόψει της επιδείνωσης της τριπλής κρίσης (επιδημιολογική, οικονομική και εθνικών θεμάτων), που σε σημαντικό βαθμό οφείλεται στα λάθη και τις παραλείψεις της, σπεύδει να προλάβει με αυταρχικό και αντιδημοκρατικό τρόπο την δημιουργία ενός νέου κοινωνικού κινήματος του τύπου των αγανακτισμένων του 2013», αναφέρει χαρακτηριστικά μεταξύ άλλων.
Στα προγραμματικά κείμενα του ΠΡΑΤΤΩ δίνετε έμφαση στον αυταρχισμό της κυβέρνησης. Σε ποιους τομείς τον βλέπετε;
Όπως επισημαίνουμε και στα κείμενά μας υπάρχει μία σπουδή και μία προσπάθεια από την κυβέρνηση να ακυρώσει προληπτικά, υπό το πρόσχημα της πανδημίας, οποιαδήποτε αντίδραση ή κοινωνική διεκδίκηση σ’όσα πράττει καθημερινά. Το είδαμε με το πρόσφατο αντισυνταγματικό νόμο Χρυσοχοΐδη για τις διαδηλώσεις, ο οποίος τέθηκε σε εφαρμογή στις επετειακές εκδηλώσεις για το Πολυτεχνείο με εκτροπές βίας και αυταρχισμού της αστυνομίας, το διαπιστώσαμε με την πρωτοφανή νομοθετική κατάργηση του Πανεπιστημιακού Ασύλου και την εισβολή της αστυνομίας στα πανεπιστήμια. Το βλέπουμε καθημερινά με την άνευ λόγου και αφορμής σύλληψη από την αστυνομία ανύποπτων πολιτών μόνο και μόνο γιατί διαμαρτυρήθηκαν ή είχαν την ατυχία να βρεθούν μπροστά στην αστυνομία, το είδαμε με κατασκευές υπόπτων και παράνομες εισβολές από την αστυνομία σε σπίτια (περίπτωση Ινδαρέ). Έχουμε την αίσθηση ότι η κυβέρνηση ενόψει της επιδείνωσης της τριπλής κρίσης (επιδημιολογική, οικονομική και εθνικών θεμάτων), που σε σημαντικό βαθμό οφείλεται στα λάθη και τις παραλείψεις της, σπεύδει να προλάβει με αυταρχικό και αντιδημοκρατικό τρόπο την δημιουργία ενός νέου κοινωνικού κινήματος του τύπου των αγανακτισμένων του 2013.
-Ναι, αλλά θα μπορούσε να πει κανείς πως υπάρχει ως αντίβαρο η δικαιοσύνη. Πώς την κρίνετε;
Η δικαιοσύνη οφείλει και πρέπει να είναι το καταφύγιο κάθε πολίτη όταν αδικείται από την κρατική εξουσία. Για να επιτελέσει τον σκοπό της η δικαιοσύνη θα πρέπει να λειτουργεί απερίσπαστη από πολιτικές ή άλλου είδους πιέσεις ή εξαρτήσεις, θα πρέπει να είναι στην ουσία και όχι στους τύπους ανεξάρτητη. Κατά την συνταγματική αναθεώρηση επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ είχαμε καταθέσει επίσημα πρόταση για την αναθεώρηση του άρθρου 90 παρ. 5 του Συντάγματος, που προβλέπει διορισμό της ηγεσίας των τριών ανωτάτων δικαστηρίων από την εκάστοτε κυβέρνηση, που δυστυχώς δεν συζητήθηκε ούτε ελήφθη υπόψη. Θα πρέπει η κυβέρνηση να μην μπορεί θεσμικά να χειραγωγεί και να επηρεάζει τους δικαστές, αλλιώς η δικαιοσύνη δεν θα μπορεί να είναι αντίβαρο στις καταχρήσεις της εκτελεστικής εξουσίας, αλλά διεκπεραιώτρια κυβερνητικών επιταγών και μεθοδεύσεων.
Για να επιτελέσει τον σκοπό της η δικαιοσύνη θα πρέπει να λειτουργεί απερίσπαστη από πολιτικές ή άλλου είδους πιέσεις ή εξαρτήσεις, θα πρέπει να είναι στην ουσία και όχι στους τύπους ανεξάρτητη
Οι δικαστές εκτός από τον θεσμικό τους ρόλο, είναι και αυτοί ενεργοί πολίτες με απόψεις στα πολιτικά και κοινωνικά θέματα, και αυτές οι απόψεις τους επηρεάζουν και την δικαστική κρίση τους κατά την έκδοση των αποφάσεων. Οι δικαστές ζουν μέσα στην κοινωνία και όχι έξω από αυτήν, όπως τους θέλουν μερικοί, εκείνο που δεν είναι επιτρεπτό και θεμιτό, είναι να δέχονται έξωθεν παρεμβάσεις, πολιτικές και άλλες.
Η δίκη της Χρυσής Αυγής απέδειξε, παρά την αρνητική εικόνα της Εισαγγελέως, την άψογη λειτουργία του Δικαστηρίου, την απόδοση δικαιοσύνης σύμφωνα με το λαϊκό αίσθημα και τον σεβασμό των δικαιωμάτων των κατηγορουμένων.
Αντίθετα είναι μη θεσμικές και αντισυνταγματικές ορισμένες ενέργειες Εισαγγελέων όπως η πρόσφατη παραγγελία της Προϊσταμένης της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών για διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης κατά των πολιτικών αρχηγών ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ και ΜΕΡΑ25, επειδή μετείχαν παρά την αστυνομική απαγόρευση σε συμβολικές εκδηλώσεις μνήμης στην επέτειο του Πολυτεχνείου, ύστερα από μηνυτήρια αναφορά του ακροδεξιού Φαήλου Κρανιδιώτη.
Βλέπουμε δηλαδή μία εργαλειοποίηση της δικαιοσύνης για πολιτικές σκοπιμότητες που στόχο έχουν την ποινικοποίηση της πολιτικής δράσης των βουλευτών που είναι απαράδεκτη σύμφωνα με τις διατάξεις του Συντάγματος (άρθρο 61 και 62) και παράνομη. Ο Εισαγγελέας και κάθε δικαστικός λειτουργός δεν επιτρέπεται να κρίνει και να αξιολογεί χωρίς άδεια της Βουλής υποθέσεις που αφορούν εκλεγμένους πολιτικούς, αυτές ή μπαίνουν στο αρχείο ή μεταβιβάζονται στη Βουλή, κάθε άλλη ενέργεια δεν είναι νόμιμη.
Στην δικαιοσύνη πρέπει να γίνουν πολλά ακόμα για να φτάσουμε στο σημείο να μιλάμε για αδέκαστη και ανεξάρτητη δικαιοσύνη. Ενθαρρυντικό σημάδι αποτελούν το τελευταίο χρονικό διάστημα οι πολύ καλές θέσεις που δημοσιεύει το συνδικαλιστικό όργανο των δικαστικών λειτουργών, η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων.
Κορυφαίοι συνταγματολόγοι πάντως και μάλιστα με …ένσημα στον προοδευτικό χώρο, όπως ο Αλιβιζάτος και ο Μανιτάκης στήριξαν τη συνταγματικότητα της απόφασης του αρχηγού της ΕΛΑΣ για την απαγόρευση των συναθροίσεων….
Αν ζούσε σήμερα ο αείμνηστος πανεπιστημιακός δάσκαλος Αριστόβουλος Μάνεσης, θα είχε αποκηρύξει τους επιγόνους του όπως ο κ. Αλιβιζάτος ή ο κ. Μανιτάκης. Παρακολούθησα με προσοχή την διατύπωση του κ. Αλιβιζάτου, απέφυγε να πει ρητά ότι η αστυνομική διάταξη είναι συνταγματική, είπε ότι μέχρι σήμερα δεν έχει κριθεί αυτή από κανένα δικαστήριο αντισυνταγματική (πότε να προλάβει άραγε;) και επομένως εξ’ αντιδιαστολής τεκμαίρει ότι θα πρέπει να εφαρμοστεί.
Επί της ουσίας η εν λόγω αστυνομική διάταξη και πιθανόν και οι επόμενες που θα εκδοθούν με βάση τον νόμο Χρυσοχοΐδη, προσκρούει και στο άρθρο 11 (ελευθερία του συνέρχεσθαι) αλλά και στο άρθρο 5 του Συντάγματος (ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας). Χωρίς να προβώ σε εκτεταμένη νομική ανάλυση, εν συντομία θα πω τα εξής: α) Το άρθρο 11 Συντ. προβλέπει απαγόρευση υπαίθριας συνάθροισης από την αστυνομία, μόνο σε περίπτωση που επίκειται σοβαρός κίνδυνος για την δημόσια ασφάλεια ή αν απειλείται σοβαρή διατάραξη της κοινωνικοοικονομικής ζωής, δεν αναφέρει πουθενά λόγους δημόσιας υγείας, που επικαλείται η αστυνομική απόφαση, επιπλέον δε η ισχύς της απαγόρευσης δεν παύει και αυτή να αφορά συγκεκριμένη συνάθροιση η οποία έχει εξαγγελθεί για ορισμένο τόπο και χρόνο με το ένα ή άλλο περιεχόμενο. Δεν μπορεί να επεκταθεί σε απαγόρευση και κάθε άλλης συνάθροισης σε ολόκληρη την επικράτεια, όπως πράττει η αστυνομική διάταξη διότι τούτο θα ισοδυναμούσε με αναστολή της ισχύος του άρθρου 11 του Συντάγματος κάτι που μόνο στις έκτακτες συνθήκες του άρθρου 48 του Συντάγματος (κατάσταση πολιορκίας) μπορεί να συμβεί, όπως υπογραμμίζει πολύ εύστοχα και η σχετική ανακοίνωση της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, β) Η ερμηνευτική δήλωση του άρθρου 5 παρ. 4 Συντ. που επικαλείται η αστυνομική διάταξη και αφορά λόγους δημόσιας υγείας, πάλι δεν τυγχάνει εφαρμογής γιατί αφορά ατομικές περιπτώσεις και όχι γενικευμένη απαγόρευση.
Κατά τραγική ειρωνεία και σύμπτωση υπάρχει ακόμα στην μνήμη μου η ραδιοφωνική εξαγγελία απαγόρευσης συναθροίσεων την 18η Νοεμβρίου 1973 από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο της χούντας.
Για ποιον λόγο, όμως, η κυβέρνηση να επιστρατεύει-όπως την κατηγορείτε- τον αυταρχισμό; Τι επιδιώκει, γιατί τον χρειάζεται;
Όπως σας είπα και προηγουμένως η κυβέρνηση και το διαπλεκόμενο σύστημα εξουσίας που την στηρίζει δεν θέλουν επ’ ουδενί ενόψει της όξυνσης της αλληλοτροφοδοτούμενης τριπλής κρίσης (επιδημιολογική, οικονομική, εθνική) που μαστίζει την χώρα, να ξαναβρεθούν μπροστά σε ένα νέο κοινωνικό κίνημα διαμαρτυρίας και εξέγερσης το οποίο θα ξαναφέρει στην εξουσία πολιτικές δυνάμεις ή συνασπισμό πολιτικών δυνάμεων που δεν είναι επιθυμητές, όπως συνέβη το 2015. Το μάθημα το έχουν μάθει καλά και γι’ αυτό παίρνουν και προληπτικά αλλά και κατασταλτικά μέτρα. Προληπτικά με την νομοθέτηση όπως ανάφερα και πιο πάνω, μέτρων περιορισμού των δημοκρατικών και των ατομικών δικαιωμάτων των πολιτών και κατασταλτικά με επίδειξη αστυνομικής βίας και αυταρχισμού κατά παντός διαμαρτυρόμενου.
Το μάθημα το έχουν μάθει καλά και γι’ αυτό παίρνουν και προληπτικά αλλά και κατασταλτικά μέτρα
Πρέπει να καταλάβουμε ότι έχουμε να κάνουμε πλέον με ένα αυταρχικό καθεστώς, που αναβιώνει το σκληρό αστυνομικό κράτος της δεξιάς που είχαμε πριν από την δικτατορία.
Υπάρχει κατά τη γνώμη σας θέμα δημοκρατίας;
Υπάρχει και πολύ σοβαρό μάλιστα. Γιατί έχουμε μία κυβέρνηση που δρα ανεξέλεγκτα διαμέσου ενός πολυάριθμου αδιαφανούς γραφειοκρατικού συστήματος εξουσίας του Μαξίμου, που δεν λογοδοτεί πουθενά, ούτε στην Βουλή, ούτε καν στο Υπουργικό Συμβούλιο. Γιατί η χώρα κυβερνάται με Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου και ΚΥΑ με πρόσχημα την πανδημία. Γιατί εκατομμύρια ευρώ δίνονται με απ’ ευθείας αναθέσεις, χωρίς διαγωνισμούς με πλήρη αδιαφάνεια, πάλι με πρόσχημα την πανδημία, σε ημέτερους και φίλους επιχειρηματίες. Γιατί η εξαγορά με προνομιακές επιχορηγήσεις εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ μεγάλης μερίδας των μέσων μαζικής ενημέρωσης δεν συνάδει με δημοκρατικό καθεστώς και φιμώνει κάθε αντιπολιτευτική φωνή και η κυβερνητική εξουσία παύει να ελέγχεται αποτελεσματικά.
Έχουμε μία κυβέρνηση που δρα ανεξέλεγκτα διαμέσου ενός πολυάριθμου αδιαφανούς γραφειοκρατικού συστήματος εξουσίας του Μαξίμου, που δεν λογοδοτεί πουθενά, ούτε στην Βουλή, ούτε καν στο Υπουργικό Συμβούλιο
Γιατί η κατάργηση όλων σχεδόν των εργασιακών δικαιωμάτων (συλλογικές συμβάσεις εργασίας, απεργιακό δικαίωμα, ελευθερία απολύσεων, κατάργηση του 8ωρου κλπ.) που κατακτήθηκαν με αίμα και αγώνες τα τελευταία 200 χρόνια δεν έχει σχέση με την δημοκρατία.
Γιατί θεσμοί του κράτους όπως οι ανεξάρτητες αρχές και η ΕΥΠ δεν ελέγχονται και δεν λογοδοτούν στην Βουλή.
Πιστεύουμε ότι κανένα πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί εάν δεν ληφθούν μέτρα ενδυνάμωσης της δημοκρατίας, της διαφάνειας, της λαϊκής συμμετοχής και του δημοκρατικού ελέγχου σε όλο το θεσμικό φάσμα της πολιτικής ζωής της χώρας, στον κρατικό μηχανισμό, στην λειτουργία των κομμάτων, που λειτουργούν σήμερα ως αποστεωμένοι γραφειοκρατικοί μηχανισμοί, στον έλεγχο των ανεξάρτητων αρχών από την Βουλή, στον έλεγχο, από ειδική κοινοβουλευτική επιτροπή, σκληρών πυρήνων αδιαφάνειας του κράτους όπως είναι η ΕΥΠ. Θα πρέπει ίσως να σκεφτούμε και νέες μορφές άμεσης δημοκρατίας που να κινητοποιούν τους πολίτες να συμμετάσχουν στην πολιτική.
Ο τομέας της δημοκρατίας είναι συνεπώς ένας από τους τομείς που θα μπορούσε να προχωρήσει η πρόταση του ΠΡΑΤΤΩ για κοινό μέτωπο των δυνάμεων της προοδευτικής αντιπολίτευσης;
Ασφαλώς και είναι ένα από τα έξι σημεία προγραμματικού διαλόγου που βάζουμε στο τραπέζι του διαλόγου για την συγκρότηση του κοινού μετώπου της δημοκρατικής αντιπολίτευσης. Ταυτόχρονα είναι ένας βασικός άξονας, που έχουμε επεξεργαστεί θέσεις προχωρημένες και καινοτόμες, οι οποίες εμπλουτίζουν και τις θέσεις των άλλων κομμάτων της δημοκρατικής αντιπολίτευσης. Η μεγάλη δημοκρατική παράταξη εφόσον συγκροτηθεί θα πρέπει και η ίδια να λειτουργεί δημοκρατικά, χωρίς ηγεμονισμούς και αλαζονεία, με σεβασμό στην διαφορετικότητα, το ειδικό βάρος και τις απόψεις κάθε κόμματος ή προσωπικότητας.
Η μεγάλη δημοκρατική παράταξη εφόσον συγκροτηθεί θα πρέπει και η ίδια να λειτουργεί δημοκρατικά, χωρίς ηγεμονισμούς και αλαζονεία, με σεβασμό στην διαφορετικότητα, το ειδικό βάρος και τις απόψεις κάθε κόμματος ή προσωπικότητας
Η εποχή της μεγάλης επιδημιολογικής και οικονομικής κρίσης, που διανύουμε, απαιτεί συσπείρωση των δημοκρατικών δυνάμεων, κοινό μέτωπο ενάντια στην αντιλαϊκή δεξιά και το σύστημα εξουσίας που την στηρίζει και την πριμοδοτεί, ενάντια στην διεθνή υποβάθμιση της χώρας και την φτωχοποίηση του λαού. Απαιτεί αποφασιστικότητα, δημοκρατικό διάλογο, νέες ιδέες, ψυχική ανάταση και σε καμία περίπτωση επανάληψη αδιέξοδων διαχειριστικών λογικών του παρελθόντος.
